संस्कार

विषय तसा जुनाच आहे, अँगल मात्र नवा आहे.
एक किस्सा घडला गेल्या आठवड्यात, तो अनुभव चार लोकांशी शेअर करावासा वाटतोय.

मी स्वतः अट्टल मांसाहारी आहे. म्हणजे मांस बघून अगदी तुटून पडतो असे नाही. बेतानेच खातो. पण चांगलेचुंगले मिळाले तर रोज खाऊ शकतो. मांसाहाराबाबत सणवार पाळत नसल्याने वर्षाचे ३६५ दिवस खाऊ शकतो. लीपवर्ष असेल तर ३६६ दिवस खाऊ शकतो.

दुसरा मुलगा मला आता तीन वर्षांपूर्वी झाला. पण त्या आधी चार वर्षे एकच मुलगी होती. बरेपैकी लाडावलेली होती. आय मीन आहे. कारण पहिली मुलगी व्हावी अशी मुळातच बरीच ईच्छा होती. ते एक असो, पण त्यामुळे मुलीशी नाते अगदी मैत्रीचे आहे. लहानपणी ती आधी मला नावाने हाक मारायची ते गोड वाटायचे. पुढे पप्पा बोलू लागली ते ही आवडू लागले. पण अहो जाहो नाही तर अरे तुरे, म्हणजे एकेरीच उल्लेख करू लागली ते ही छान वाटू लागले.

आपलं बनवूनी कोणी
क्षणांत परकं करतो
सांग रे मना का तेवेळी,
मी दु:खात बुडुनी जातो ॥१॥

गोड बोलावे कधी कोणी
मनाला का रोजच वाटते
डोळ्यांत काटेरी शब्दांनी
माझ्या टचकन् पाणी येते ॥२॥

अकारण वादांनी मनात
रागाची भावना उफाळते
संथ लयीच्या श्वासांना
क्षणांत अस्थिर फुलवते ॥३॥

राग येता मन हे सैराट होते
घेण्या प्रतिशोध किती आतुरते!
क्षणभरीच्या प्रक्षुब्ध भावाला
चैतन्य कुठले हे दुर पळवते? ॥४॥

..

सर्व किस्से याच महिन्याभरातील आहेत, एकापाठोपाठ घडलेले, म्हणून हा प्रश्न / लेख पडला.

...

किस्सा १ -

मित्राच्या फॅमिलीबरोबर त्याच्या खाजगी वाहनातून त्याच्याच घरी जेवायला जात होतो. वेळ रात्रीची होती, मित्र स्वत: गाडी चालवत होता. मी त्याच्यासोबत पुढे बसलो होतो आणि पाठीमागे त्याची बायको आणि मुलगा बसलेला. मुलाचे नाव होते केश्विन, वयवर्षे ५-६.. हाच या छोट्याश्या किस्स्याचा नायक!

चार-पाच महिन्यांपूर्वींची गोष्ट. (मी तेव्हा मायबोलीवर नव्हतो).
बसने प्रवास करत होतो. बरोबर शाळेच्या मुलांचा एक ग्रूप होता. त्यापैकी दोघेजण माझ्या पाठच्या सीटवर बसले होते. दोघांच्याही गप्पा बरेपैकी मोठ्या आवाजात चालू होत्या जे विशेष कष्ट न घेता मला सुस्पष्ट ऐकू येत होत्या. पण माझे कान टवकारले गेले ते त्यांच्या गप्पांचे विषय ऐकून. मुद्दाम पलटून खात्री करून घेतली की शाळेचा गणवेश घातलेली शाळेचीच मुले आहेत आणि त्यांच्या बोलण्यात खोडा न घालता मान पुढे वळवून ऐकू लागलो.

जे आपल्या हातातून गेले किंवा जे कधी प्राप्तच झाले नाही त्याचे फायदे इतके जाणवणे की जे हातात आहे ते अतृप्तीस कारणीभूत ठरणे हा मानवी स्वभाव आहे......तरीही......

असं म्हटलं जातं की संस्काराच्या मजबूत पायावर युगपुरुष घडतात. शिवाजी, संभाजी, बाजी, तानाजी असे अनेक कीर्तिवान पुरुष संस्काराच्या भक्कम पायावर हिंदुंच राज्य उभं करू शकले. आज प्रत्येक पालक ‘संस्कार’ म्हणून काय शोधतोय? हे आपलं आपल्यालाच कळण कठीण झाल आहे.

निंबुडाची "चिऊताई चिऊताई दार उघड" गोष्ट वाचली आणि बरेच महिने माझ्या मनात असलेले काही प्रश्न परत टोचायला लागले. इतके दिवस नवऱ्याबरोबर बोलायचेच पण इथे माबोवर कदाचीत अजूनही काही वेगळी मत ऐकायला मिळतील, नवीन दृष्टी मिळेल अस वाटल्याने लिहितेय.

आपण लहान मुलांना कितीतरी गोष्टी सांगतो. बऱ्याचदा लहानपणी ऐकलेल्या , कधी आपण बनवलेल्या, रामायणातल्या, महाभारतातल्या, गणपतीच्या, कृष्णाच्या. अगणित गोष्टी आहेत आपल्याकडे. मी अगदी भारतातून येताना पुस्तक , सीडी सगळ घेऊनही आले होते.