संस्कृती

सम्राट अकबर आपल्या दरबारात बसून मोठ्या उत्कंठेने तानसेनाचे गाणे ऐकत असतो. केवळ आपल्या सुरांच्या मायेने दरबाराला मोहून टाकणा-या तानसेनाच्या गाण्याचे त्याला नेहमीच नवल वाटत असते. त्याला अचानक असा प्रश्न पडतो की हेच गायन जर अद्भूत आणि अद्वितीय वाटते तर तानसेनाला ते शिकविणा-या गुरुंचे गायन कसे असेल? अकबराच्या या प्रश्नावर तानसेन म्हणतो की माझे गायन माझ्या गुरुंच्या पासंगालाही पुरणारे नाही. केवळ विनयाने आपण हे म्हणत नसून आपण त्याच्या अनुभव प्रत्यक्ष घेतलेला आहे. अकबरालाही या अनुभवाची आस लागते. परंतु आपले गुरुवर्य संन्यस्त आणि वानप्रस्थ जीवन व्यतीत करतात.

श्रावणी आणि मुकेश दोघं तशी शाळेपासून एकमेकांच्या ओळखीचे. महाविद्यालयीन शिक्षण पूर्ण होताच, एक प्रायव्हेट कंपनीत नोकरीला जाऊ लागले. अनायसे दोघांची कार्यालय एकाच कॉम्प्लेक्स मध्ये आणि येण्या जाण्याची वेळ एकच असल्याने दोघेही सोबतच असायचे. दोघांची मैत्री खूप छान होती. पण आता रोजच्या भेटीमुळे त्या मैत्रीचं रूपांतर प्रेमात होण्याच्या वाटेवर होत.

निघे पंढरीची वारी, सज्ज सारे वारकरी
अद्भुत तो सोहळा, विठ्ठल विठ्ठल गजरी

आळंदीची ग माउली, पालखीत विराजित
तुकोबाची पालखी, देहूमधून निघत

विठू दर्शनाची हाव, मनी भक्तीचा तो भाव
सद् वृत्तीचा स्वभाव , वारकरी त्याचे नाव

गळा तुळसीची माळ, तुळशीवृंदावन डोई
टाळ वाजवीत चाले, नाम विठोबाचे घेई

अनवाणी तो चालत, ऊन अन पावसात
भाव भोळा तो भक्तीत , ठेवे हरी स्मरणात

हाती पताका भगवी, रिंगणात तो नाचवी
‘ज्ञानोबा तुकाराम’, मुखे गजर करवी

अश्व दौडे रिंगणात, विठ्ठलाच्या भजनात
मृदुंगाच्या गजरात, वारी पंढरीस जात

“त्या बिचाऱ्या दिपिकेला आपले कपडे कुलुपात ठेवावे लागत असतील नै? कधी रणवीर डल्ला मारेल काय सांगता येतंय काय? ” रणवीर सिंगचे नवीन फोटो आले की व्हॉटसॅपवर किमान पंचवीसवेळातरी हा डबडा विनोद येतो.
आपल्या मनाजोगी धडाडी न दाखवणाऱ्या पुरूषाला "बांगड्या भरा!" असा टोला मारणारे पैशाला पासरीभर असतात आणि त्यात काही चुकीचे आहे हे ही समजत नसते त्यांना. मुलीबायकांनी जीन्स घालणे यावर काही सांस्कृतिक गड्डे "आईचा पदर आणि जीन्स घातलेल्या मम्मीला पदर नसतो म्हणून मातृत्वाचा जिव्हाळा नसतो" वगैरे मंद टिप्पण्या करताना अजूनही दिसतात.
घागर्‍यामधे रणवीर

तो बाप आहे !

तो बाप आहे — तुमचा, माझा... आपल्या सार्‍यांचाच !
आधी देहूग्रामी होता काही काळ, पण आता मात्र पार विश्वात्मक झालाय !

काही जण त्याला लांबूनच "बाप" म्हणून नमस्कार करुन सटकतात.
बाप गालात हसत असतो.

काही जण वाचायला जातात त्याचे अभंग — काय सांगून गेलाय हा, बघूया तरी !
अभंग वाचता वाचता आपल्या मनातील सोयिस्कर लेबले त्याला लावतात... रुढींवर घणाघाती घाव घालणारा समाजसुधारक कवि, तर कोणी म्हणे विद्रोही कवि, तर कोणी काय, कोणी काय.
बाप गालात हसत असतो !

ब्रह्म होता पहिला,
त्याने ओमकार केला,
उसंत असता, निमिषात
ब्रह्मांड बाहेर खोकला.
.
वळले त्याने सूर्य, चंद्र,
ग्रह, नक्षत्र, तारे,
वळली त्याने पृथ्वी,
भरले पशू- पक्षी, फुले झाडे.
.
पृथा थोडी त्याला भावली,
म्हणून माणूस नामक बाहुली
बनवून, कल्पकतेची
शर्थ त्याने लावली.
.
माणूस राहिला गुणी,
परी बनू लागला कुटील,
षड्रिपूंच्या आहारी गेला,
बनला हवालदिल.
.
एका रात्री भेदरून उठला,
घामाने थपथपलेला,
बिथरलेले मन साठवून,
ब्रह्म ब्रह्म ओरडला.
.

सत्यवानाची वटपौर्णिमा
शब्दरचना - तुषार खांबल

थेट मुद्यावर येतो. आमच्या इथे प्रत्येक घराला स्वत:चा छोटासा टेरेस आहे. तो बेडरूम ला जोडलेला आहे. आज सकाळी सकाळी सोसायटीमधील एका स्वयंघोषित संस्कृती रक्षकाने प्रचंड डोके खाल्ले. विषय काय तर मी कमी कपडे घालून माझ्या घराच्या टेरेसमध्ये वावरतो यावर त्याचा आक्षेप होता. हा गृहस्थ आज सकाळी सकाळी बेल वाजवून भांडायला आलाय. बेल कुणी वाजवली म्हणून दार उघडले. बघतो तर दारात काळे थोबाड घेऊन हा उभा. याच्याविषयी आजवर मला कधीच चांगले वाटले नाही. लोकल नेता आहे. जिथे तिथे नाक खुपसायची सवय आहे. पोरं बाळगली आहेत आणि त्यांच्या जीवावर याची सांस्कृतिक दहशत चालते.

अनुक्रमाणिका > https://www.maayboli.com/node/72984
अनुक्रमाणिका २ > https://www.maayboli.com/node/73598
अनुक्रमाणिका ३ >https://www.maayboli.com/node/74455

3rd मार्च 2019

प्रिय रश्मी,