पाऊस

गेल्यावर्षी भारतात खूप कमी पाऊस पडला. तो कमी पडला किंवा जास्त पडला तरी वाढती लोकसंख्या, वाढती बांधकामं, क्षेत्रफळ आणि त्यावर राहणारी लोकं ह्यांचं व्यस्त प्रमाण ह्यामुळे पाणीटंचाईचा प्रश्न उग्र होत आहे. शहराचे काही ठराविक भाग सोडल्यास कॉर्पोरेशनचे ( धरणांतून येणारे )पाणी नीट उपलब्ध नाही. त्यामुळे पाण्यासाठी बेसुमार बोअरवेल्स खणल्या जात आहेत आणि टँकर लॉबी फोफावल्या आहेत.

पाठमोरा होता होता पुन्हा पाऊस वळला
दिलाशाच मंद हासु रानी सांडूनिया गेला ∥ धृ ∥

नाचणारया पावलांनी बाळवारा वनी आला
पाचोळ्याचे भिरभिरे फिरवीत उधळला
संगे गिरकी घेताना पंख फुटले धुळीला ...

रानझरी खुदकली गरतीचा साज ल्याली
सानओहोळ कुशीत घेऊनिया झेपावली
सांगे कडेकपारींना 'आला मु-हाळी न्यायला '...

घळीतून कारवीचे निळे सूर ओघळले
आवतन मधुदाट कुणी वेचले, टिपले
निळ्या पावरीचा सूर आज समेवर आला....

रानअळु खुळावले सुखभारे हिन्दोळ्ले
कुणी पर्णकायेवरी चन्द्रमणी खेळवले
चाळा रानझुळुकेचा गोड छळुनिया गेला …

सोनसळी कांतीवर पंखस्पर्श थरारला

पाऊस

पावसाचे टपोरे मोती
थेंब झेलून घ्यावे हाती

अलगद अलगद पाकळ्यांवरती
दवबिंदू हे कसे डोलती

पाने ही भिजून ओली
उमलली त्यावर जाळीची नक्षी

गर्द हिरवे डोंगर कडे
धुकेही दाटले चोहिकडे

मोर वनी नाचती गाती
कोकिळ कुहुकुहु साद घालती

आला बघा हा पाऊस आला
मनास माझ्या भिजवून गेला

धुंद मातीचा सुगंध ओला
धरेवर सजला प्राजक्ताचा सडा

क्रांति पाटणकर

पाऊस - कधी धो-धो पडणारा, तर कधी रिमझिम बरसणारा, कधी रौद्र रुपात तांडव करणारा तर कधी गायब होणारा ! अशी पावसाची विविध रुपे तर सर्वज्ञात आहेत. पण या नेहमीच्या पावसाव्यतिरिक्त आहे का असा एखादा पाऊस जो आपल्या सार्‍यांना चिरपरिचित आहे अगदी अनादि काळापासून?

अगदी तान्हे बाळ असतानाही आपल्या गरजा, हट्ट पूर्ण करुन घेण्यासाठी आपण 'या पावसाचा' उपयोग करुन घेत असतो. या पावसाचे थेंब पाहून भलेभले घायाळ होतात, अगदी शरणागतीही पत्करतात.

गॄहराज्यावरी गाजवी सत्ता राजा चिमणा एक
अन या 'चिमण्या राजाचं' हुकुमी अस्त्र असतं 'हा पाऊस' !

आलं ना लक्षात मी कोणता पाऊस म्हणतेय ते?

पाऊस असाही ...

माझ्या मनात पाऊस
येतो अधून मधून
खुणावित जातो वेडा
जरा डोळे मिचकून

घोंघावत रोरावत
येतो वाभरा बनून
आवरावे कसे याला
कसे घालावे बांधून

रेशमाच्या झालरींनी
करी नाजूक शिंपण
याचे विभ्रम पहाता
जातो आश्चर्य पावून

ऊन-पावसाचे नाते
उलगडे असासून
शब्दरुप गर्द पान
येई वर तरारून .....
----------------------------------------

मला समजत नाही, तू कधी मोठा होणार आहेस आणि शहाण्या सारखा वागणार आहेस? एवढी वर्ष झाली अजूनही तू तसाच आहेस, किंबहुना माझ्यापेक्षा मोठाच असशील. आणि त्यातही जे कुणी तुझ्याबरोबर येत त्यांनाही तू लहान करतोस..! अस नाही चालत. पण लहानपणीचा मित्र तू, म्हणून बोलतोय.

* वळीव * (सुमंदारमाला वृत्त)

अकस्मात आल्या सरी पावसाच्या मळ्यातील पोती भिजू लागली
गुरे धावली आसरा शोधण्याला उभी गारव्याने थिजू लागली
ढगातून पाणी असे येत होते जशा स्वैर लाटा समुद्रातल्या
कडाडून गेल्या विजा लख्ख काही जशा शुभ्ररेषाच चित्रातल्या...

खुले धान्य सारे करायास गोळा तिथे बापुड्या बायका धावल्या
गहू बाजरी मूग ज्वारी बियाणे परातीत काही भरु लागल्या
जरी सांडले धान्य घाईत थोडे कुणालाच नाही तमा वाटली
नको धान्य सारे कुजायास त्यांचे मनी हीच मोठी भिती दाटली...

कुणी लाकडे झाकली जाळण्याची कुणी जाउनी गोवर्‍या झाकल्या
गुरे बांधली ज्यात झापावरी त्या जुन्या फ़ाटक्या चादरी टाकल्या

बेफिकार मन हे झाले
घन प्रेमाचे आले
बावरे स्पर्श सारे नवे नवे
दाटले रेशमी आहे धुके धुके
दाटले हे धुके

पावसातल्या महाबळेश्वरचा हा चित्र-परिचय.

प्र.चि. ०१

प्र.चि. ०२

प्र.चि. ०३

प्र.चि. ०४

पाऊस पडला होता बाहेर
झापाच्या चिपटातून अजूनही
थेंब टपटपत होते सारवलेल्या अंगणात....

लालसर गढूळ पाणी
अख्ख्या वावरात तुंबलेलं होतं
बांधावरच्या वाकड्या बाभळी
अजूनही खाली मान घालून
केस वाळवत होत्या
निंबार्‍याखालच्या लापट शेळ्या
खुरेनं चिखल उकरताना
राहून राहून अंग झटकत होत्या...

विहिरीवरचा रहाट नेहमीसारखाच
आसूसलेला अतृप्त केविलवाणा
पावसाच्या थेंबानी बरबटलेला...
दाराबाहेर पितळी कळशीत
काळ्याकुट्ट तांब्याच्या हंड्यात
शेण गोळा करायच्या टोकरीत
गंजून ठिकर्‍या पडलेल्या टिपड्यात
तिनं पाणी गोळा करुन ठेवलं होतं....

मी तळपायाला चिकटलेला चिखल
हिरव्या हरळीवर घासत अंगणात आलो