माणसे वाचताना.
काही दिवसांपूर्वी फेसबुक वर फिरता एक पोस्ट दिसली
“Meet people who aren’t your age. Hang out with people whose first language isn’t the same as yours, get to know someone who doesn’t come from your social class, This is the only way to see the world. This is how you grow."
आणि पुढे कुठल्यातरी travel डेस्टीनेशन चे फोटो. पण त्या मिनिटाला ती वाक्ये मला फार अपील झाली.
मराठी..... भाषा आणि जात !!!!
खूप ऐकतो, खूप चर्चा करतो....... कुठे आहे मराठी भाषा...... कशी टिकणार आपली मायबोली.....
पण मराठी भाषा म्हणजे नक्की कोणती............. कारण इथेही मराठी भाषेपेक्षा जातीवर अवलंबून असणार्‍या मराठी भाषेवरून मराठी माणसांतच जुंपते.
पण त्यापलीकडे आपण काही करतो का????
बघायला छोटा पण खूप मोठा प्रश्न आहे हा..................
नाही नाही, इथे पुन्हा एकदा ह्या विषयावर चर्चा नाही करणार; तर एक किस्सा सांगणार आहे..... परवाच नकळत घडलेला...... पण पुन्हा ह्या विषयावरील विचारांत घेऊन जाणारा.
ब्लॉग दुवा - http://www.apurvaoka.com/2016/06/mother-tongue-education-india.html
विषय जुना आहे, काथ्या कुटून झालेला आहे. पण रहावलं नाही म्हणून पुन्हा तोच राग आळवतोय. ज्यांची मतं ठाम आहेत त्यांनी दुर्लक्ष करावं, डळमळीत आहेत त्यांनी जरूर वाचावं, आणि तटस्थ असलेल्यांनी क्षमा करावी किंवा मजा घ्यावी.
सावरकरांनी अनेक नवे शब्द मराठीला दिले.
त्या सर्वांची "अधिकृत" यादी आणि ते सर्व शब्द सावरकरांनी कोणत्या लिखाणातुन ( वर्तमानपत्र / पुस्तक ई.) जगासमोर मांडले त्यांचे अधिकृत स्त्रोत / संदर्भ मिळु शकतील काय?
मोघम संदर्भ नको. एखादे छापील पुस्तक / लेख / वर्तमानपत्र ई. प्रकारचे काही असेल तर चांगले.
आगाऊ धन्यवाद.
२०१६ च्या मराठी भाषा दिवसा निमित्त आयोजित उपक्रमांचा भाग म्हणून शब्दवेध नावाचा एक उपक्रम राबवला होता.
http://www.maayboli.com/node/57867
अर्थातच मभादि निमित्त असा उपक्रम चालवण्याला कालावधीची सीमा होती. पण तरीही हा उपक्रम निरंतर चालू रहावा असे वाटल्याने हा धागा काढत आहे. (विशेषतः नवीन / समकालीन) इंग्रजी शब्दास अथवा शब्दसमुहास पर्यायी मराठी शब्द शोधून काढणे हा ह्या धाग्याचा हेतू आहे.
इथून पुढचा भाग तिकडूनच चिकटवला आहे. ज्यायोगे ह्या उपक्रमाची नीट कल्पना येईल.
नमस्कार,
गोनीदा जन्मशताब्दी वर्षानिमित्त या वर्षभरात काहीतरी करू या का, असं गेल्या ८ जुलैला मी मित्रमंडळीत विचारलं होतं. त्यात मला सुचलेल्या वेगवेगळ्या कल्पना मांडल्या. काहीतरी करायची ही कल्पना सगळ्यांनीच तेव्हा मनापासून उचलून धरली. प्रत्यक्षात मात्र काही ना काही अडचणी येत राहिल्या आणि आज या दिवसापर्यंत तरी काहीच होऊ शकलं नाही. सहज विचार करत मागे मागे जाताना खुपशा अवांतर गोष्टीही आठवत राहिल्या आणि लक्षात आलं, अरेच्चा, पार्श्वभूमीला सगळीकडे गोनीदा आहेतच की. मात्र त्यातली एक गोष्ट अगदी आवर्जून उल्लेख करण्यासारखी आणि आपल्या मायबोलीकरांना तर सहर्ष सांगण्यासारखी आहे, ती म्हणजे आमचं 'वाचन वेल्हाळ'.
