स्त्री

स्त्री
भावबंध रक्तबंध बंध रेशमातले
मूळरूप स्त्री स्वरूप या युगात पातले

तूच लेऊनी अनेक रूप भावदर्पणी
तू करांगुली जगास श्रेष्ठ तू समर्पणी
स्वामिनी तुझ्यामुळेच श्वास जीवनातले

माय कन्यका बहीण तीन भाव साजिरे
काळजात स्थान विश्र्वमोहिनीस गोजिरे
स्फूर्तिदायिनी प्रचंड गूढ तूच यातले

ब्रह्मदेव शोधतोय जे मनी तुझ्या वसे
आजही तयास हेच लागले पिसे असे
बापुडा मला न हे कळे तुझ्या मनातले

दोन पावलात चंद्रलोक पावलीस तू
अर्धपावली नभात झेप घेतलीस तू
वाटतेस, ते, जगास जे तुझ्या सुखातले

गेले खूप दिवस मी मायबोलीवर भरपूर माहितीपूर्ण आणि विचार करायला लावणारे लेख वाचत आहे. घरापासून दूर माझ्या घराची आणि संस्कृतीची आठवण करून देणारी ही मायबोलीवरची माणसे अगदी कुटुंबसारखी वाटू लागली आहेत. इतके दिवस विचार करत आहे की मे पण काहीतरी लिहावे, ही इच्छा मनात आहे. पण कुठल्या विषयावर लिहावे हा प्रश्नच होता. मला माझ्या कामासाठी खूप लिहावे लागते.. पण ते सगळे इंग्रजीमध्ये आणि ते देखील वैद्न्यानिक भाषेत. त्यामुळे विषय निवडने तसे अवघडच होते! काल माझ्या मैत्रीणिंबरोबर गप्पा मारताना आमच्या लक्षात आले की आमच्यासारख्या मुलींच्या गोष्टी सांगणारी पुस्तके, लेख, सिनेमे तसे कमीच आहेत.

अचानक त्वचेवर प्रलयपात झाले,
बटांचे तुझ्या रेशमी घात झाले. 
 
सखे ठेव ताब्यात ती लांब वेणी,
किती ठार प्रत्येक झोक्यात झाले.
 
कसे तरसलेले खुळे हे दिवाणे,
तुझा गंध धरण्या पुढे हात झाले.
 
परम भाग्य तू माळल्या मोगऱ्याचे,
अमोदित तुझ्या पुष्पगंधात झाले.
 
तुझ्या अस्मितेचाच ताऱ्यांस हेवा,
जळजळून ते उजळ गगनात झाले.
 
निघालीस बाहेर या निग्रहाने,
जुने पुरुषप्राधान्य हे मात झाले.
 
जरी काल हरलीस तू ती लढाई,
तुझे शौर्य विश्वात विख्यात झाले.
 
गुलामी लथडलीस तू कुंडलीची,

स्त्रियांना नटायची आवड उपजत असते का?

बहुतांश बायकांना नटायची आवड जास्त असते. छानछान फॅशनेबल कपडे घालायची आणि दागदागिने घालायची आणि या सर्वांची खरेदी करायचीही आवड पुरुषांच्या तुलनेत जास्त असते.

अर्थात हे विधान ओवरऑल समाजाच्या निरीक्षणावरून केलेले आहे. त्यामुळे असे काही नाही, हल्ली पुरुषही नटतात. किंवा आमच्याशेजारी अमुक तमुक जोडपे राहते त्यात बाईपेक्षा जास्त पुरुषच नटतो. वगैरे विधाने करू नका. किंवा माझे वरील विधान खोटे आहे असेही म्हणू नका. ते खोटे बोलणे होईल.

आसं म्हणतात हे कलियुग आहे
हया कलियुगात पाप केलं की
ते ह्याच जन्मात फेडव लागत
मग माझ हे कोणतं युग...?

