तत्त्वज्ञान

जोर काढुनी पोर काढलं

काट्यावरचं बोर निघालं

ऐन उमेदीत रंग दाखवलं

कार्ट सालं क्रूर निघालं

नाना स्वप्नं पाळण्यातली

अश्रूं बनली पापण्यातली

स्मरती कर्मे मागली पुढली

काठी साली कमकुवत निघाली

मी पण देखील हेच केले

उगाच वाही अश्रुंचे नाले

का दोष त्या नशिबाला ?

पुसले का कधी आईबापाला ?

{ सिद्धेश्वर विलास पाटणकर }

होय मीच आहे तो,,, अनभिषिक्त सम्राट

या मनाच्या रंगमंचावर

अनेक कलाकृती जन्म घेतात

काही सुखासीन तर काही कल्लोळ माजवतात

कधी उठतो आणि सलाम करतो

कधी पडतो आतल्या आत

काय वाढून ठेवलंय पुढे ? हे दडले काळात

तरीहि मीच फक्त मीच आहे तो,,, अनभिषिक्त सम्राट

माझ्या मनाचा , इथे जन्मणाऱ्या प्रत्येक कलाकृतीचा

मीच धावतो , वावरतो , मीच फेकतो

मीच घडवतो,,, प्रारब्ध माझे

प्राक्तनाच्या दरवाज्यावर बसून

मीच तो जो थयथयाट करितो

मीच तोडितो नातेबंद सारे

मीच तो, जो ओळखी पुढचे इशारे

दोन मोती

दूर दूर शिंपल्यामध्ये वाढले

लाटांसंगे वाहात वाहात

एकाच प्रवाहात आले

अग्रीम प्रीतिसंगम तो,

समुद्रतटावरचा

भेटताच क्षणी आकंठ प्रेमात बुडाले

आतुर दोघेही मिलनास

दुर्दैव त्यांचे , शिंपले मध्ये आले

किनारी विसावुनी शेजारी

दोघे जीव कासावीस

शिंपल्यात बंदिस्त

करुणा भाकती देवासी

होण्यास शिंपला उध्वस्त

व्हावे एकदाचे मिलन

एकाच माळेमध्ये

असेच गुंफून राहावे

एकमेकांस पाहावे अहोरात्र

घर्षणाने झीज व्हावी

कणाकणात मिसळावे एकत्र

मला आठवतंय अजूनही सारं

तो रिमझिमणारा पाऊस अन ते थंडगार वारं

तसा होतो मी फक्त चहाचा शौकीन

वातावरणाचा आनंद घ्यायचो

कटिंगवर मारायचो कटिंग

बघायचो मित्रांना तिला सोबत घेऊन बसलेलं

त्यांच्या ओठाशी खेळून खेळून हवेत मिसळलेलं

मित्रं सारे मारत बसायचे झुरके

माझे चालूच असायचे चहाचे भुरक्यावर भुर्के

एका रमणीय दिवशी होती मित्राची एकवीशी

पार्टी रंगात होती , ती इथून तिथे फिरत होती

पटकन आली ओठाशी

नकाराचा प्रश्नच नव्हता , ना कुठली ओढ तशी

मारला एक जोरदार कश , मित्रा

ओढली तिला थेट हृदयाशी

आज थोडं थकल्यासारखं वाटतंय

एक ओझं, माझं कि तुझं

तो वरचाच जाणे

माझ्याच खांद्यावर आल्यासारखं वाटतंय

ते पाप होतं कि पुण्य होतं

तेपण तोच जाणे

पण त्या श्रापांच्या दग्धअग्नीत

मलाच जळाल्यासारखं वाटतंय

बोलतोय मी , पाहतोय मी

आजूबाजूला घडणारे सारे

ओळखतोय मी ते बदल कालानुरूप होणारे

करतोय मीमांसा मी माझ्याच अस्तित्वाची

बोट दाखवूनही पलीकडं ,

सारं माझ्याकडेच आल्यासारखं वाटतंय

मी थकलोय, तरीही उठतो अन अखंड शोधतो मलाच स्वतःला

शोध घेऊनही सापडत नाही

सोपा प्रश्न होता माझा

"तू " अधिक " मी " किती ?

तू दिलेस उत्तर "दोन"

अंतर्मुख होऊनि शोधू लागलो

आपण आहोत तरी कोण ?

मला अपेक्षीत “एक " होते

आपल्यात मुळी अंतरच नव्हते

दोन देण्यामागे कारण काय होते

जर तू माझ्यात होतीस

मग मी तुझ्यात का नव्हतो

आणि मी तुझ्यात नव्हतो

तर मी कुठे होतो ?

गणित सोपे जरी वाटले दुरून

अवघड झाले उत्तरावरून

का दिले तू विचित्र उत्तर ?

कुढत चाललो पुढे निरंतर

जवळ घेतला मद्याचा प्याला

शोधत गेलो मला स्वतःला

सिद्धेश्वर विलास पाटणकर

अजून कुणाची आहे का काही बाकी ?

एक रुपया असला तरी , सांगा बरं का नक्की

ऋण सारं फेडायचं आहे

हसतमुखानं वर जायचं आहे

नको रोष कुणाचा

नको दोष तो कसला

करेन काका मामा

मिळो तोष मजला

हास्य पेरायचे आहे

सुख उगवायचं आहे

दुःख कापून सारं

पुण्य कमवायचं आहे

सारी उधारी फेडून

हसत वर जायचं आहे

सिद्धेश्वर विलास पाटणकर

मला आठवत नाही आपण पहिले कधी हसलो

प्रयत्न केला , तरी नाही आठवले

तेव्हापासून आतापर्यंत मी प्रत्येक सुखाला

माझ्या कॅमेऱ्यात साठवले ॥

मला माहीत नाही, असे का होते

मी सुखी असतो तेव्हापण

अन दुःखात रडत असतो तेव्हाही

हे साठवलेले सुखद क्षण बघून, अजून रडायला येते ॥

ह्या आठवणी जरी च्छान असल्या

तरी किंमत त्यांची , साठवलेली माणसं ठरवतात

फोटोतलं कुणी एकजरी जवळ नसेल

त्यांच्या आठवणी अजून बेचैन करतात ॥

इतरांना त्याची किंमत नसते

त्यांच्यासाठी ती फक्त तसबीर असते

आपण मात्र हरवतो त्या दृश्यात

आपुल्या नात्याचा शिलालेख कल्पला

विषाद नव्हता मनी तो कसला

ना होती मनीषा अन विजिगीषा

पण ,,, पाषाण शोधण्यातच हया गेली

अनभिज्ञ ,घन अन नाजूक बंधन

अक्षय संचयात बहू किल्मिषे दाटली

पृथ्थककरणात अन निरूपणात

कैक अमावास्यां पौर्णिमा लोटली

भ्रमिष्ट अस्थिपंजर

शोध कूर्म गतीने पाषाणाचा

अनिर्वचनीय बंधनात अविरत

सोबतीने शोध अस्तित्वाचा

अनावृत, वैचित्र्य, अनाहूत गाठे

यथास्थित स्थितिस्थापक

क्षणभंगुर वाटे

शिरकाण , बलिदान ती ज्येष्ठ नाती

पाषाण शोधण्यातच दिली मूठमाती