तत्त्वज्ञान

गीता जयंती निमित्त आगामी युगांतर पुस्तकातला एक भाग तुम्हा सर्वांकरता......

युगांतर-आरंभ अंताचा!

कुणाच्यातरी आगमनाची चाहूल लागली आणि भीष्मांनी डोळे उघडत आवाजाच्या दिशेने पाहिले. निळा शेला आणि मोरमुगुटातले मोरपीस कृष्णाला अगदीच शोभून दिसत होते. तो भीष्मांजवळ आला तेव्हा त्याच्या रुपाचं संमोहन तिथल्या वाऱ्यावरही घडलं असावं. कुठल्याशा धुंदीत तो चक्राकार वाहू लागला.

शर्वरीने स्वतः: अजून जवळून मृत्यू बघितला नसला, तरी अन्य जनांप्रमाणे, तिने दूरच्या नातलगांचे दूर जाणे जरूर अनुभवलेले होते. लहानपणापासूनच गूढांकडे ओढा असलेले तिचे मन, किती तरी वेळा विचार करत असे, माणूस मरतो म्हणजे नक्की काय होते? आपण कुठे जातो, परत कसे येतो?

भावार्थ दिपिका महात्म्य

ज्ञानेश्वरी ग्रंथ । केवळ महान ।
स्वये नारायण । कृपा करी ।।

ओवी नव्हे साच । परी हे दर्पण ।
दाखवाया जाण । आत्मराज ।।

ऐसी थोर कृति । ज्ञानदेवी केली ।
भाविकांसी भली । उद्धराया ।।

तया ग्रंथांतरी । रिघावे सज्जनी ।
मृदुभाव मनी । धरोनिया ।।

त्याही वरी भेटे । अंतरंग ज्ञाता ।
तरी येत हाता । पूर्ण सार ।।

भावार्थ दिपिका । ग्रंथराज थोर ।
लाभतो साचार । पूर्वपुण्ये ।।

जरी कृपालेश । माऊलीचा मिळे ।
तरीच आकळे । भावार्थासी ।।

मायबोलीवर एखाद्याने लेख लिहिला की त्याच्या वरती जे प्रतिसाद येतात त्यात लेखक / लेखिकेच्या मताशी सहमत अथवा विरुद्ध असे दोन तट पडतात. जे विरुद्ध असतात त्यांची मतं वाचली किंवा प्रतिक्रिया पाहिली की अगदी जहाल ते मवाळ असे सर्व प्रकार दिसतात. काही जण असे लिहितात की वाचल्यावर " आली मोठी शहाणी / शहाणा" " काय समजतो/ समजते स्वतःला " " अक्कल नाही तर लिहिते/ लिहितो कशाला" असा सूर असावा प्रतिक्रिया देतांना असं वाटतं. समजूतदार वाचक असतात ते " बरं लिहिलंय पण हे असं नको होतं, " ठीक आहे पण असा बदल केला असता तर, " मी या वाक्याशी सहमत नाही हे माझे वैयक्तिक मत आहे" वगैरे सौम्य भाषेत लिहितात.

शब्द आणि भाव

शब्दरत्ने घरी त्याच्या
शब्द थोर देव होय
परी भाव वेगळाचि
शब्द केवळ तो सोय

त्याला ठाऊक पुरते
भाव जाणतसे हरी
शब्द ऐलिकडे राहे
भाव नेई पैलतीरी

शब्दाकाशी ही मावेना
त्याचा भाव तो अफाट
भावे विठ्ठल भेटला
भाव ब्रह्मांड व्यापत

उरी धरुन ठेविती
जन त्याचे शब्दधन
कोणी विरळाचि जाणे
भाव शब्दातील प्राण

भाव दाटता चित्तात
फोलपट शब्द होत
एक हरी अंतर्यामी
भावे स्वये प्रकटत
.....................................

शब्दाकाशी.... शब्दांच्या आकाशात

विठ्ठल नामाचं चांदणं

त्याच्या अंगणी सांडलं
विठ्ठल नामाचं चांदणं

त्याच्या ह्रदयी गोंदण
विठूनामाचं स्मरण

त्याच्या श्वासी रुणुझुण
जपमाळ नारायण

तोचि होऊनी विठ्ठल
करी विठू गुणगान

विश्वात्मक तुका जाण
अवकाशी संकीर्तन
विठ्ठल नामाचं चांदणं
टाकी आकाश न्हाऊन

हक्क

इतकेही धन नको देऊस की तू सोडून मला धनातच गुंतावसं वाटेल...

इतकेही कला गुण नको देऊस की त्यात रंगून गेल्यावर तुझाही विसर पडेल...

इतकेही सुख नको की त्यातच सुखावून तुलाच विसरेन..
इतकेही दुःख नको त्यात बुडून गेल्यावर तुझे पूर्ण विस्मरण होईल...

इतकाही मान नको की तुझ्या चरणांशी शरणागत व्हायच्या ऐवजी गर्वाने फुगून जाईन मी...

काय द्यावं, किती द्यावं हे तर सारं तुला ठाऊक असताना मी का सांगतोय हे तुला उगीचच ??
खरं तर तुझ्याकरता नाहीच्चे हे काही.., मी माझ्याच मनाला, माझ्याच बुद्धीला, अहंकाराला सांगतोय खरं तर...

मी मनात होतो तुझ्या तु दगडात शोधत राहिलास.
मी तर मित्र होतो तुझा तु उगाच घाबरलास....
तु कोंबड्या बकऱ्यांचे नैवद्य देवून मला आपलेसे करू पाहत होता.
मला तर फक्त तुझ्या मनातील भोळा भाव हवा होता.
पण तू अंधश्रद्धेच्या इतका आहारी गेलास .
की स्वतःलाच संपवून बसलास..
तु इतका क्रूर झालास.
की स्वतः मधील देवत्व च विसरून बसलास.
मी मनात होतो तुझ्या तु दगडात शोधत राहिलास.
मी तर मित्र होतो तुझा तु उगाच घाबरलास....
तू मला अर्पण करण्या मुक्या प्राण्याला कापत होतास..
कसं सांगू तुला माझा जीव किती तुटत होता.

निःशब्द प्रार्थना

हात जोडले नसे का
मूर्ति नसे का गोमटी
अंतरात वसे उर्मी
हरि आहेच सांगाती

मागायाचे सर्वज्ञाला
हे तो उफराटी गोठी
शब्दी मावेना प्रार्थना
नको गीत हरी साठी

देखे नयनामधून
बोले वाणी चालवून
कसे स्तवन करावे
मौन हेचि तेथ खूण

तोचि आधार एकला
श्वास चालवी सकळ
जाणवता क्षणभरी
होय प्रार्थना सफळ...