स्त्री

रोजचा पेपर हातात घेतला की अगदी रोज बलात्कार, स्त्रियांवरील अत्याचार, लहान मुलींना शाळेत जाता येता सहन कराव्या लागलेल्या भयानक घटना असल्या किमान पाच बातम्या तरी सापडतातच. नक्की काय बिघडतंय???? का पुरुषी मानसिकता दिवसेंदिवस इतकी भयानक होत आहे ? कसं काय बदलायचं हे चित्रं ? स्त्रियांनी आपापल्या मुलांना घरीच लहानपणापासून शिकवण द्यावी हे योग्यच आहे. बर्‍याचजणी अगदी जाणीवपूर्वक हे करतातही. पण ही केवळ स्त्रियांचीच जबाबदारी नाहीये.

[पुरुषी मनाला विचार करायला लावणार. बाहेर समाजात वावरणारी स्त्री जिच्यावर अत्याचार होतो, जिला त्रास सहन करावा लागतो, ती तुमची आई, बहिण, बायको, मामी, मावशी कोणीही असू शकते. तेंव्हा स्त्रीचा आदर करा. ]

*********************
दुनियेचे जीवघेणे इशारे
आणि लचके तोडण्यास सरसावलेले हात
चौफेर वखवखलेली नजर
आणि अंग चोरून चालणारी ती…
दुनियेच्या खोचक कमेंट सहन करत
कानाडोळा करून, रस्ता कापणारी
थोडी घाबरलेली,
मनात असंख्य विचारांचं काहूर घेवून
एकटी घराबाहेर पडलेली ती….

हा धागा संपादित केला आहे. लेख वाचण्यासाठी http://www.maayboli.com/node/53033 येथे भेट द्यावी.

जागतिक महिला दिन जवळ आला आहे त्यानिमित्ताने काहीतरी लिहू असे वाटत होते!! म्हणून स्त्रीवाद म्हणजे फ़ेमिनिझम वर काहीतरी लिहावे असे ठरवले. विषयाला अनुसरून निरीक्षण करायला मी चालू केले आणि प्रश्न पडला की स्त्रीवादाचा झेंडा मिरविणाऱ्या आम्ही शहरी आधुनिक स्त्रिया खरोखरच स्त्रीवादी आहोत का?

भेगा पडलेल्या कुबड्या भिंतीत
जबरदस्ती खोचलेल्या निमुळत्या लाकडाच्या खुंटीवर
किणकिणताना दिसतो मला माझा हिरवागार चुडा....

कधी वळचणीला पडलेल्या चिंधकांनी
तर कधी अर्धवट भरलेल्या पिशव्यांनी
झाकला जातो काही वेळापुरता
श्वास बंद करून डोळे झाकून
तोही गप्प राहतो
मनातील तगमग मुकाट गिळून

कपाळाचा लाल रंग गेल्यापासून
अंगणातला हिरवा रंग कधी कोमेजला
लक्षात आलंच नाही
कोपर्यातल्या विटकरी तुळशीला
तेव्हापासून चेंबलेल्या पितळी तांब्यातून
देव्हार्‍यातलं रंगीत पाणी गेलंच नाही

परातीत पीठ मळताना वरती होणारा
वावरात गवत कापताना थरथरणारा
कार्ट्यांना झोडपताना कळवळणारा

एखाद्या नोकरदार स्त्रीला जेव्हा मातृत्वाची चाहूल लागते तेव्हा आनंदासोबत तिच्या मनात भविष्यात लागणार्‍या बाळंतपणासाठीच्या रजेचे, ऑफिसातल्या आपल्यावरील जबाबदाऱ्यांचे व आर्थिक जुळवाजुळवीचे विचारही येऊ लागतात. आपण काम करत असलेल्या कंपनीची प्रसूती रजेबाबत काय पॉलिसी आहे, कोणाकडून व्यवस्थित माहिती मिळेल, रजेसाठी काय करावे लागेल, कोणकोणत्या बाबींची पूर्तता केली की आपली प्रसूती रजा मंजूर होईल, त्या अंतर्गत आपल्याला कोणकोणत्या सवलती मिळतील... एक ना दोन गोष्टी असतात! तुम्ही सरकारी, निमसरकारी क्षेत्रात काम करता की खाजगी क्षेत्रात, यावरही बरेच काही अवलंबून असते.

