शब्द

मागच्या धाग्याची (https://www.maayboli.com/node/74491) लांबी खूप झाल्याने नवीन घरात पदार्पण !
स्वागत .
...................

विज्ञानाच्या रंजक घुसळणी नंतर आता जाऊया सामाजिक प्रश्नांकडे……
विषय: समाज आणि त्याच्या समस्या

खाली दिलेल्या १० प्रश्नांची उत्तरे प्रत्येकी एकाच शब्दात द्यायची आहेत. शब्द शोधण्यासाठी अशी माहिती प्रश्नांच्या कंसात दिलेली आहे:
१. शब्दाची अक्षरसंख्या आणि
२. त्या शब्दातील तिसरे अक्षर.

मी लिहिले चार शब्द जे भावले माझ्या मनी
शाप द्या वा थाप द्या त्या भावनांचा मी ऋणी

मी सुखाचा ही ऋणी अन् मी दु:खाचा ही ऋणी
तेच धन मग मिरवितो मी चार शब्दांचा धनी

धन्यवाद हे ईश्र्वरा तू कूस माझी उजविली
भावना प्रसवून झालो पुरूष जन्मी माऊली

थोर हे उपकार देवा लाज मजला तू दिली
हाव मजला थोरली पण बुद्धी नाही चोरिली

काय वय ह्या लेखणीचे, काय आमुची मगदुरी
खेळ-खेळा वयात वदले, श्री माऊली ज्ञानेश्वरी

-रोहन

सिमेंटच्या जंगलात येण्याची नाही हौस
भरपूर पर्यटनाची मज नाही सोस
माणसा सोबत संघर्षात नाही मौज
भरपेट भोजन सुद्धा मिळत नाही रोज

सोसायटीत ओळखीचे कुणीच नाही
म्हाडात तर घर सुद्धा घ्यायचे नाही
नाशिक पाहण्यात तर मला रस नाही
माणसं भेटण्याचा मला आनंद नाही

शोधतो व्यक्तीला, जो प्रश्न सोडवेल
शोधतो स्वतःला, जिथे आनंद पसरेल
शोधतो स्वप्नांना, तिथे आसरा भेटेल
शोधतो जागेला, जिथे भोजन मिळेल

पंढरीच्या गावा| वैष्णवांचा मेळा|
भक्तीचा उमाळा| अपरिमित ||

सोहळा कीर्तनाचा| नामाचा गजर|
श्रद्धेचा महापूर| अखंडित||

पांडुरंग ध्यानी| पांडुरंग मनी|
नाम संकीर्तन| प्रवाही||

टाळांचा नाद| मृदुगांचा हुंकार|
विणेची झंकार| संगीतमय||

विटेवरी पांडुरंग| अठ्ठावीस युगं|
भक्तांची रांग| अविरत||

मा‍झ्याच स्वप्नांना लावला मी सुरूंग
संकल्प सोडला अर्धवट पुन्हा एकदा

शर्थीचे प्रयत्न सत्यात आले नाहीत
निश्चयाचे संपले बळ पुन्हा एकदा

स्वप्नांची लचके तोडली मी स्वत:
पराभवाने दिली मात पुन्हा एकदा

कष्टाची घागर भरली पुन्हा संपूर्ण
अपयशाचे भरले रांजण पुन्हा एकदा

प्रयत्नाचा डोंगर उभारला मी स्वत:च
नियतीनेच दिला घाव पुन्हा एकदा

सुखांना जिंकण्याचा भास मला झाला
दु:खाने केले गर्वहरण पुन्हा एकदा

काळेकुट्ट ढग अन दाटलेल आभाळ
संकल्पाचा सोडला बाण पुन्हा एकदा

शब्दांना तिने ओठात अडवल
उसनं हसु चेहऱ्यावर धाडल
सावज तिच होत चिलखती
पण तिने त्याला अनुल्लेखाने मारलं...

सावजानेही केली बरीच तडफड
वार चुकवण्याची निष्फळ धडपड
पण कुठेतरी त्याला वर्मी लागल
अन् तिने त्याला अनुल्लेखाने मारलं...

कशाची बंदुक आणि कसली कट्यार
तिच्याकड नव्हत कोणतही हत्यार
न पाहताही तिने सावजाला नेमक हेरल
अन तिने त्याला अनुल्लेखाने मारलं...
निखिल २३-१०-२०१८

शब्दांनी नाती जोडली जातात
शब्दांनी नाती तुटतात
शब्द म्हणजे दुधारी तलवार
करावा त्याचा नाजूक वापर

समजावूनी मी थकलो
नाही उरला आता त्राण
पांडुरंगा तू बघतोयस मजा
वाटतीय मला आता ही सजा

घालतोय साकडे आता
शब्दाचा खेळ माझ्याने थांबेना
होतील ज्यामुळे सतत वाद
करतोस का असे सगळेच शब्द बाद

मराठीत भाषेत अन्य भाषांमधून होणारी आवक आपल्याला नवी नाही.महाराष्ट्राच्या शेजारच्या राज्यांमधे बोलल्या जाणार्‍या भाषांपासून ते फारसी,इंग्लिश,पोर्तुगीज,अरबी अशा बर्‍याच भाषांमधून ही आवक झालेली आहे.
काही शब्द तर मूळचे मराठी नाहीत हे सहजपणे लक्षातही येणार नाही इतके ते मराठी भाषेत बेमालूमपणे मिसळले आहेत,स्वीकारले गेले आहेत.

ही आवक अजूनही सुरुच आहे.

पण ही आवक किती होऊ द्यायची यालाही काही मर्यादा असाव्यात,त्यामागे निश्चित असे धोरण असावे असे वाटू लागले आहे.

खालील वाक्ये पहा.

"हार्डडिस्क केबलनं लॅपटॉपला अॅटेच केली की विदीन टेन सेकंद लॅपटॉप आपोआप बंदच होतो."

असे म्हणतात दर १२ कोसाला भाषा बदलते. शब्दाचे काय आहे पावसाचे पाणी जसे जमिनीत मुरते तसे शब्द आप-आपल्या भाषेत मुरतात. कधी एखाद्या शब्दाने माणसाला वजन प्राप्त होते तर कोणाच्या बाणेदार बोलण्याने शब्दाला धार चढते. शब्दाची श्रीमंती तुमच्या भारदस्त उच्चारात नसून शब्दाच्या आपलेपणात आहे. एखादा विशिष्ट शब्द एखाद्या माणसाची ओळख सुद्धा होऊ शकते.