समाज

*दंगल*

(महाराष्ट्रीय राज्य पाठ्यपुस्तक अनावलोकन व टिप्पणी असंशोधीत खाजगी मंडळ, पुणे-१२)

इयत्ता ८. पाठ ६. कोरोना आजारः जगावरचे संकट

(प्रस्तावना: कोरोना आजारापश्चात एखाद्या इयत्तेतील अभ्यासक्रमात एखादा पाठ कसा असू शकेल हे लेखकाच्या मनात आल्याने "इयत्ता ८. पाठ ६. कोरोना आजारः जगावरचे संकट" हा पाठ लिहीला आहे. )

Attention Economy & Cancel Culture

आपल्या साऱ्या निर्णयांत, कृतीत आपल्या मनात आपला स्वत:शीच जो संवाद सतत सुरू असतो त्याचा मोठा वाटा असतो. भीतीच्या बाबतीत या आतल्या संवादाचे येणारे आवाज हे सहसा “आज नकोच, नंतर बघू”, “बापरे मला कसं जमेल” “असं झालं तर!” अश्या स्वरुपाचे असतात, हे आपण गेल्या भागात पाहिलं. भीतीचे वेगवेगळे प्रकार [फोबिया (विशिष्ट गोष्टीची किंवा परिस्थितीची भीती), Generalised Anxiety Disorder (जी ए डी किंवा प्रत्येक गोष्टीची धास्ती), हेल्थ anxiety (आरोग्याबद्दलची, आजारांची भीती), सोशल anxiety (समूहामध्ये वावरण्याची भीती), पॅनिक डिसऑर्डर (भीतीचा तीव्र झटका)] यांच्याबद्दलही गेल्या भागात थोडक्यात पाहिलं .

"ए बामणा, मुत्त्या बोलावतंय बघ आमचं तुला. बघ काय म्हणतंय येड्या भोकाचं"
"तुझैला तुझ्या तीन एकर. बापंय कीबे तुझा"
"बाप नाय डोस्क्याला ताप हाय"

लॉकडाऊन जाहीर झाला, रांगा लावून लावून खरेदी झाली, FB वर चॅलेंज रंगले, आपण मध्यमवर्गीय आपापल्या परिघात सुरक्षित होतो, जॉब चे काही वरखाली होईल का? , दूर असणाऱ्या प्रियजनांची तब्येत ठीक असेल ना? असे काही भुंगे सोडल्यास तसा बहुतेकांचा लॉक डाऊन सुरळीत पार पडला.

..............................झीरो................................
.
"मम्मे, बुटं कुटं फेकलीसा?" इनशर्ट करत करत रव्या बोंबलला
"न्हाय माय, म्या कशापायी टाकू. ते दावेदारानं नेलं का उचलून बघ माय"
"तिज्यायला न्हेऊन्शानी, कायतर सोड म्हण"
एक सापडला बाहेरच्या खाटंखाली, दुसरा न्हाणीच्या चुलीमागं. तिथलंच फडकं मारल बसून तोपर्यंत फवं न च्या आला.
एक घास फव्याचा न एक घोट चाचा करणार्‍या लेकाला न्हाहाळत बसली माय.

अवेळी आलेल्या पावसानं चांगलाच जोर धरला होता. बऱ्याच वेळ वाट बघून मी घरापर्यंत भिजत जायची मानसिक तयारी केली. खाली जाऊन सायकलवर टांग टाकली आणि निघालो.
ऑफिसपासून घरापर्यंतचा सायकलचा निवांत प्रवास म्हणजे मनात खूप वेळ वाट बघत बसलेल्या विशिष्ट विचारांना एक हाक असते. दिवसभर ह्या विचारांना पुरेसा वेळ किंवा 'फुरसत' मिळत नाही.
निवांत आणि एकांत क्षणाची वाट बघत बसलेले हे विचार संधी मिळताच डोक्यात तरळू लागतात. त्यातून हेडफोनवर 'ट्रांस' सुरू असेल तर मग ह्या विचारांना अजूनच पोषक वातावरण. हा ट्रान्स 'आतलं' आणि 'बाहेरचं' जग यांच्यातील एक भिंत बनून जातो.

फुल

सारेच कसे गुलाब होतील,रुबाब घेऊन जन्माला येतील!
ताठ पाकळ्या, उंच फांद्या आणि दांडीवर काटे,
आपणच आहोत फक्त या बागेत, असेच त्यासी वाटे.
मोहक लाल रंग आणि क्लिष्ट पाकळ्या जोडीला,
भासवतो असे कि आहे इतकेच त्याच्या देहाला.
पण तो कुठे कुणाला शिरू देतो आपुल्या अंतरंगात,
लपवून ठेवतो सारे पराग त्याच्या दलांच्या आतल्या थरांत.
ठाव नाही लागला अजून त्याच्या मनीचा कुणास,
कसा जगतो कुणास ठाऊक घेऊन काटेरी सहवास.

काही काळापूर्वी Facebook, whatsapp, instagram असे अनेक Social Media नव्याने सुरु झाले. सुरवातीला photos, videos, आचार-विचार यांची फार रेलचेल असे त्यावर ! मग मधल्या काळात ह्या मीडियाच्या नव्याचे ९ दिवस संपले आणि हे सर्व थोडं कमी झाले. पण हल्ली Corona च्या विश्वात पुन्हा हे चित्र बदलले आहे. सध्या बऱ्याच ठिकाणी अश्या चर्चा होतात कि Social माध्यमांवर माहितीचा, विचारांचा, कलेचा, नवनवीन उपक्रमाचा सुळसुळाट चालू आहे. Social Media इतका का खळबळून उठलाय याचे बऱ्याच वेळेला वाईट वाटते आहे.