लेख

योग आणि व्यसनमुक्ती यांचा विचार करताना सुरुवात आसनाने करावी असे डॉ. वैशाली दाबके यांनी सुचवले होते. त्याचे स्पष्टीकरण त्यांनी त्याबद्दल सविस्तर बोलताना केले. त्यावेळी त्यांनी आसनाचा संबंध शिस्त, तर्कसंगतपणा, स्थैर्य, शांतता, मनाला आत वळविणे यांच्याशी लावला. त्यांनी व्यसनमुक्तीच्या दृष्टीने आसनांचा काय उपयोग होऊ शकतो त्या संदर्भात जे सांगितले ते विशद करण्याआधी व्यसनामुळे नक्की काय घडते हे जर स्पष्ट झाले तर येथे आसनांची मदत कशी होते हे नीटपणे लक्षात येईल असे वाटते.

आज त्या गोष्टीला कित्येक महिने- वर्ष उलटून गेलं. तरीही तो प्रसंग आजही मनात जसाच्या तसा जीवंत आहे!
मध्यंतरी अनेक वेळा ती त्याच योगायोगाने भेटली- दिसली- अगदी नजरानजर होऊन समोरुन गेली; बोलली मात्र नाही.
साधी ओळखही दिली नाही.
मनाला लागलं- पण म्हटलं-
ठिक आहे. तुला जर माझ्यामुळे त्रास होत असेल तर मीही तुला ओळख दाखवणार नाही, फिरुन तुझ्या आयुष्यात येणार नाही, कधी आवाजही देणार नाही.

त्या बोलण्यानंतर आज पहिल्यादाच तिने स्वत:हून मला भेटायला बोलवले-

“आज भेटशील? खूप दिवस झाले, निवांत भेटलो नाही” तिच्या अशा स्वत:हून बोलवण्याने मला खरंच खूप आनंद व्हायचा- बरं वाटायचं. मी तयार झालो-

“कधी भेटायचं?”

“संध्याकाळी कामावरुन सुटल्यावर?
मी बरोबर सात- सव्वा सातला स्टेशनला येते. आल्यावर तुला फोन करते त्यावेळी ये”

“ओके चालेल” मी बोललो. फोन ठेवला.

2 मे 2013....
वेळ- संध्याकाळची, बरोबर- 7 वाजून 22 मिनिटे!
तिचा टेक्सट् आला-
‘मी आले भायंदर ला तू कुठे आहेस..’

खरं तर आयडीया तिचीच होती. तिला थिएटरमध्ये सिनेमा पहायला जायचं होतं. कधी काळी तिच्या घरच्यांनी तिला सिनेमाला नेली होती, तेवढंच. त्यानंतर कोणी तिला नेली नव्हती. इतक्या वर्षांनी आज तिला सिनेमा बघायची खूप इच्छा होत होती. तिनं ती मला बोलून दाखवली. मीही तिला टोला मारत म्हणालो-

“आंम्ही मस्त नेऊ, तुला वेळ असायला पाहिजे ना!”

“नाही रे, यावेळी नक्की येईन- तू सांग फक्त कधी जायचं” बस्स.. त्या एका क्षणात मला आकाश ठेंगणं वाटू लागलं.

मध्यंतरी ठाणे पाठपुराव्याला गेलो असताना सर्वप्रथम जयश्रीताईंची ओळख झाली. त्यांचं "योग आणि व्यसनमुक्ती" विषयावर भाषण ठेवलं होतं. विषयाचा आवाका प्रचंड होता आणि वेळ फारच थोडा. तेवढ्या वेळातही जयश्रीताई जे बोलल्या ते फार आवडलं आणि पटलं देखील. त्यांचे भाषण झाल्यावर त्यांच्याशी सविस्तर चर्चा केली. त्या चर्चेत त्यांचे विचार नीट समजून घेता आले. आणि त्याच वेळी वाटले की यांची मुलाखत आनंदयात्रीसाठी घेणे आवश्यक आहे. मुक्तांगणमध्ये योग हा व्यसनमुक्तीवरील उपचारांचा एक भाग म्हणून वापरला जातो. मुक्तांगणच्या संस्थापिका डॉ. अनिता अवचट म्हणजे मोठ्या मॅडम यादेखील योगाभ्यास करीत असत.