पाप करण तर दूरच,
पण माझा पूर्ण जीवही तयार झालेला नसतो
तरी माझ्या त्या अर्ध्या जीवाला मारलं जातं
मग माझं हे कोणत युग....?

हां आसं मी अनुभवलेल तर नाही
पण ऐकलंय नक्कीच.....
डॉक्टर हे देव असतात
आई - बाबा हे जन्मदाते असतात
पण माझ्या आयुष्यात काही उलटच घडलंय
मग माझं हे कोणतं युग....?

दसर्‍याला नवीन घरातल्या नवीन देव्हार्‍यात नवीन देवांची स्थापना केली. गुरुजीही यंदा कोरोनामुळे नवीनच बोलावले. बायकापोरे नवीन कपडे घालून तयार होते. मी मात्र आजारी असल्याने जुनेच कपडे घातले होते.

गुरुजी आले. नमस्कार चमत्कार झाले. फारसे आदरातिथ्य करायची संधी न देता थेट कामाला लागले. ताट ताम्हाणात देव मांडले. आसन अंथरले. तीर्थ हळद कु़ंकू फुले सारे जागच्या जागी ठेऊन आम्हाला म्हटले चला या पूजा करून घेऊया. मला कल्पनाच नव्हती की असे पूजेलाही बसावे लागेल. अन्यथा आजारी असताना मी स्वत: न बसता आईवडिलांना बसवले असते. पण काही कळायच्या आधी पूजा सुरूही झाली होती.

एका रम्य, नितांतसुंदर संध्याकाळी
प्राजक्ताचं एक फूल अगदी अलगद
माझ्या हाती येऊन विसावले
मी हसलो त्याच्याकडे बघत,
त्याच्या परिमळ अंगांगात भिनला जणू
तेही टपोरे हसत होते हे पाहून
पण, त्या फूलावरचे अवेळचे दव
अस्वस्थ करीत होते मला सतत
आपले जन्मदाते झाड सुटल्याचे दुःख
सलत होते बहुदा त्याला कुठेतरी
त्याच्या मनाच्या एका कोपऱ्यात
मग मी ही त्याला ठेवले झाडाच्या पानावर
त्याचे टपोरेपण खुलूनच दिसले
त्या हिरव्याकंच पानांवरती
खुशीत होते ते, झुललेही झुला
वाऱ्यावर स्वार, अपेक्षांच्या ओझ्याशिवाय

श्रीहरी स्तोत्रम् ऐकून आलेली विचारमौक्तिकं ललितामध्ये ओवण्याचा प्रयत्न केला आहे.

रिपरिप (मुक्तछंद)

तुझे बंद ढगाळ डोळे अन्
त्यांतून सरणारा पाऊस
आता ओळखीचा झालाय.
पण एक खरं सांगू का,
पावसाच्या अमाप सरींनंतर
तुझ्या ओठांवर पडणारं,
फिक्कट गुलाबी इंद्रधनु,
मला खरंतर जास्त आवडतं!

तुझ्या मनाच्या या आभाळाला
कुठला असा काठच नाहीये!
अपरिमित अथांग आहेस तू.
म्हणून कधीकधी अवघड जातं
तुझं मन पूर्ण समजून घेताना.
फेसाळत्या अथांग समुद्रालाही
कुठेतरी किनारा लागून असतो.
त्यामुळं तू सागराहून गूढ आहेस.

"स्त्री सक्षमीकरण"

"तुझ्याss **चा..."
तिच्या तोंडून निघालेल्या त्या कचकचीत उद्गारांची मला गंमत वाटली
आणि त्याचबरोबर 'स्त्री सक्षमीकरण' म्हणजे नक्की काय, याची त्या काळोखातही ओळख झाली;
तेव्हा
जेव्हा तिने त्या आडदांडाला जमल्या गर्दीसमोर बदडबदड बदडलं
आणि
पाठीमागे वळून आपल्या लेकराकडे बघत म्हणाली,

"चाल माज्याबरूबर, मेला तुझा बाप आजपास्नं !"

―र!/२४.५.१८