अनुवाद

भाग ४ - अंतिम
-----------------------------------------------------------------------------------
सुळेकुंटा देऊळ

भाग ३
-----------------------------------------------------------------------------------

भाग २
-------------------------------------------------------------

दुसऱ्या दिवशी भल्या सकाळी गुंडलम नदीच्या मऊशार वाळूवर मला वाघिणीच्या पावलांचे ठसे आढळून आले. रात्री नदी शेजारून पाणथळ ठिकाणी जिथे मी पहिले रेडकू आमिष म्हणून बांधले होते तिथवर पोहोचली होती हे तिच्या ठशांमुळे अधोरेखित होत होते, त्याला बघून ती क्षणभर थांबली,मात्र त्याला स्पर्श ही केला नव्हता. तसेच पुढे चढून ती शेजारच्या टेकडीला वळसा घालून अनशेट्टी च्या दिशेने गेली होती. त्यापुढे टणक जमिनीमुळे माग काढणे अवघड झाले होते.

केनेथ अँडरसन म्हणजे सोप्या शब्दात सांगायचं झालं तर दक्षिणेचा जिम कॉर्बेट ! लालित्यपूर्ण भाषेत जंगलाचं चित्र उभं करण्यात अतिशय वाकबगार असणाऱ्या केनेथ ची पुस्तके १९५० च्या दशकापासून पुढे खूप गाजली. जीवावर बेतू शकणाऱ्या साहसात आनंदाने उडी घेऊन नरभक्षकाचा खात्मा करणे हे या स्कॉटिश वीराचे आवडते काम ! निसर्गावर आणि प्राणिमात्रांवर अतोनात प्रेम करणाऱ्या केनेथ ने मजा म्हणून शिकार करण्याचे उदाहरण अगदी क्वचितच मिळेल. अशा या केनेथ अँडरसन च्या "जवळागिरीचा नरभक्षक" ह्या कथेचा अनुवाद करण्याचा प्रयत्न केला आहे :

"कुssईं.... चला पिलांनो, इकडं या!", चंपकारण्य जंगलातल्या कोल्ह्यांच्या कळपातली एक आज्जी कोल्ही उन्हाळ्यातल्या एका गरम दुपारी कळपातल्या सगळ्या छोटुल्या कोल्ह्यांना हाक मारत होती. उंच कपॉक वृक्षाच्या ढमाल्ल्या खोडाच्या पायथ्याशी गारेगार हिरव्या सावलीत ती बसली होती. नुकतीच पाणी पिऊन आलेली पिल्लं उन्हात पळू नयेत, म्हणून आज्जीने आज एक गोष्ट सांगण्याचा घाट घातला होता.

कोकणे एखडके काकरळी एखडक मामाद नामवाचा अमाकत्यंत हुकाशार माकणुस...

काय म्हणालात? कळलं नाही! अरे हो! विसरलेच. मराठीतून सांगते ही झुलू लोककथा.

तर, कोणे एके काळी एक ममाद नावाचा अत्यंत शहाणा माणूस आफ्रिकेच्या दक्षिण भागात राहायचा. 'कधीही खोटं न बोलणारा माणूस' अशी त्याची देशभरात ख्याती होती. अगदी आपल्या धर्मराज युधिष्ठिरासारखीच. लोक आपण खरं बोलतो आहोत असं सिद्ध करण्यासाठी 'कधीही खोटं न बोलणाऱ्या ममादची शपथ' असं म्हणत. आणि अशी शपथ घेतली तर समोरचा माणूस खरं बोलत आहे अशी ऐकणाऱ्याची खात्रीही पटायची, इतका ममाद सत्यवचनी होता.

फार फार वर्षांपूर्वी आकाशात दहा सूर्य राहायचे. बापरे! ही कल्पनाच किती भयानक आहे. बिचाऱ्या पृथ्वीची जमीन म्हणजे नुसता तापलेला तवा असायची त्याकाळी. त्याकाळातली लोकं नेहमी उन्हाच्या तापाने कावलेली असायची. कधी म्हणून थंडी नाही, जरा म्हणून रात्र नाही, आकाशात गुलाबी रंगाची जराही निशाणी नाही. अगदी तप्त आयुष्य.

पुष्पदंत विरचित शिवमहिम्न स्तोत्राचा मराठी समश्लोकी अनुवाद
(१ ते २९ श्लोक शिखरिणी वृत्तात आहेत)
मराठी अनुवादः नरेंद्र गोळे २०१८११०७

१
महिम्नः पारं ते परमविदुषो यद्यसदृशी
स्तुतिर्ब्रह्मादीनामपि तदवसन्नास्त्वयि गिरः
अथाऽवाच्यः सर्वः स्वमतिपरिणामावधि गृणन्
ममाप्येष स्तोत्रे हर निरपवादः परिकरः
.
तुझा ज्ञात्यांनाही गवसत नसे पार म्हणता
स्तुती ब्रम्हादींची उचित न ठरे ज्ञान नसता
मला वाटे गावे अवगत जसे स्तोत्र तव ते
शिवा स्वीकारावे हृदगतच माझे सरस हे

काही दिवसा पूर्वी मुलीबरोबर बाहेर चाललो होतो डोक्यावरून पक्ष्यांचा थवा चिवचिवत गेला,
मुलगी म्हणाली “बाबा तो बघ पक्ष्यांचा थवा” इंग्लिश मीडियम च्या ६ वर्षांच्या मुलीने बरोबर शब्द वापरलेला ऐकून मलाच बर वाटलं. पण लगेच आपण मुलीचा मराठीशी संपर्क तुटू दिला नाही आहे म्हणून स्वत: भोवती आरती ओवाळून घेण्याची अनिवार इच्छा झाली आणी तिला पुढचा प्रश्न विचारला ” पक्ष्यांचा थवा, तसा फुलांचा..???” उत्तर आला “सडा” खरतर उत्तर चुकलं नव्हते, पण मला “फुलांचा गुच्छ” अपेक्षित होते.
फुलांचा सडा आणी फुलांचा गुच्छ यातला फरक सांगताना अजून शब्द समोर आले

वर्तमानपत्राच्या पुरवणीच्या एखाद्या पानावर कोपर्‍यात स्थानिक कार्यक्रमांची माहिती देणारी यादी बर्‍याचदा येते. ती वाचून त्यातल्या एखाद्या कार्यक्रमाला हजेरी लावण्याचा नुसता विचार जरी शिवून गेला, तरी मनाला बरं वाटतं. प्रत्यक्षात तसं फार क्वचित घडतं, हे देखील तितकंच खरं. त्याच यादीत गेल्या शुक्रवारी ‘लेखक-वाचक थेट भेट. उमा कुलकर्णी यांचे व्याख्यान’ या मथळ्यावर माझी नजर पडली. मथळ्यामुळेच खालचा मजकूर लक्षपूर्वक वाचला गेला. कार्यक्रम दुसर्‍या दिवशी संध्याकाळी होता. ठाण्यातच होता. वेळही जमण्यासारखी होती.