अथर्वशीर्ष हा उपनिषदाचा एक भाग असून ते दहा ऋचांमध्ये विभागलेले आहे. सर्व स्तुती स्तोत्रांची असते तशीच अथर्वशीर्षातील ऋचा विशिष्ट हेतूने रचलेली आहे. सुरवातीच्या ऋचांमध्ये गणेशाच्या अधिदैविक रुपाचे वर्णन आढळते. वक्त्याचे, श्रोत्याचे तसेच दाता, धाता, आचार्य, शिष्य इत्यादींचे रक्षण करण्यासाठी काही ऋचा आहेत. तसेच शेवटी गणपतींच्या ‘व्रातपति, गणपति, प्रमथपति, लम्बोदर, एकदन्त, विघ्ननाशक, शिवतनय तथा वरदमूर्ति’ या आठ नावांना नमस्कार करुन अथर्वशीर्षाची फलश्रुती सांगीतली आहे.
थेट मुद्यावर येतो. आमच्या इथे प्रत्येक घराला स्वत:चा छोटासा टेरेस आहे. तो बेडरूम ला जोडलेला आहे. आज सकाळी सकाळी सोसायटीमधील एका स्वयंघोषित संस्कृती रक्षकाने प्रचंड डोके खाल्ले. विषय काय तर मी कमी कपडे घालून माझ्या घराच्या टेरेसमध्ये वावरतो यावर त्याचा आक्षेप होता. हा गृहस्थ आज सकाळी सकाळी बेल वाजवून भांडायला आलाय. बेल कुणी वाजवली म्हणून दार उघडले. बघतो तर दारात काळे थोबाड घेऊन हा उभा. याच्याविषयी आजवर मला कधीच चांगले वाटले नाही. लोकल नेता आहे. जिथे तिथे नाक खुपसायची सवय आहे. पोरं बाळगली आहेत आणि त्यांच्या जीवावर याची सांस्कृतिक दहशत चालते.
अंधारलेलं होतं आकाश एव्हाना,
अगदी त्याच्या ह्रदयासारखं नि
त्याच जुन्या विशाल उंबराखाली,
अजूनही तशीच तेवत होती ती,
नाजूक थरथरत्या पणतीसारखी ;
त्याच्या विशाल ह्रदयाचा ठाव घेत...
कित्येक पर्णं अशी गळून गेली
निसटत्या काळाची साक्ष देत ;
पण ती तशीच राहिलीय थांबून,
त्याच्या वाटेकडे नजर लावून,
कधीतरी परतेलच तो पुन्हा,
तिला एकदा ह्रदयाशी धरण्यास,
या भाबड्या निरागस आशेला
तिच्याच अश्रूंनी ताजंतवानं करत!
हिंदू धर्मात भरपूर धर्मग्रंथ आहेत , त्यापैकी एकाच्याही वाटेला मी आजपर्यंत गेलेले नाही आणि पुढेही जाण्याची इच्छा नाही , साधी सत्यनारायण कथा ऐकताना माझ्या कपाळाला आठ्या पडतात की कोणी लिहिलं आहे हे , म्हणे प्रसाद खाल्ला नाही तर रागावून नुकसान करणारा देव ... तेव्हा पुराणातल्या अमुक कर्माला अमुक शिक्षा वगैरे वर्णनं करणारे ग्रंथ माझ्या पचनी पडणार नाहीत हे उघडच होतं .. मासिक पाळीच्या काळात स्त्रीला लांब बसवावी , तिचा स्पर्श अपवित्र इथपासून नवऱ्याच्या मृत्यूनंतर केशवपन आणि सती सारख्या प्रथा असलेल्या धर्माबद्दल मला आजवर कधीच आत्मीयता वाटलेली नाही .
मी गीता वाचली आहे असं खरंतर म्हणण्याची सुद्धा माझी पात्रता नाही. परंतु माझ्या आई आणि आजी च्या अथक प्रयत्नांमुळे माझ्या सारख्या वांड कार्टीला “हू इज धिस गीता” असं प्रश्न पडत नाही. भागवद गीतेचं छोटसं पुस्तक कायम बरोबर राहू दे ही त्यांची शिकवण.. नव्हे अट्टहास होता. ही पुस्तक माझी काय आणि कशी मदत करणार आहेही मात्र गावी नव्हतं
नंतर एक वर्षी spirituality चं किडा चावला तेव्हा थोड्याश्या संशयानेच अर्थासकट गीता “वाचली”.
पूर्ण tangent ! किंबहुना चिडचिड झालेली स्पष्ट आठवते.
बळे आगळा राम हा श्रेष्ठ स्वामी
प्रभू लाभला रामराया सुनीळू
दीनाकारणे पातला तो कृपाळू
सदा भक्तकाजी उभा पाठिराखा
तया वंदिता चित्त चैतन्य देखा
उभी जानकी वामबाजूस नित्य
पुढे वंदितो मारुती भक्त मुख्य
सदा सज्जनालागि कोदंडपाणी
असा सावळा राम लावण्यखाणी
जरी अंबरी मेघ हे श्यामवर्णी
मनी लोचनी सावळा चापपाणी
असा स्वामीश्री सर्वसंपन्न गुणे
तया आठवाने समाधान बाणे
पती जानकीचा प्रभू मारुतीचा
असे स्वामि हा भक्त बिभिषणाचा
कधी भिल्लीणीकारणे सेवि बोरे
ऋषी आश्रमी राक्षसा ताडि घोरे
कोरेनाच्या संकटामुळे भयग्रस्त झालेल्या माणसांनी शहरे सोडून गावाकडे स्थलांतर सुरू केले आहे. हे चित्र खूपच केविलवाणे आणि भयप्रद आहे. माणसांमाणसांमधील शारीरिक अंतर वाढविणे ही सध्याची अपरिहार्यता असली तरी मनामनांतही अंतरच नव्हे, तर दरी माजेल असे चित्र कुठेकुठे उमटू पहात आहे. ही दरी वेळीच बुजवायला हवी. आसऱ्याच्या ओढीने वणवण करणारी माणसेच आहेत आणि केवळ अनाकलनीय परिस्थितीमुळे त्यांच्यावर ही वेळ ओढवली आहे. त्यामुळे, कोणताही दोष नसताना केवळ संकटापासून स्वत:चा बचाव करू पाहणाऱ्या या केलिलवाण्या स्थितीत त्यांना आधार देण्याची गरज आहे.
महासत्तेच्या काळातल्या अक्राळ विक्राळ रशियाचा एक भाग असणारा आणि संपूर्ण रशियाची तेलाची गरज एकट्याने भागवू शकेल इतका तेलसंपन्न भूभाग म्हणजे आजचा चिमुकला अझरबैजान देश. बाकू ही या देशाची राजधानी पूर्वीपासून तेलसंपन्न भूमी म्हणून ओळखली जाते.
मायबोलीचे मोबाईल अॅप (अँड्रोईड + आयओएस) सर्वांसाठी उपलब्ध आहे.