चित्रपट पाहण्याची आवड तशी जुनीच. लहानपणी दूरदर्शनवर (शक्तिमान, कॅप्टन व्योम वगळता) तसेही इतर काही पाहावेसेही वाटत नसे. अर्थात तेव्हा चित्रपट समजायचे वय नव्हते. त्यामुळे आमचा हीरो तिरंगाचा देशभक्त वागळे. दर १५ ऑगस्ट/२६ जानेवारीला झेंडावंदन करुन आल्यावर न चुकता तिरंगा बघायची सवय असल्यावर दर्जेदार चित्रपट बघण्याबाबत आनंदच होता. पण तरीही त्याचा एक फायदा झाला; अफाट सहनशक्ती निर्माण झाली. अगदी खंडहर सारख्या आर्ट फिल्म्स कळत नसतानाही अतिशय एकाग्रतेने पाहण्याची कला अवगत झाली. मग एवढी कला असताना कळणार्या भाषेतलेच (येथे इंग्रजी/हिंदी/मराठी असे वाचावे)सिनेमे कोण बघेल?
ज्ञान जालावर वाचलेला एक चित्तवेधक लेख. असं खरंच होईल का?
त्याचा सारांश अनुवादाच्या रुपात - खास माबोकरांसाठी -
एंगको नामक भाषांच्या भवितव्याविषयी अंदाज वर्तवणाऱ्या मॉडेलनुसार शतकाच्या मध्यापर्यंत(२०५०) जगात खालील पाच भाषा सर्वाधिक बोलल्या जातील.
१) चायनीज (मॅन्डरीन)
२) स्पॅनिश
३) इंग्लिश
४) हिंदी - उर्दू
५) अरेबिक
२०५० पर्यंत सर्वात जास्त स्पॅनिश बोलणारे लोक अमेरिकेत असतील.
मराठी भाषेचं भवितव्य काय?
कदाचित हा चावून चावून चोथा झालेंला विषय असेलही. पण मी हा प्रश्न आतापर्यंत माझ्या अनेक मित्रमंडळींना विचारला. पण अजून तरी मला या प्रश्नाचं समाधानकारक उत्तर कुणी देऊ शकलेलं नाही.
सगळे जण जीव तोडून आजच्या स्पर्धेत धावताहेत. या प्रश्नावर विचार करायलासुद्धा कुणाला फुरसत नाही.
मराठी शाळा बंद पडताहेत. पडेनात का?
जवळ जवळ सर्वांची मुलं आज इंग्रजी माध्यमातून शिकताहेत. कदाचित काळाची गरज आहे किंवा थोडी फार हाईपसुद्धा म्हणता येईल किंवा मनातली एक असुरक्षिततेची भावना ही असेल कदाचित. किंवा हर्ड मेंटॅलिटी(कळपातली मानसिकता?)सुद्धा असेल कदाचित.
माझ्या २-BHK च्या प्रशस्त आरशात
सायंकाळी चेहरा दिसला
नाव माझं , चेहरा माझा , रंग (वा बेरंग ही ) माझाच
थक्क झालो त्याला पाहून ,
हा मी की कोणी दुसराच ?
नव्या दमाची , नव्या गतीची जाणीव केसांना ही झाली
पळत्या मनानं , ताणल्या मेंदूनं त्यांची ही दशा केली
गेली ती तरूण सळ सळ अन तो मराठी ताठा
हुजरे गिरीने झुकले खांदे अन वाकला अभिमानी कणा
गेली ती स्वत्व -खुणेची अनवट अन परखड भाषा
इंग्रजी झुलीने गांजलेला अस्तित्वाचा रम्य कवडसा
स्वार्थाच्या साठमारीनं गमावलेली मुक्त राने
शहराच्या वेदिवर चढलेली सस्य शामल हरित वने
ना-कर्त्यांनी दडवलेली मातीतली शिक्षण शिल्पे
मायबोलीचे मोबाईल अॅप (अँड्रोईड + आयओएस) सर्वांसाठी उपलब्ध आहे.