व्यक्तिमत्व

"हट .. भें s s चो"

"काय रे, बसल्या बसल्या कोणाला शिव्या घालतोय?" पार्टनरनं विचारलं

मी फक्त नकारार्थी मान डोलावली.

"ओ साहेब, अशी अचानक शिवी हासडण्याची ही काय पहिली वेळ नाही आपली. कोणाला शिव्या घालतोय सांग?" - पार्टनर ऐकेना

बालपणीचे पर्‍यांच्या कथा कहाण्या ऐकायचे दिवस हां हां म्हणता मागे पडतात. तारुण्याच्या उंबरठ्यावर पाउल पडतं आणि एक मदहोश करणारा, 'छलकत्या पैमान्यांचा'मधुमास आपल्या अवती भवती बहरु लागतो. जगाचे निश्वास निव्वळ सुगंधी असतात त्या काळात. अनामिक सुगंध, चैतन्य, ताजेपणा यांची लयलूट होत असते. 'झीलोंके होठोंपर, मेघोंका राग है, फूलोंके सीनेमे ठंडी ठंडी आग है" वाल्या हृदयात पेटलेल्या शीतळ ज्वाळेचे दिवस. कोणत्याही लग्नकार्यात एक ना एक वात्रट तरुण मुलगा, हस्तरेखातज्ञ म्हणुन सोंग वठवत असतोच का तर त्याच्याभोवती असतो तरुण मुलींचा गराडा. माझं भविष्य सांग, माझा हात बघ म्हणणार्‍या.

चाचांचे मनोगत मागील भागापासून पुढे सुरू....

वेड्या वाकड्या झालेल्या बांगड्या हातात खेळवत खिडकीतून बाहेर शून्यात नजर लावून विचार करत बसलो होतो. कामगार काम उरकून निघून गेले होते. बेगम खाना बनवण्यात व्यस्त होती. कुणाच्या असतील बरं? कामगारानां खोदून खोदून विचारलं तरी सांगता येईन की नेमका कुठला कापूस किंवा कुठल्या गादीतून ह्या आल्या असतील. ज्याचा माल त्याला पोहोचवल्या शिवाय मला चैन पडणार नव्हती.

" चलो, खाना खाके सो जावो. सुबह को देखेंगे क्या करना है इसका." माझ्या हातातून बांगड्या अलगद काढून घेत अलमारीत ठेवत बेगम बोलली.

हे सगळं ऐकून कुणाला काय बोलावं तेच सुचेना. सर्व प्रथम प्रतिक्रिया बायकोची " अहो चार तोळ्यांच्या होत्या नं?" हे ऐकून आई पुन्हा रडायला लागली.

सर्वप्रथम मी स्वतः ला सावरलं. म्हंटलं " आई तू काळजी करू नकोस. कुठे जात नाहीत पाटल्या. तो गादीवाला माझ्या चांगला ओळखीचा आहे. मी आत्ता जातो आणि बघून येतो."

"अरे पण कारखान्यात जाता जाता वाटेत वगैरे पडल्या असतील किंवा त्याच्या कामगाराला वगैरे सापडल्या तर ते परस्पर गायब करणार. एकदम कडेला कोपर्‍यातच ठेवल्या होत्या मी." आई रडतच म्हणाली.

१९९७ BMM अधिवेशनाची अजून एक खासियत होती. ती म्हणजे, जाणता राजा. लता दिदी संमेलनाच्या प्रमुख पाहुण्या होत्याच, आणि त्याबरोबर बाबासाहेब पुरंदरे, माननीय अतिथी म्हणून येणार होते व ‘जाणता राजा’ सादर करणार होते. ह्या लेखात मी ह्या भव्य नाट्याचा, भारताबाहेरचा पहिला प्रयोग कसा जमून आला ह्याची आठवण सांगतो. आम्हा बॉस्टनवासियांच्या दृष्टीने ती आठवण खुपच अविस्मरणीय आहे, कारण, त्यामुळे आम्हाला बाबासाहेब पुरंदऱ्यांचा महिनाभर सहवास लाभला.

