वारी

साधारणपणे मे महिन्याच्या शेवटच्या आठवडयात पुण्याच्या वर्तमानपत्रात ‘पालखीच्या व्यवस्थेसंदर्भात कलेक्टर कार्यालयात उद्या बैठक’ अशा स्वरूपाची बातमी येते आणि मग पाठोपाठ ‘पालखी मार्गाची दुरावस्था’ वगैरे मथळ्यांखाली पालखी मार्गाच्या बाजूला पडलेला राडारोडा, रस्त्यावरील खड्डे वगैरे छायाचित्र येतात. स्थिर, संथ तळ्याच्या पाण्यात कोणीतरी गमतीने दगड टाकावा, आणि त्याचे तरंग तळ्याच्या काठापर्यंत हळूहळू पसरत जावे, तसा ‘पालखी’ हा विषय पुण्यात आणि परिसरात पसरत जातो. जसा जसा देहू किंवा आळंदीहून पालखीच्या प्रस्थानाचा दिवस जवळ येऊ लागतो, तसा त्या संदर्भातील बातम्यांना आणि चर्चेलाही रंग चढतो.

विठूचा गजर हरिनामाचा झेंडा रोविला..,
हाती टाळ मृदंग, चिपळ्या, झांजा घेऊन, ओठी अविरत हरिनामाचा गजर करत वारकऱ्यांची पावले वर्षानुवर्षे पंढरीची वारी करण्यासाठी चालत आहेत. पंढरीची वारी आहे माझे घरी, असे अभिमानाने मिरवीत देखील आहेत.

दरबार हे युट्युब वरील शास्त्रीय संगीताच्या जाणकार चाहत्यांसाठी एक महत्वाचे चॅनेल आहे. ह्यांचे अ‍ॅप पण आहे. काल परवात एक लिंक अचानक समोर आली व तिने झपाटून टाकले. दोन तीन दा व्हिडिओ बघितला मग हेड फोन लावुन पंधरा वेळा तरी ऐकले पण मन तृप्त होईना. वन ऑफ माय फेवरिट्स झाले आहे.

सध्या वारीचा माहौल आहे म्हणून दर्दी माबोकरांसाठी लिंक देत आहे.

आली कुठून ती कानी
टाळ मृदंगाची धून
नाद विठ्ठल विठ्ठल
उठे रोम रोमातून
दिंड्या पंढरीच्या वाटेला लागल्या आणि टाळ मृदंग निनादले. रोमारोमात विठ्ठल भिनला.अंतरग विठूमय झालं. त्या व्यतिरिक्त सारं निर्थक वाटू लागलं.

सोबत

सारा विखूरलेला आकांत सोबतीला
मारायला मनाला एकांत सोबतीला

गर्दीत आसवांच्या उठबैस आठवांची
चित्रास हार त्यांच्या मरणांत सोबतीला

रात्रीस मेघ आले तारांगणात माझ्या
येणार चांदण्यांचा परप्रांत सोबतीला

माझ्या रणांगणी त्या गाथा विदूषकांच्या
आधार हाच खोटा धादांत सोबतीला

वारी खुशाल देते आव्हान पोचण्याचे
त्या पालखीत आता विश्रांत सोबतीला

का गूढ हासतो मी पडलीच भ्रांत आहे
हास्यात ताण माझे ते शांत सोबतीला

चला पंढरीला जाऊ
पांडुरंग डोळां पाहू,
विठूराय डोळां पाहू ||

गाऊ चंद्रभागातीरी
टाळ-मृदुंग गजरी ||

संत-सज्जनांचा मेळा
थोर आनंद सोहळा ||

पहा पहा आला क्षण
देत विठूराय दर्शन ||

तोचि पुण्यपर्वकाळ
घोष विठूनामावळ ||

शीण जन्मांतरिचा जाई
भक्त-भाव एकचि होई ||

काहि नुरे मी-तू-पण
होय विठूमय मन ||

विठूनामाचाचि ध्यास
विठू भारे अवघा श्वास ||

बाह्य देह पंढरपुर,
पांडुरंग अभ्यंतर ||

म्हणे हर्पा, करितो वारी -
कल्पनेने घेत भरारी ||

वारी वियोग
अष्ठगंध भाळीचा आज जाहला उदास
तुळसीच्या माळेचाही हरवला सुवास
अबिराचा टिळा, झाकोळली भाग्यरेख
गळा दाटोनी गा आले,विठू वियोगाचे दु:ख

गातो अभंग संतांचे परी बोल झाले मुके
उमटेना विठू मनी निनादेना टाळ ठेके
आसावलो पंढरीसी जशी माहेराला लेक
कोण भरविल यंदा मज मायेचे भातुके ?

उपवास आषाढीचा निरंकार मी केला
कुठे स्नान चंद्रभागा, संत मेळा कुठे गेला
नाही नामाची पायरी, ओका ओका गोपाळपुरा
काय आगळीक देवा का मुकावे मी माहेरा

(एक छोटुकली गोष्ट)
"अहो ऐकताय न लवकर तयारी करायला हवी. आता सगळे येऊ लागतील. कोणाला काय द्यायचय सगळा हिशोब चोख करायला हवा. सगळी दमून भागून येतील. सगळ्यांचे समाधान करायला हवं. ऐयकताय ना?" तिने वळून बाजुला बघितले "ती" मोकळीच!

तो कधीच बाहेर पडलेला. रात्रीच गार वारा सुटलेला. मग तसाच तो निघाला. तो जसजसा पुढे जाऊ लागला; आकाशातल्या ढगांना आपला रंग चढवू लागला. गहिरा गडद भरीव...

वाटेत भामाबाईची झोपडी लागली. नातवाला झोपवत होती ती. मग त्याने आपले हात लांब करून झोपडीवर अंधार केला. उद्या लवकर उठून निघायचय तिला. थोडी झोप हवीच तिला.

अशाच मग कितीतरी भामा...

वारी

रोज गातो मी अभंग
सखा माझा पांडुरंग

टाळ चिपळीची टाळी
चंदन तिलक भाळी

गळा तुलसी माळा
सावळा हा घननिळा

विठ्ठल विठ्ठल एकतारी
दंग मी चंद्रभागेतीरी

उभा युगानुयुगे विटेवरी
माय रुक्मिणी शेजारी

एकदा तरी करावी वारी
बोलावे जय हरी जय हरी

स्पर्शावी नाम्याची पायरी
ठेवावे मस्तक सम चरणावरी

राजेंद्र देवी

वारी
***

सर्वव्यापी सनातन
ज्ञानदेव पुरातन
पंढरीसी येणं जाणं
एकपणी रसपान

जाणीवेच्या मातीमध्ये
उगवणे जागेपण
अवकाश व्यापूनिया
विरलेले देहभान

पादुकांची स्पर्श भेट
जोडणारे जनमन
एका भाव एक ध्यास
लाखो चालती चरण

चालण्याच्या सोहळयात
जन्म जगण्या वेढून
वाटेचे निमित्त फक्त
आत स्थिरावला क्षण

चाल बापा त्या पथाने
स्वरूपात मुरलेला
वाहणारे पाय वाहो
शब्द थांबो चाललेला