संशोधन/अभ्यास

साल १९८४. नोव्हेंबर महिना चालू होता. शेक्सपिअर अभ्यासक डॉक्टर गॅरी टेलर ऑक्सफर्ड विद्यापीठातल्या बडलेयन लायब्ररीच्या एका कोपऱ्यात बसून एक कवितासंग्रह चाळत होते. बडलेयन लायब्ररीला हा हस्तलिखित कवितासंग्रह होता १७७५ सालचा. आणि त्यातल्या संग्रहित कविता होत्या त्याहीपूर्वीच्या, सतराव्या शतकातल्या. हे संकलन चाळताना टेलरची नजर एका कवितेवर पडली. ही कविता होती नऊ कडव्यांची. प्रत्येकी आठ ओळी म्हणजेच ७२ ओळींची ही कविता, ज्यात मोजून ४२९ शब्द होते. त्या कवितेच्या काही ओळी अशा..

पुस्तक परीक्षण - पुस्तकाचे नाव "Battle of Panipat in light of rediscovered paintings"

नमस्कार,
माझ्या वडीलांकडे जुन्या वृत्तपत्रांचा खूप मोठा संग्रह आहे. त्यांना वाचनाची खूप आवड असल्याने आणि केवळ त्यांचा विषयच नव्हे (निवृत्त इतिहासाचे प्राध्यापक) पण सायन्स, भूगोल, पर्यावरण इ. विषयांत कमालीचा रस असल्याने त्यांनी महत्त्वाच्या घडामोडींचे/ऐतिहासिक घटनांचे/बातम्यांचे न्यूजपेपर जतन करायला सुरुवात केली आणि त्याचे छंदात रुपांतर झाले. त्यांच्याकडे जवळपास इंग्रजी-मराठी अशी २००० वृत्तपत्रे आहेत.

Quality control अर्थात ‘गुणवत्ता’ नियंत्रण हा आपल्या प्रत्येकाच्या दैनंदिन आयुष्याचा अविभाज्य भाग आहे. जिथे जिथे कुठचेही उत्पादन येते तिथे तिथे गुणवत्तेची परीक्षा ओघाने आलीच. आपली आई किंवा आजी चटकन थेंबभर भाजी-आमटीचा रस चाखून पाहते, तेव्हा ती एका प्रकारे स्वयंपाकघरात तयार होणाऱ्या पदार्थाची चाचणीच करत असते.

बुद्धिबळाची स्पर्धा कधी पाहिली आहे तुम्ही? हे जे प्रथितयश खेळाडू असतात त्यांची काय खासियत असते? कशा प्रकारे तयारी करतात एखाद्या गेमची? समजा ‘अ’ या स्पर्धकाला ‘ब’ ला हरवायचे असेल तर त्याने गेम ची तयारी कशी करायला हवी? नुसते बुद्धिबळच नाही, दुसरं काहीतरी उदाहरण घेऊ – मुष्टीयुद्ध असो, क्रिकेट असो, किंवा फुटबॉल असो वा टेनिस असो, (खरंतर सगळ्याच स्पर्धांमध्ये) जिंकण्यासाठी काय आवश्यक आहे बरं? स्वतःचा खेळ उंचावायचा असेल तर स्वतःची ताकद वाढवणे, खेळासंबंधी कौशल्य आत्मसात करणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पण फक्त स्वतःचे कौशल्य वाढवणे पुरेसे आहे का? या सगळ्यांमध्ये कौशल्याला चातुर्याची जोड हवी!

डिसेंबरमधली एक टळटळीत दुपार. उत्तर कर्नाटकातल्या भीमाकाठच्या एका गावंढ्या खेड्यात मी दुपारच्या विश्रांतीसाठी जरा टेकले आहे. हेमाडपंती देवळाच्या ओसरीत माझ्याशिवाय कुणीच नाही. गावाकडे जवळजवळ पाठ करून नदीसन्मुख निवांत देऊळ. नदीपासून वरती वीसपंचवीस फूट काठ, त्यावर चौथरा बांधून देऊळ. देवळासमोर, नदीच्या काठावर, पायर्‍या उतरताना सुरुवातीलाच एक सिमेंटचा कट्टा करून आसपास मिळालेली शिल्पे ओळीने मांडून ठेवली आहेत. बैजवार हळदीकुंकू वगैरे वाहून. सकाळपासून बाहेरच्या उन्हात तापून आता इथला थंडावा अंगात भिनवत मी डोळे मिटून बसले आहे. माझ्या भटकंतीचा आणि कामाचा मनातल्या मनात हिशोब लावत.

घरात प्रचंड प्रमाणात लाल मुंग्या झाल्या आहेत. खात्रीशीर घरगुती ऊपाय आहे का ?

विनोद हे अतिउत्साहाचे फलित आहे.सोप्या शब्दात आनंद, खोडकरपणा यांचा भावनावेग वाढला की विनोदनिर्मिती होते. भारतात याचे प्रमाण जास्त आहे. म्हणूनच टीकटॉकचे सर्वाधिक वापरकर्ते हे भारतात होते. तशाच प्रकारच्या टवाळ अॅप नव्याने भारतात मोठ्या प्रमाणात निर्माण होत आहेत.भारतात वैज्ञानिक/तांत्रिक संशोधनाचे प्रमाण कमी आहे पण विनोदी चित्रपटांची संख्या मात्र भरपूर आहे.भारतातल्या कोणत्याही भाषेत बनणार्‍या सिनेमांमधे विनोदी सिनेमांची संख्या ही लक्षणीय असते. असे का असावे बरे?

तुम्ही सचिन सुप्रिया या जोडगोळीचा "तिरुमला ऑईल" ही जाहिरात पाहिली असेल. ही जाहिरात पाहिल्यानंतर मला पडलेले प्रश्न.

(१) "मला आवडणारे पदार्थ मी नेहमीच खातो" असे म्हणताना सचिन त्याची तुंदीलतनु आतमध्ये खेचतो असे वाटते का?

(२) सचिनचे सुटलेले पोट दिसू नये म्हणून ढगळ असा टी शर्ट घातला असावा का? (कारण तो खरोखर फिट्ट असेल तर शर्ट आतमध्ये खोचलेला दाखवला असता असे वाटते.)

(३) सुप्रिया ज्या पद्धतीने "तिरुमला ऑईल" असे कॅन दाखवत ठासून म्हणते तेंव्हा ती एखादी इंजिन ऑईलची जाहिरात करते असे वाटते का?