बाबा

काही किस्से शेअर करतो, विथ डिसक्लेमर - नाव-संदर्भ बदललेले आहेत.

पहिला किस्सा क्रमांक १

नवीन जॉब, नवीन ऑफिस, नवीन कामाची जागा आणि नवीन सहकर्मचारी. प्रत्येकाची नव्याने प्रथमच ओळख होत होती. प्रत्येकाबद्दल पहिल्याच भेटीत काही ठोकताळे माझ्याकडून बांधले जात होते, मात्र त्यातील किती खरे अन किती खोटे ठरणार..., ये तो अब आनेवाला वक्तही बतानेवाला था.

पण अश्यातच मेंदूच्या टेंपररी मेमरी डिस्कवर ठसठशीतपणे कोरले गेलेले एक व्यक्तीमत्व म्हणजे प्रल्हाद सर!

बाबा येतोय आज..... मला माहेरी घेऊन जायला माझा बाबा येतोय....पहाटेच निघणार होता बैलगाडी घेऊन...एवढ्यात यायला हवा होता ....ऊन्हं दारात येऊन लोळायला लागलीत...नदिपल्याडच्या हिरव्या माथ्यावर काहीतरी दिसतंय... माझ्या बाबाची गाडी असेल नक्कीच....हो हो बैलगाड़ीच आहे....

बैलगाडीच्या चाकाचा
दूर धुराळा दिसतो
पितळाच्या घुंगराचा
नाद कानात घुमतो
म्होरं बसून जोरात...
बाबा असावा हाकीत
बैल लाडका आईचा
धापा चालला टाकीत...

तू मोजत होतास ढेकळं
वेड्यावाकड्या बांधावर बसून
मी मोजत होतो आठ्या
तुझ्या कपाळावरच्या......

किती काळकुट्ट दिसत होतं
घामानं भिजलेलं तुझं कपाळ
किती दाहक वाटत होता तुझा घाम
नाकाच्या शेंड्यावरुन टपटप खाली पडणारा...

बरडावरच्या विहिरीत
तू रोज डोकावून पहायचास
आणि मी तुझ्या डोळ्यातल्या विहीरीत
काळाकभिन्न खडक बघायचो.....

तुझ्या निगरगट्ट हातावरच्या रेषा
किती अस्पष्ट झाल्या होत्या
भुईचा ऊर फ़ाडताना
नांगराची मुठ आजन्म पकडताना.......

स्वप्नांच्या भुसभुशीत जमिनीत
दररोज फ़ुलून येणार्‍या
अपेक्षांच्या कोवळ्या फ़ुलांना
तू कुस्करत होतास निष्ठूरपणे
इच्छा नसतानाही

गर्द भगव्या कपड्यातला
मोठी दाढी वाढवलेला
हिमालयी जावून आलेला
बाबा पॉवरफुल असतो
त्याचे मंत्र तयार शिजले
आशीर्वाद पक्के पिकले
घेतो दान जरी करोडो
परि धना कधी न शिवतो
आश्रम वासी तयार केले
घरदार ते सोडून आले
अष्टोप्रहर दिमतीला
मोठा फौजफाटा असतो
त्याचे फोटो त्याचे पुतळे
ताईत जडले अंगठी मधले
घरो घरी भक्तांच्या अन
मोठा देव्हाराही असतो
जागोजागी गल्लोगल्ली
शहरोशहरी गच्च भरले
या देशाचे भाग्य थोरले
रतीब यांचा कधी न सरतो

माझा बाबा मांडीवरती वळता वळता दोरी
रटाळवाण्या एक दुपारी बसला होता दारी
समोर पसरवलेली होती जमीन काळी सारी
अंग जाळत्या उन्हात होती माती तळमळणारी....

खुरटे होते केस पांढरे त्याच्या दाढीवरती
दुरुन जाणवणारी थरथर होती मानेवरती
घाम निथळता अंगावरचा टोचत होता बहुधा
माशा भणभण करीत होत्या ओल्या डोक्यावरती...

मिचमिच डोळे ओठ कोरडे बोलत होता काही
यंदासुद्धा शेताची का झाली लाही लाही
गुरे लेकरे घरच्या बाया करती रोजंदारी
विहिरीमध्ये घागर भरण्याइतके पाणी नाही....

