’युगामागुनी चालली रे युगे ही
करावी किती भास्करा वंचना
किती काळ कक्षेत धावू तुझ्या मी
कितीदा करू प्रीतिची याचना’
पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते, या खगोलीय वस्तुस्थितीचा कुसुमाग्रजांनी आपल्या ’पृथ्वीचे प्रेमगीत’ या अजरामर कवितेत लावलेला हा अर्थ.
शुक्र दोन वेळेस दिसण्याची दुर्मिळ स्थिती (Wonderful dual visibility of Venus!)
नमस्कार. आपल्याला माहितीच आहे की, शुक्र पहाटेचा तारा किंवा संध्याकाळचा तारा (an evening star or a morning star) म्हणून ओळखला जातो. कारण तो एक तर पहाटे दिसतो किंवा संध्याकाळी दिसतो. पण ही स्थिती एकदा एकच असते. जर शुक्र संध्याकाळी सूर्यानंतर मावळत असेल, म्हणजे संध्याकाळी दिसत असेल, तर सकाळी सूर्य शुक्राच्या आधी उगवेल व त्यामुळे शुक्र पहाटे दिसू शकणार नाही. आणि जर शुक्र सूर्याच्या पूर्वेला असेल, तर फक्त तो पहाटेच दिसेल.
अलीकडेच 'नेचर' मॅगजीन मध्ये प्रकाशित झाले आहे की शास्त्रज्ञांनी "प्रकाश" यशस्वीरित्या "गोठवला" आहे. ते कसे? आपण सविस्तर समजून घेऊ. पण त्या आधी थोडक्यात काही इतर संकल्पना समजून घ्याव्या लागतील.
आम्ही जेव्हा अभ्यास करायचो तेव्हा क्रमिक पुस्तके असायची. वर्गात प्राध्यापक खडू ने काळ्या फळ्यावर शिकवायचे. तेव्हा पण एकविस अपेक्षित आणि गुरूकिल्या मिळायच्या बाजारात, पण त्यांना तितका मान आणि महत्व नव्हते. ज्यांना गांभिर्याने अभ्यास करायचा आहे त्यांच्यासाठी क्रमिक पुस्तकेच अभ्यासाचा आधार घटक होता.
चार डिसेम्बरला जगभरातील क्रिप्टोचाहत्यांमध्ये उत्साहाची मोठी लाट उसळली, त्याला कारणही खासच होतं, गेले काही वर्ष क्रिप्टोतज्ञ जे भाकीत करत होते ते प्रत्यक्षात झालं होतं, पहिल्यांदाच एका बिटकॉइनची किंमत शंभर हजार (एक लाख) अमेरिकन डॉलर्सच्यावर गेली होती. कदाचित म्हणूनही बिटकॉइनला डिजिटल सोनं म्हणत असावेत का ? गेल्या दशकभरातला “बिटकॉईन म्हणजे एक निव्वळ बुडबुडा आहे.. “ इथपासून ते “ हे तर डिजिटल सोनंच.. ” हा प्रवास अक्षरश: खाचखळगे, शिखरे, दऱ्या, ह्यातून गेलेला आहे.
चार डिसेम्बरला जगभरातील क्रिप्टोचाहत्यांमध्ये उत्साहाची मोठी लाट उसळली, त्याला कारणही खासच होतं, गेले काही वर्ष क्रिप्टोतज्ञ जे भाकीत करत होते ते प्रत्यक्षात उतरलं, पहिल्यांदाच एका बिटकॉइनची किंमत शंभर हजार (एक लाख) अमेरिकन डॉलर्सच्यावर गेली होती. कदाचित म्हणूनही बिटकॉइनला डिजिटल सोनं म्हणत असावेत का ? गेल्या दशकभरातला “बिटकॉईन म्हणजे एक निव्वळ बुडबुडा आहे.. “ इथपासून ते “ हे तर डिजिटल सोनंच.. ” हा प्रवास अक्षरश: खाचखळगे, शिखरे, दऱ्या, ह्यातून गेलेला आहे.
मराठी विज्ञान परिषदेचा विज्ञानं जनहिताय हा कार्यक्रम सह्याद्री वाहिनीवर प्रक्षेपित होत आहे. लहान मुलांमध्ये कुतूहल निर्माण करणे आणि वैज्ञानिक दृष्टोकोन तयार करणे, यादृष्टीने खूप चांगले प्रयत्न केले आहेत. त्याच्या युट्युब लिंक शेअर करण्यासाठी हा धागा काढला आहे, नियमात बसेल कि नाही माहित नाही. बसत नसेल तर कश्या पद्धतीने माहिती टाकावी याबद्दल कृपया मार्गदर्शन करावे.
यातील भागावर चर्चा सुरु झाली किंवा मुलांनी काही शंका विचारल्या त्यावर चर्चा करायला सुद्धा हा धागा उपयोगी पडेल.
आज १४ ऑक्टोबर २०२४ रात्री चंद्र- शनि पिधान!
C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) धुमकेतूचे संध्याकाळच्या आकाशात आगमन
गेल्या आठवड्यात सादर झालेल्या नव्या अर्थसंकल्पात परदेशातून होणार्‍या रसायनांची बेसिक कस्टम्स ड्यूटी आधी १०% होती, ती आता १५०% झाली आहे. तीनचार दिवसांपासून याबद्दल संशोधकांच्या समूहात चर्चा सुरू झाली. काहींच्या मते ही छापण्यातली चूक आहे. पण तशी ती नसावी. गेल्या काही वर्षांत रसायनांची आयात वाढल्यामुळे ही वाढ केली, असं सरकारी अधिकार्‍यांनी म्हटल्याच्या बातम्या आज प्रसिद्ध झाल्या आहेत. या वाढीमुळे संशोधनावर विपरित परिणाम होणार आहे.
