माऊली

रूप जाहले अरुप
रंगे सावळा सोहळा
जिवा लगे निज ओढ
भेटी श्रीरंग कानडा

कर ठेऊनिय कटी
मुख शाश्वत सुन्दर
दाटू येई माया खोल
भरे समाधानी उर

निराकार चैतन्याशी
जुळे नाते निराकार
आसावल्या दिठी दिसे
विठू माऊली साकार

लय जुळता सख्याशी
कोण मी कोण सावळा
विश्व सारेच माऊली
जीव आनंद सोहळा
जीव आनंद सोहळा

धन्य माय ज्ञानदेवी

नित्य चैतन्य वहाते
ज्ञानदेवी ओवीतूनी
नाद कैवल्याचा गोड
घुमे शब्दाशब्दातूनी

फुले मोगरीचा मळा
ज्ञानदेवी ओवीतूनी
परिमळ प्रतिभेचा
आसमंत सुखावूनी

समईची शांत ज्योत
तेवतसे ओवीतूनी
फिटे अंधार जुनाट
मन प्रकाशी न्हाऊनी

ज्ञानदेवी ओवीओवी
अमृताच्या धारावाणी
लाभे तापल्या जीवाला
अवचित संजीवनी

ज्ञानदेवी माय माझी
कशी कृपावंत भली
तिच्या कुशीत रिघता
तृप्तताही विसावली....

कार्तिक वद्य त्रयोदशी, माऊली संजीवन समाधी सोहळा
माऊलीचरणकमली समर्पित...

ज्ञानदेवी साच । माऊलीच मूर्त । देतसे अमृत । साधकासी ।।

शांत मनोहर । देखणे नितळ । कोवळी विमळ । शब्द रत्ने ।।

निववी साधका । शब्दचि कौतुके । भाव अलौकिके । ठसविती ।।

ओवी ओवीतून । ज्ञान योग कर्म । दावितसे वर्म । ज्ञानदेवी ।।

सद्गुरुंच्या मुखे । अाकळे यथार्थ । मुख्य तो भावार्थ । ठाई पडे ।।

एकचित्त भावे । पठण मनन । ह्रदयी स्मरण । नित्य होता ।।

देतसे अाशिष । माऊली विशेष । साधका निःशेष । सप्रेमाने ।।

समाधान मुख्य । भक्तिभाव खूण । माऊली संपूर्ण । कृपा करी ।।

संतांचे उपकार

भक्तासाठी देव | होतसे प्रगट | येरा तो अदृष्ट | आकळेना ||

भाव ऐसा थोर | देवापायी नित्य | जीवभाव सत्य | लुप्त होई ||

आठविता चित्ती | एकमात्र हरि | लौकिक विसरी | पूर्णपणे ||

वेड लागे देवा | भक्ताचेच पूर्ण | सांडिले निर्गुण | अरुपत्व ||

ठाकतसे उभा | भक्ताचे ह्रदयी | निर्गुण सामायी | सगुणत्वे ||

आकळावे वाटे | कोणासी श्रीहरि | अभंग उच्चारी | सप्रेमाने ||

ज्ञानेश्वरी गाथा | मनन - चिंतन | स्वये नारायण | दृष्य होई ||

तू माझी माऊली .....

हे ज्ञानदेवा, हे ज्ञानराजा,

तुमचे -माझे नाते तरी काय आहे बरे नेमके ? का तुमच्या नावाने, आठवाने ह्रदयात कालवते, डोळ्यात आसवं दाटून येतात ? एक मराठी भाषिक म्हणून ? का तुमच्या ज्ञानदेवीने वेड लावलेला कोणी एक सामान्य रसिक म्हणून ? का तुमच्या तत्वज्ञानाची भूल पडलेला कोणी एक अभ्यासक म्हणून ? का अजून काही ??

तुम्ही खरे तर योगीयांचे योगी, ज्ञानीयांचे देव, प्रत्यक्ष श्रीविष्णूंचा अवतार...

भक्त - सकाम आणि निष्काम - श्री ज्ञानेश्वरी अभ्यास भाग ११.

अन्तवत्तु फलं तेषां तद्भ्वत्यल्पमेधसाम् |
देवान्देवयजो यान्ति मद्भक्ता यान्ति मामपि ||अ. ७ - २३||
(अल्प बुद्धीमुळे त्यांस मिळे फळ अशाश्वत । देवांचे भक्त देवांस माझे ते मज पावती ॥ गीताई ॥)

देवाकडे कोण काय मागेल हे काही सांगता येत नाही. अगदी छोट्याशा गोष्टी मागणार्‍यांपासून ते मला तुझ्याशिवाय काहीही नको असे म्हणणारे - अशा विविध मंडळींबद्दल स्वतः भगवंत, माऊली काय म्हणाताहेत ते पाहूयात.

II चला पंढरीस जावू
रखुमादेवीवरा पाहू
डोळे निवतील कान
मला तेथे समाधान II

प्रचि १

प्रचि २

मग तू अवघाचि सुखरुप होसी ....

वैशाखाचं कळाकळा तापणारं ऊन केव्हाच संपून गेलंय, इतकंच काय एखाद-दुसरा सुखद वळिव हि कोसळून बराच काळ लोटलाय .....ज्येष्ठातल्या मोठ्ठ्या पावसाचे शिंपण झाल्याने पेरण्याही जोर धरु लागल्यात ....

आता दिसताहेत ते आभाळभर तरंगणारे काळे, काळे ढग .... खाली जमिनीवर उमटलेली छानशी, नाजुक हिरवळ आणि जागोजाग जमा झालेली पाण्याची छोटी छोटी तळी....
चैत्रातली तांबूस्-पोपटी पालवी जाऊन चांगली हिरवीगाऽर होऊन झाडं झुलताहेत.... रानात फुललेला पळस्-पांगारा आता शेंगाही धरु लागलाय... गुलमोहोर मात्र अजूनही लालेलालच आहे - बहरलेला... कसं एक नवचैतन्य पसरलंय आसमंतात ....

ज्ञानेश्वरी समजावून घेताना....

सर्वस्य चाहं हृदि संनिविष्टो मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनं च |
वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो वेदान्तकृद्वेदविदेवचाहम् ||१५|| गीता - अध्याय १५ ||

सर्वांतरी मी करितो निवास । देतो स्मृति ज्ञान विवेक सर्वा ॥ समग्र वेदांस हि मी चि वेद्य । वेद-ज्ञ मी वेद-रहस्य-कर्ता ॥ १५ ॥ गीताई||

"एऱ्हवीं सर्वांच्या हृदयदेशीं| मी अमुका आहें ऐसी| जे बुद्धि स्फुरे अहर्निशीं| ते वस्तु गा मी ||४२१||"
अशी अतिशय सुरेख सुरुवात करुन परमात्माच कसा सर्वांच्या अंतरात "मी मी" असा अहर्निश स्फुरत असतो हे माऊली विवरुन सांगताहेत.

हे सगळं मुळातूनच वाचण्यासारखे आहे.