चिनूक्स यांचे रंगीबेरंगी पान

महाराष्ट्रातल्या नाट्यचळवळीला एक वेगळी दिशा देण्यात ज्या संस्थांचा महत्त्वाचा वाटा आहे, त्यांत पुण्याच्या ’आसक्त’ या संस्थेचं नाव अग्रभागी घ्यावं लागेल. 'तू', 'गार्बो', 'मात्र रात्र', 'काश्मीर काश्मीर', ’गजब कहानी’, ’उणे पुरे शहर एक’, ’चारशे कोटी विसरभोळे’, ’बेड के नीचे रहनेवाली’, ’F1/105’, ’तिची सतरा प्रकरणे’ अशी अत्यंत दर्जेदार नाटकं आजवर ’आसक्त’नं सादर केली आहेत. देशभरातल्या नामवंत रंगमहोत्सवांमध्ये ही नाटकं वाखाणली गेली आहेत. ’आसक्त’च्या नाटकांमुळे उत्तम प्रेक्षक तयार होण्यास मोठी मदत झाली आहे, हे कोणीही नाकारू शकत नाही.

'गीतरामायण' या महाराष्ट्रवाल्मिकी ग.दि.माडगूळकर आणि ज्येष्ठ संगीतकार सुधीर फडके या द्वयीने अजरामर केलेल्या कलाकृतीचं हे हीरक-महोत्सवी वर्ष! गेली साठ वर्षं महाराष्ट्रात, भारतात आणि परदेशातही 'गीतरामायण' रसिकांच्या हृदयसिंहासनावर अधिराज्य गाजवत आहे. गीतरामायणातून प्रेरणा घेऊन श्री. श्रीराम रानडे यांनी 'रामचरितगुणगान' ही स्वतंत्र गीतरचना केली.

गदिमा, बाबूजी यांच्या प्रतिभेला आणि गीतरामायणाला अभिवादन करण्याचा त्यांचा प्रयत्न, त्यांच्या गीतलेखनाचा हा प्रवास, त्यांच्याच लेखणीतून...

दिडेक वर्षांपूर्वी ’केसरी’चे जुने, स्वातंत्र्यपूर्व काळातले अंक चाळत होतो. काही तत्कालीन संदर्भ शोधण्यासाठी. त्या पिवळ्याजीर्ण कागदांमध्ये ओळखीच्या आणि अनोळखी अशा अनेक व्यक्ती आणि घटना नेहमीच भेटतात. शिवाय प्रत्येक पानावर भरपूर जाहिराती असतात. या जाहिराती वाचणंही मौजेचं. आयुर्वेदिय चूर्णं, मोटारगाड्या, पातळंपंचे, वजन वाढवण्याची औषधं आणि लंडनच्या सफरी असं कायकाय त्या जाहिरातींमध्ये असतं. त्या दिवशीही मी सावकाश एकेक पान वाचत बसलो होतो. एका जाहिरातीनं माझं लक्ष वेधून घेतलं. कॅडबरीच्या बोर्न-व्हिटाची ती जाहिरात होती. १९३७ सालच्या ऑगस्ट महिन्यात प्रसिद्ध झालेली.

फार वर्षांपूर्वी महाराष्ट्रात विवेकवादाचा जागर करणार्‍या आगरकरांनी लिहून ठेवलं होतं - 'मानसिक धैर्य म्हणजे काय? तर स्वतंत्रतेने विचार करून जे आपणास तथ्य वाटेल ते बिनदिक्कत बोलून दाखविणे आणि त्या बोलण्याप्रमाणे आचरण करणे. खरा शूर आहे तो जसा शत्रूंच्या संख्येची पर्वा न करता त्यांच्यावर बेलाशक तुटून पडतो व धारातीर्थी पतन पावण्याचा उत्साह बाळगतो, त्याप्रमाणेच मानसिक धैर्य त्याच्या ठायी पुरे वास करीत आहे तो पुरुष प्रतिपक्षांच्या आक्षेपास किंवा निंदकाच्या निर्भर्त्सनेस खुशाल एकीकडे गुंडाळून ठेवतो आणि आपल्या मताचे नि:शंकपणे प्रतिपादन करून त्याप्रमाणे आचरणही करण्यास चुकत नाही.

