आपल्या मनात बरेच वेळा गॅसलाईटींग करणाऱ्या लोकांची एक साचेबद्ध प्रतिमा असते. अमूक अमूक खलनायकाच्या भूमिकेत असलेली व्यक्ती गॅसलाईटींग करते अशी काही उदाहरणे देखील मनात असतात. आपणही तसे करत असू याची आपल्याला कधी कल्पना येत नाही किंबहुना आपण तसे कधी करूच शकत नाही याची खात्री पण काही लोकांना वाटू शकते.
.
गॅसलाईटींग म्हणजे थोडक्यात समोरच्या व्यक्तीला वाटलेल्या भावना नाकारणे किंवा ती व्यक्ती जे म्हणतेय ते झालेलेच नाहीये असे समजून ते ठासून मांडणे कबूल करून घेणे.
.
काही साधारण संवाद पाहुया:
.
मित्रांमधला एक संवाद:
MMBA च्या संक्रांतीच्या कार्यक्रमात त्यांनी एका तरुणाला स्टेज वर बोलावलं. नितीन सोनावणे, शिक्षणाने इंजिनिअर आणि काय करतात - चालतात.. पडलात ना बुचकळ्यात!
हा माणूस गेली सात-आठ वर्ष चालतोय, म्हणजे त्याने अनेक देशा-विदेशात हजारो मैल पदभ्रमंती केली आहे. आणि आता तो सॅन फ्रान्सिसको ते वॉशिंग्टन डीसी, तीन ते साडेतीन हजार मैल, ही यात्रा पायी करणार आहे.
“अगं तू सुयश ला घ्यायला लवकरच येशील का, अगं काही नाही कुणाशी बोलतच नाहीये तो?” असा फोन आला आणि तिच्या मनात विचारांची गर्दी सुरू झाली. मित्राच्या वाढदिवसासाठी दोन तास तरी लागतील म्हणून त्यानंतर घ्यायला जायचे ठरले होते.
आपल्याला बाबा नाही याबद्दल तो कधीही उघड बोललेला नव्हता. तिनेही कधी बाबाची उणीव भासू नये म्हणून कोणतीच कसर राहू दिली नव्हती. पाचवीतच होता कोवळेच वय त्याचे.
मत्सर मैत्रीतही काय घडवेल सांगता येत नाही. बाबा नसण्यावरून तर चिडवले नसेल?
त्याचे डबडबलेले डोळे पाहून तिच्या मनात अनुकंपा झरू लागली.
दोन दिवसांनी पेपर आहे.
आजचा सुटीचा दिवस निट अभ्यास करण्यात घालवायचा,
तिने मनात ठरवले होते.
“आज तरी अभ्यास करणार आहेस का?”, या आईच्या वाक्याने दिवसाची सुरवात झाली.
तिने काय ठरवले आहे न विचारता, ती काय करणार आहे हे गृहित धरून असलेले आईचे वाक्य ऐकताच तिचे डोके सटकले.
अभ्यास करण्याची कोणतीच कृती करायची इच्छा किंवा विचाराला तिच्या डोक्यात आता जागाच उरलेली नव्हती.
सगळी जागा रागाने भरलेली.
.
लिहिण्याची इच्छा आहे पण लेख लिहिण्यासाठी विषय कुठून आणायचे? असा प्रश्न लेखकाच्या मनात येऊ शकतो. एखादा विषय मनात आला तर तो आधीही लिहिला गेला आहे आणि आपण त्यावर लिहिले तर ते काहीच नवे नसेल असे देखील बरेचदा वाटू शकते.
.
तू पुरूषाच्या यशामागचे कारण म्हणुनी
स्तुती तुझी गाण्याचे आता थांबवेन मी
तुझी भरारी तुझ्या यशाचे श्रेय जाणुनी
सलाम करुनी माझे कौतुक दाखवेन मी
माता म्हणुनी त्याग तुझा मी जरी जाणतो
त्या त्यागाचा गौरव नुसता करू नये मी
साथ देऊनी त्रास कमी तो करुन बघावा
त्या त्यागाचे कारण नुसते बनू नये मी
सुंदरतेची तुझ्या कौतुके गाण्यापेक्षा
सांगावे मी दिसण्याला या महत्व नसते
जशी घडवली त्याने तशीच युनीक आहे
तुला कळावे हरेक स्त्री ही सुंदर असते
आयपॉड वर गेम खेळता खेळता एकदा माझ्या मुलीने मला विचारले. बाबा तू लहान होतास तेव्हा टिव्ही होता का? मी म्हणालो नव्हता. आयपॉड होता का? मी म्हणालो नव्हता. मग तू काय करायचास? तेव्हा मी विचार करायला लागलो, खरंच यातले काहीच नव्हते पण तरीही मस्त दिवस होते ते कारण तेव्हा आजी होती आणि तिच्या गोष्टी होत्या.
आज हा लेख वाचल्यावर तुम्ही कदाचित एका नव्या संकल्पनेला सामोरे जाणार आहात. मी ज्या विषयावर बोलतोय तशी स्थिती फक्त चार टक्के लोकांमधे आढळते असे सध्याचे उपलब्ध गणित आहे. ते गणित चुकीचे देखील असू शकते पण फार कमी लोकांमधे ही स्थिती आढळते इतके नक्कीच बरोबर धरता येईल. त्यामुळे असे गृहित धरुया की तुम्ही त्या छोट्या गटामधे मोडत नाही आणि त्यामुळे तुमच्यासाठी हा एक नवा विषय आहे.
नवे काही ऐकू आले किंवा वाचायला मिळाले की आपण नेहमीच साशंक असतो आणि ते बरोबर देखील आहे कारण आजकाल जुनाच माल नवा करून पुन्हा सादर करायचा धंदा सगळीकडे सुरू आहे. पण तरीही वाचून बघा तुम्हाला हे आधी माहित होते का ते.
एक जुनी कविता आहे ती खाली देतो आहे पण आज या कवितेतल्या एकाच शब्दाबद्दल बोलायचे आहे.
ती कविता अशी होती:
कुणी अर्थ देता का अर्थ
मित्रांनो..
आता कविता अडखळली आहे
रदिफ अलामत काफियांच्या गराड्यात
अडकून कोरडी पडली आहे
तांत्रिक दृष्ट्या तरबेज असूनही
वजनामधे ढळली आहे
कोणी अर्थ देता का अर्थ..
त्या देशातली सगळी माणसे
पाच फुटाहून उंच होती
किती तरी पिढ्या त्यांची उंची
पाच फूट किंवा अधिक होती
एकदा तिथे एक माणूस
चार फुटाहून उंच होईच ना
त्या देशात त्या माणसाला
ना वाहन चालवता येई
ना मोठ्यांच्या खूर्चीत बसता येई
ना मोठ्या माणसांच्या साठी तयार झालेली
उपकरणे वापरता येत
डॉक्टरांनी त्याचे निदान करून त्याला
हाईट डेफिशिएंसी सिंड्रोम
असल्याचे निदान केले
तो एक बेकार उत्पादन होता
नाॅर्मल नव्हता कारण
नाॅर्मल म्हणजे पाच फुटाहून उंच
या कमतरतेमुळे त्याला
त्या देशात समानता