साधीशीच वाटेल अशी सुती साडी, गोरा रंग, कपाळावर ठसठशीत नजरेत भरेल असं कुंकू, कानात मोत्याच्या कुड्या, मोठे डोळे आणि त्यावर मोठ्या फ्रेमचा चष्मा, डोक्यावरुन पदर घेतलेला, हसतमुख चेहरा, साधंसच वाटेल असं रसाळ, ऐकत रहावं असं प्रेमळ बोलणारी आजी ही शांताबाईंची झालेली पहिली ओळख. त्याकाळी दूरदर्शनवर एक कवितांचा कार्यक्रम सादर होत असे, आणि घरी आजी तो मनोभावे ऐकत असे. त्यात म्हटल्या जाणार्‍या कित्येक पारंपारिक कविता आजीला तोंडपाठ होत्या आणि दूरदर्शनवर त्या सुरू झाल्या की इकडे आजी त्या पूर्ण करत असे.

१९९७ च्या बॉस्टन बीएमएम अधिवेशनाच्या प्रमुख पाहुण्या हा मान, लता मंगेशकर ह्यानी स्विकारल्याचा आम्हा सगळ्यांना खुप आनंद होता. त्यांच्या सह सगळे मंगेशकर (आशा ताई सोडुन) असणार असे कळले. त्यांनच्या साठी airport पासुन limousine, security, इत्यादी जय्यत तयारी आम्ही केली होती. त्यांना रहायला convention center लागूनच हॉटेलचा Presidential Suite राखीव होता.

लता मंगेशकर

अनेकांनी अनेक वेळा या दोन शब्दांनी बनलेल्या व्यक्तीबद्दल भरभरून लिहीले आहे. गाण्यांबद्दल लिहीले आहे. मुलाखती घेतलेल्या आहेत. असंख्य व्हिडीओज बनलेले आहेत. तरीही या धाग्याचं प्रयोजन काय याचं उत्तर मला स्वतःलाही ठाऊक नाही. पण या व्यक्तिमत्वाबद्दल प्रत्येकाला काही न काही बोलायचे आहे ही गोष्ट खरी आहे.

मध्ययुगीन काळात जन्मलेला कबीर आजही या ना त्या स्वरूपात अस्तित्वात आहे, तो त्याने रचलेल्या दोह्याच्या रूपाने. त्याचे दोहे हे कालातीत आहेत कारण त्यांचा अनेक अंगांनी आकलन करण्याचा प्रयत्न केला तरीही प्रत्येक वेळी त्यांच्यात नवीन अर्थ दडलेला दिसतो. हे जसे गीतेतला एखाद्या श्लोकाचा उकल करण्याचा प्रयत्न केला तर तो श्रीकृष्णाने गीता सांगितली तेंव्हापासून आताच्या काळापर्यंत त्या त्या काळाला साजेसे अर्थ देऊन जातो, तसेच कबिराचे दोहे, कालमानाप्रमाणे वेगवेगळे अर्थ सांगून जातात.

हॅरी पॉटर चित्रपटसृष्टीला २० वर्षे पूर्ण झाल्यानिमित्त 'हॉगवार्ट्स रियुनियन' नावाची विशेष डॉक्युमेंटरी नुकतीच स्ट्रीम व्हायला लागली, आणि अनेकांना त्यातून पुन्हा बालपणीचा नाहीतर तरूणपणीचा काळ सुखाचा अनुभवायला मिळाला. अनेक आठवणींनी भरलेल्या‌ ह्या जगात जे के रोलिंग या हॅरीच्या लेखिकेला मात्र महत्त्वाचं स्थान मुद्दाम दिलं नाही की काय, असं अनेकांना वाटलं. तिच्या रीळाला मुद्दाम २०१९ची तारीख दाखवली गेली. का बरं असेल असं?