व्यक्तिमत्व

तसे पाहायला गेलं तर प्रत्येक जनात एक ना दोन ढीगभर गुण असतात . बऱ्याच वेळा आपण एखाद्याच वर्णन एका शब्दात करतो , जसे तो खूप हुशार,मनमिळाऊ , धाडशी , स्वावलंबी , तापट आहे वगैरे वगैरे . बऱ्याच वेळी interview मध्ये पण हा प्रश्न विचारला जातो ,
तसं प्रत्येकात अनेक गुण कमी जास्त प्रमाणात असतातच पण तुमचा कोणता गुण जगाला जास्त दिसतो . नाहीतर तुमच्या जवळचे जाणणारे तुमचे वर्णन कसे करतात ?

त्या दिवशी माझा मूड अगदी छान होता. काही विशेष कारण होतं असं नाही पण कधी कधी उगीचच छान वाटत असतं ना, तसा. आणि मग अचानक कुणाशीतरी बोलताना त्यांनी काहीतरी शेरा मारला, दुखावणारा, अगदीच अनावश्यक, झालं .... माझ्या छान मूडच्या फुग्याची सारी हवा गेली. त्यानंतर कामानिमित्त (professionally) मी ज्या कोणाला भेटले त्यांच्याबरोबर मी वेळ मारून नेली. पण घरी आल्यावर मात्र माझ्या मुलाच्या लहानश्या चुकीवर मी उखडले. इतर दिवशी कदाचित त्या लहानश्या गोष्टीवरून मी एवढी ओरडले नसते. मग त्या दिवशी का ओरडले? मी स्वतःशी विचार केला, माझी सबब तयार होती, “मी रागावले कारण दुसर्या कोणीतरी आधीच मला चिडवून ठेवलं होतं.

गेले दोन दिवस आणि आजही, पुलं गेल्यानंतर २००० सालच्या लोकसत्ता, मटा मधे लिहिलेले अग्रलेख फेसबुकवर वाचनात आले. आपोआपच पुस्तकांच्या कपाटात फोल्डरमधे नीट जपून ठेवलेली 'जून २०००' मधली अनेक वर्तमानपत्र बाहेर काढली गेली. त्यातले 'अग्रलेख' परत एकदा वाचले गेले. पुलं गेले तेव्हा मी भारतात नव्हते, पण त्या दिवशी पुलंविषयी लेख असलेल्या बहुतेक सगळ्या वर्तमानपत्रांची एक एक्स्ट्रा प्रत खास माझ्यासाठी आई-बाबांनी घेऊन ठेवली होती. वर्तमानपत्रांचं एक मोठ्ठं बाड आई-बाबा त्यांच्या नंतरच्या अमेरीका ट्रीप मधे माझ्यासाठी घेऊन आले होते.

आयुष्यात वेगवेगळ्या घडीला असे लोक भेटतात की त्यांना आपण भेटलो, त्यांच्याशी ओळख झाली, मैत्री झाली, याचा अतिशय आनंद होतो. त्यातलीच तीही एक. इतक्या वेळा तिच्याबद्दल लिहावंसं वाटलं होतं पण कदाचित खूप वैयक्तिक वाटेल म्हणून कधी लिहिलं नाही. पण परवा तिला फोन केला आणि लिहिण्याची तीव्र इच्छा झाली. शेवटी म्हटलं लिहावंच.

आज या सिझनची पहिली रेस, ५K. माझी नाही, मी बरी असते तर माझीही. संदीप गेला रेसला, कधीतरी पहाटे एकटाच. आणि इतक्या दिवसांत आपल्याला पळता येत नसल्याचा सर्वात जास्त त्रास झाला. आयुष्यात काय गमावलं हे कळलं की जास्त त्रास होतो. तर एरवी आम्ही दोघेही जाणार असू तर ही रेस म्हणजे नुसतं पळणं नसतं. आदल्या दिवशी ठरवून ठराविक एक भाजी, पोळी, वरण भात जेवायला बनवणं, रेसचे बिब उद्या घालायच्या कापडयांना लावून ठेवणं, मुलांचं काय करायचं त्यानुसार त्यांना कुणाकडे सोडून येणं आणि तिथे रेसच्या जागेपर्यंत पोहोचणं हाच एक मोठा प्रवास आणि प्रत्येकाने एकदा तरी घ्यावाच असा अनुभव असतो.

दगडूबाई...अगदी कथेत शोभेल असं नाव आणि व्यक्तिमत्त्व ही तसंच. कपाळावर ठसठशीत कुंकू, सावळा रंग, नऊवारी साडी, खणाचं पोलकं, टापटीप राहणी, काटक शरीर आणि अंगात कमालीचा उरका. प्रत्येक काम मनापासून आणि उत्साहानं करण्याची वृत्ती, अशी होती आमची दगडूबाई. आमची मदतनीस, मोलकरीण नव्हे तर घरातलीच एक. ती, तिचं वागणं, काम करणंच असं होतं की ती घरातली कामवाली नं राहता घरातलीच एक केंव्हा होऊन गेली ते आम्हाला कळलं ही नाही. अंगात चिकाटी, पडेल ते काम करण्याची तयारी असलेली आणि सतत आनंदाने सळसळणारी अशी दगडूबाई. आळस, कंटाळा हे शब्दं जणू ठाऊकच नव्हते तिला.

नुकतंच एका मित्राला सांगत होते, एका विषयावर एक सलग लिही, अजिबात वाहवत न जाता, निबंध लिहितात ना तसं, प्रत्येक मुद्दा मांडत, ओळीने. त्याला वाहवत जाण्याची सवय आहे. पण त्या वाहण्यात बरंच काही बाहेर येतं. विसंगत वाटलं तरी जसं आहे तसंच बाहेर पडतंय असं वाचताना तरी वाटतं. तसं लिहायला यायला हवं. मनात येईल तो प्रत्येक शब्द कागदावर येऊ द्यायचा. पण माझं तसं होतं नाही. शाळेत असताना एका बाईंनी आम्हांला सलग १० विसंगत वाक्यं एका पाठोपाठ बोलायला लावली होती. तिसऱ्या वाक्यापर्यंत माझी विसंगती संपली होती. भरकटत जाणं मला जमलं नाही तेव्हाही आणि आताही बरेच वेळा जमत नाही.

चैतन्य राजाच्या दरबारी
रुपसुंदरी दासी मिरा
जगकौतुक करती ज्याचे
नयनी त्याच्या चित्र दासीचे

गोष्ट पसरली परराज्यातून
लहर निंदेची आली पत्रातून
नावं बुडालं, ढासळली कीर्ती
अट आली चैतन्याच्या कानी

काय हवे तुझं, राज्य वा प्रीती?
क्षणाचाही विलंब न करता
चैतन्य उभा समीप मिरा
मुकुट काढुनी केलं हस्तांतर
दरबार सोडूनी निघाला चैतन्य

जाता जाता बोलले शिवराज
काय मिळवले चैतन्य राजा?
हास्य उमगवून म्हणी चैतन्य
प्रेम मिळविले शिवराजा.

.

– दिपक.