ओठावरी दुःख माझ्या जरीही तरी हासते मी सदा सर्वदा,
स्त्रीजात माझी म्हणोनी जगाने मला टोकले व्यर्थही कैकदा....
संसार माथ्यावरी ठोकलेला उरी व्याप आहे मनाचाच का
गोठ्यात बांधावया आणलेली जशी गाय भोळी तशी मीच का.....

जन्मास यावे कशाला उगा मी इथे सुख नाही कुठेही मला,
बापास आईस ओझे जसे मी उपेक्षा नशीबी मिळावी मला...
झाकायचे अंग मी रक्षणाला तनाच्या लिलावी स्वतः बैसते,
सौंदर्य ठेवून दारात सारे प्रतिक्षा परिक्षा भली मांडते....

कौमार्य माहेरवासात देते विवाहात प्रत्यार्पणी ठाकते,
घासून देहास मातीवरी मी कुशीतील सार्‍या कळा सोसते....
ज्याच्यासवे घेतले सात फ़ेरे मला तो रिपूही कधी वाटतो,

‘फूलघर’ ही झाडांनी वेढलेली एक सुंदर जागा. संध्याकाळच्या वेळी तिथं बसून सगळेजण चहा पीत आहेत निवांत. एक तेजस्वी आवाज विचारतो, “मनुष्याला ज्या पद्धतीने जगावसं वाटतं, त्या पद्धतीने तो जगू शकेल? विशेषकरून स्त्री? ” तो प्रश्न असतो वसुधाचा.

अ‍ॅना, आलोपा, विनोद, मित्रा . . त्यांच मत मांडतात.

“करू शकेल. पण नंतर तो दु: खी होईल. स्त्री असेल तर विशेषत्वाने.” एक स्पष्ट उत्तर येतं.

“स्त्रीसुखाची तुमची व्याख्या काय?” वसुधाचा त्यावर आणखी एक धारदार प्रश्न.

एका मैत्रिणीच्या तिने अर्धवट सोडलेल्या कवितेला उत्तर म्हणून हे खरडलं...
----------------------------------------------------------------------------------------

असंवेदनशीलतेचा ठप्पा चालणारे तुला?
कठोर, रूक्ष, दगडी म्हणलेलं चालणारे तुला?
आणि शेवटी
धाय मोकलून रडत नाहीस
म्हणजे बहुतेक स्त्री म्हणून कमीच असावीस...
हे चालणारे तुला?

फिकीर नसेल असल्या विशेषणांची तर
ये..
आपण उभारू
निर्भय, घट्ट, चिवट बायांचं जग...

- नी

सुन्न करणाऱ्या घटना, बातम्या अस्वस्थ करून टाकतात. नववर्षाच्या पूर्वसंध्येला मांडलेली हि अस्वस्थता....आपल्या मायबोलीवर व्यक्त करतोय!!

मीही पहिली होती काही स्वप्ने,
नव्हते कसलेच दुखणे

आत्ताच कुठे आयुष्य घेत होते भरारी,
नव्हते मी कश्याच्याही आहारी

सुंदर निसर्ग, थोडीशी मौज
सवंगड्याचा सहवास, थोडाशे गीत,

कधीतरी संगीत, आई बाबांची माया,
आणि मोकळा श्वास हवा शांत जीवन जगावया.

जीवनाच्या या अर्ध्या वाटेमध्येच, घाला झाला,
माझ्या स्त्रित्वाचा प्राण जिवानिशी गेला

निषेध झाले, निदर्शेन झाली, मोर्चे झाले,
अख्खी तरुणाई रस्त्यावर आली,
पण ...पण वासनांध मने, गोठलेली हृदये,