शिवराम दत्तात्रय फडणीस, म्हणजे शि. द. फडणीस यांची व्यंग्यचित्रं बघत अनेक पिढ्या मोठ्या झाल्या. दिवाळी अंकांची मुखपृष्ठं, पुलं, चिंवी यांसारख्या लेखकांची अप्रतिम पुस्तकं, शालेय पाठ्यपुस्तकं यांतून शिदंची चित्रं घराघरांत पोहोचली. अनेकांना व्यंग्यचित्रांनी आकर्षून घेतलं ते शिदंच्या चित्रांमुळे. रोजच्या जगण्यातली विसंगती टिपणारे प्रसंग, निर्विष विनोद ही त्यांच्या चित्रांची बलस्थानं. व्यंग्यचित्रं ही नेहमी वेडीवाकडी असतात, त्यांत नेहमी बोचरी टीका असते, असे समज शिदंच्या चित्रांनी खोटे ठरवले.

भारतातल्या प्रत्येक शहरात असतो, तसा अकोल्यातही एक महात्मा गांधी पथ आहे. मदनलाल धिंग्रा चौकातल्या बसस्थानकापासून जुन्या शहराकडे जाणार्‍या या रस्त्यावर शास्त्री मैदानासमोर एक उंच, मोठी आणि देखणी इमारत उभी आहे. ‘श्रीमती मेहरबानू कॉलेज ऑफ सायन्स अ‍ॅण्ड कॉमर्स’ अशी या इमारतीवर पाटी आहे. आत शिरलं की एक प्रशस्त जिना आणि समोर कोनशिला. या कोनशिलेवर अकोला गुजराती समाजानं ५ फेब्रुवारी, २००८ रोजी संमत केलेला एक प्रस्ताव कोरला आहे- ‘श्रीमती मेहरबानू ज्यूनिअर कॉलेज ऑफ सायन्स’ ही एक निधर्मी शिक्षणसंस्था आहे.

भारतात कलम ३७७अंतर्गत 'अनैसर्गिक' लैंगिक संबंध बेकायदेशीर आहेत. भारतीय कायद्यानुसार समलिंगी संबंध ठेवणंही अर्थातच बेकायदेशीर आहे. इंग्रजांनी एकोणिसाव्या शतकात लिहिलेला, दोन सज्ञान व्यक्तींच्या खाजगी आयुष्यात ढवळाढवळ करणारा, त्यांना गुन्हेगार ठरवणारा हा कायदा भारतात पाळला जातो.

गेले आठवडाभर तमाम चित्रपटप्रेमींच्या गर्दीत सुरू असलेला जगभरातल्या उत्तमोत्तम चित्रपटांचा महोत्सव आज संपला.

कोथरुडातल्या सिटिप्राईड चित्रपटगृहात समारोप व बक्षीससमारंभ रंगला. या कार्यक्रमाला प्रमुख पाहुणे म्हणून आईसलँडचे भारतातले राजदूत गुडमंडूर एरिकसन उपस्थित होते. स्पर्धेचे ज्यूरी, महोत्सवाचे प्रायोजक यांचीही कार्यक्रमाला उपस्थिती होती.

एमकेसीएल प्रस्तुत आणि सुमित्रा भावे-सुनील सुकथनकर दिग्दर्शित 'माझी शाळा' ही नवी मालिका दूरदर्शनच्या सह्याद्री वाहिनीवर २० ऑक्टोबरपासून दर रविवारी दाखवली जाणार आहे.

डॉ. नरेंद्र दाभोलकर यांच्या हत्येनंतर त्यांच्याबद्दल, त्यांच्या कार्याबद्दल सर्वांना माहिती मिळावी, त्यांचं कार्य पुढे सुरू राहावं, या हेतूनं सुरू केलेल्या मालिकेतला दुसरा लेख लिहिला आहे ज्येष्ठ पत्रकार व संपादक श्री. आनंद आगाशे यांनी.