गुडघ्यावरती तळपायाला टिचरं भळभळणारी
तरीही डोळ्यामधे काळजी टपटप ओघळणारी
दिंडी गेली रित्या हाताने दारावरुन परतून

नमस्कार !
हे पत्र आपल्याला पाठवण्याचे कारण, आजवर या न त्या कारणाने आपला डॉ. प्रकाश आमटे यांच्या ‘लोक बिरादरी प्रकल्प- हेमलकसा, ता. भामरागड, जि. गडचिरोलीशी’ आपला संबंध आला असावा. आपण कदाचित प्रकल्पाला भेट अथवा देणगी दिली असेल, सौ. साधनाताई आमटे, डॉ. प्रकाश आमटे किंवा श्री. विलास मनोहर यांचे एखादे पुस्तक निश्चितच आपल्या वाचनात आले असेल. तसे नसतानाही आपल्याला अनवधानाने हे पत्र मिळाल्यास दिलगिरी व्यक्त करून या पत्रामागचे प्रयोजन स्पष्ट करते.

खांद्यावरती जुनी घोंगडी
गर्द धुळीने बरबटलेली
पागोट्याची कैक लक्तरे
डोक्यावरती लपेटलेली
जुनाट मळक्या धोतरातला
मस्त देखणा माझा बाबा
शेत उभ्याने कातरताना
भाळावरच्या घामामध्ये
जीवन माझे शेंदत होता....

नाकामधल्या वेसणीतला
आवेग त्याचा कळवळणारा
तोंडामधून क्षणाक्षणाला
फ़ेस धरेवर टपटपताना
गवत वाळके माती खाऊन
क्षीण बापुडा धडपडणारा
बैल जीवाच्या आकांताने
वावरातल्या ढेकळातही
अजून नांगर ओढत होता....

आयुष्याच्या पाठीवरती
नाराजीच्या चाबूकातले
असंख्य फ़टके देता देता
कैक शिव्यांना हासडताना
रक्त कोरड्या ओठावरचे
हळूच गिळता गिळता बाबा
वांझ भुईच्या पोटावरती
मंतरलेली खुळी गरीबी

एक दिवस मी रोजच्या सारखी ऑफिसला जाण्यासाठी बसची वाट बघत रस्त्यावर थांबले होते. समोरून एक काका आणि एक तरुण मुलगी रस्ता ओलांडून आले. ती मुलगी माझ्या जवळ येऊन थांबली आणि मला विचारू लागली कि अमुक एका ठिकाणी जाण्यासाठी इथून बस मिळेल का? मी म्हटले कि इथून तिथे जाण्या साठी बस तर नाही मिळणार पण सहा आसनी रिक्षा मिळेल. रस्त्यात एका ठिकाणी उतरून मग दुसरी रिक्षा बघावी लागेल.

मग रिक्षा कुठे थांबतील, वगेरे चौकशी तिचे वडील करू लागले. थोडे काळजीत असतील असे वाटले.

बाबा

चंदना सारखा झिजतो तो, कुटुंबासाठी घाम गाळतो ,
स्वकष्टाचे चीज करतो. चिमुकल्यांना आसरा मिळावाम्हणून घरटे बांधतो तो ।

असेल त्या परीस्थितीत स्वत:ला झोकून देतो,
उनपावसाचा मारा झेलीत संकटांशी हात मिळवणी करतो तो।

माया ,ममतेचे पाश जरा दूर ढकलतो ,
आद्य कर्तव्याची कास धरतो ।

घराच्या सुखा साठी स्वत: नव्याने रोज उभा राहतो तो,
दिसत नाही त्याचे कष्ट ,संयम ,शांतता,
सहन शिलतेचा मंत्र सतत जपत असतो तो।

उच्च अधिकारी होतो तो,
गर्व नाही ,अभिमान बाळगतो तो I

का साळुंकी दारावरती ओरडते ही मला ठाव ना,
का थांबल्या डोळ्यावरती आज अनावर भावना...

माहेराचे कुणी अजुनही आले नाही फ़ार दिसाचे,
हे आभाळा आता एकदा आईचा चेहरा दाव ना....

लागे उचकी ठसक्यासरशी सय कुणाची येत असे,
दादा पडला गुडघ्यावरती हळद त्याला लाव ना....

रोज दिसे ते झाडावरती घरटे भरले कबुतरांचे,
एकटीच मी दुर कशी मज दिसेच माझा गाव ना...

घरात सारी भरुन इथेही नातीमाती आपुलकीची,
तरी उरातुन आजही पुसले माहेराचे नाव ना.....

सांज होता माळावरती बसुन रहावे असे वाटते,
वाट जरी ती रोजंच दिसते सरली माझी हाव ना....

कधी कावळा परसामध्ये ओरडला की धावतेच मी,