लहान मुलांना शिकवण देताना ...

चार-पाच महिन्यांपूर्वींची गोष्ट. (मी तेव्हा मायबोलीवर नव्हतो).
बसने प्रवास करत होतो. बरोबर शाळेच्या मुलांचा एक ग्रूप होता. त्यापैकी दोघेजण माझ्या पाठच्या सीटवर बसले होते. दोघांच्याही गप्पा बरेपैकी मोठ्या आवाजात चालू होत्या जे विशेष कष्ट न घेता मला सुस्पष्ट ऐकू येत होत्या. पण माझे कान टवकारले गेले ते त्यांच्या गप्पांचे विषय ऐकून. मुद्दाम पलटून खात्री करून घेतली की शाळेचा गणवेश घातलेली शाळेचीच मुले आहेत आणि त्यांच्या बोलण्यात खोडा न घालता मान पुढे वळवून ऐकू लागलो.

ना त्यांच्या अभ्यासाच्या गप्पा चालू होत्या ना मोबाईल्स, विडीओगेम्सची वा तत्सम ईलेक्ट्रॊनिक गॆझेटसची माहिती शेअर करत होते. ना एखाद्या नवीन प्रदर्शित झालेल्या चित्रपटाची वा क्रिकेट-फूटबॉलच्या सामन्याची चर्चा करत होते, ना कोणत्या मुलीच्या नावे चिडवाचिडवी चालू होती (जे आजकाल शाळकरी मुलांमध्येही सर्रास आढळते.)

तर त्यांच्या गप्पांचा विषय होता नथुराम गोडसे आणि गांधीहत्या !
त्यातील एक मुलगा विषयातील जाणकार होता तर दुसरा माहीती जाणून घेण्यात रस दाखवत होता. जाणकार मुलगा "गांधीहत्या आणि मी" हे पुस्तक त्याला वाचायला सुचवत होता तसेच "मी नथुराम गोडसे बोलतोय" हे नाटक देखील त्याने बघितले असल्याचे त्याच्या बोलण्यातून समजते होते. त्यानंतर त्यांची चर्चा जातीयवादावर वळली आणि तो दुसरा मुलगाही काही कमी जाणकार नाही याचा मला साक्षात्कार झाला. बरे या चर्चेतही अप्रत्यक्षपणे जातीयवादाचेच समर्थन होते न की समतेचा संदेश जात होता. दोघेही भिन्न जातींचे असल्याने त्यांची मते एकमेकांना काटत होती मात्र दोघांचा अभ्यास जेमतेम आणि तोकडा असल्याने त्यांना फक्त आपले मत मांडता येत होते, समोरच्याचे खोडता येत नव्हते. पुढे लगेचच त्यांचा स्टॉप आला आणि त्यांची चर्चा / वाद आता पुढे काय वळण घेते हे मला समजायच्या आधीच ते उतरले.

नाही म्हटले तरी एकंदरीत माझ्यासाठी थोडेफार ते शॉकिंगच होते, कारण मला स्वताला हा विषय किंवा यासारखे कित्येक वादग्रस्त विषय ऑर्कुट-फेसबूक सारख्या सोशल साईटसवर अवतीर्ण झाल्यावर समजले. महापुरुषांच्या’ही जाती असतात, नव्हे ते त्यानुसार पुजले किंवा निंदले जातात हे देखील इथेच समजले. एवढेच नाही तर काही काळ मी स्वतादेखील त्या प्रभावाखाली येऊन बहकलो होतो. त्या प्रभावाखाली विचार करू लागलो होतो. सुदैवाने त्यातून लवकर बाहेर पडलो. पण त्या मुलांकडे पाहून मनात आले कि अश्या वादग्रस्त विषयांचे आणि विचारांचे बाळकडू या अजाणत्या वयात त्यांना घरातूनच मिळत असण्याची शक्यता जास्त असावी. जसे क्रांतीवीर मध्ये नाना पाटेकर ईस्माईलला बोलतो की या लहान मुलांना काय माहीत कोण हिंदू आणि कोण मुसलमान, तर ते काय सांगणार त्यांच्या आईला कोण्या हिंदूने मारले म्हणून, तो तूच आहेस मित्रा जो यांच्या मनात ‘नफरत के बीज’ पेरत आहेस... तर.., कुठेतरी या जातीपातींबद्दल मुलांना न कळत्या, अजाणत्या वयात सांगून आपणही त्यांच्या मनात असेच काहीसे पेरत नसतो ना ?

विषय म्हटले तर संवेदनशील असल्याने मी जास्त शब्दखेळ करत नाही, उगाच नेमका एखादा शब्द पकडून तेवढेच निमित्त मिळायचे आणि माझ्या भावना एकीकडे आणि धागा दुसरीकडे भरकटायचा.

आभारी आहे,
ऋन्मेऽऽष