समाज

पुस्तकाबद्दल लिहिण्यापूर्वी सलमा यांच्याबद्दल थोडंसं. (कारण त्यामुळेच मुळात मी हे पुस्तक वाचायचं ठरवलं.)

सलमा हे त्यांचं टोपणनाव आहे. तामिळनाडूतल्या ग्रामीण भागात एका कर्मठ मुसलमान कुटुंबात त्या वाढल्या. त्यांच्या घरात मुलगी वयात आली की घरातल्या पुरुषांशिवाय इतर कुणाचीही तिच्यावर नजर पडू नये म्हणून तिचं घराबाहेर पडणं बंद केलं जात असे. अगदी तिचं शाळाशिक्षणही अर्धवट बंद होत असे. तिचं लग्न झालं की मगच तिची त्यातून सुटका होत असे. सलमा यांच्यावरही ती वेळ आलीच. त्यांनी विरोध करून पाहिला. पण उपयोग झाला नाही. पुढे ८-९ वर्षं त्यांनी अशी घराच्या चार भिंतींत काढली.

सर्वांना नमस्कार. नेताजी सुभाषचंद्र बोस! लहानपणापासून त्यांच्याबद्दल अतिशय आत्मीयता वाटते. "महानायक" आणि "नेताजी" अशी मोठी पुस्तकं व इतर अनेक पुस्तकांमधून त्यांचा परिचय झाला. नव्हे त्यांच्या आयुष्यातला प्रत्येक प्रसंग, प्रत्येक घटना मनावर बिंबली होती. लहानपणापासून त्यांचं वेगळेपण, त्यांचे विचार, त्यांची बंडखोर वृत्ती, शाळा- महाविद्यालयातील पराक्रम, नंतर ब्रिटनमधील शिक्षण, गांधीजींना विरोध, दुस-या महायुद्धामध्ये केलेला अभूतपूर्व प्रवास, परकीय देशांमध्ये जपलेला स्वाभिमान, देश प्रेम, पुन: एकदा रोमांचक पाणबुडी प्रवास, पूर्व आशियातील रोमहर्षक महाभारत आणि...

आमितव ने 'Y' या चित्रपटाबद्दल चित्रपट धाग्यावर लिहिले होते तिथून विषय सुरु झाला. चित्रपट स्त्रीभ्रूण हत्या (?) या विषयावर आहे.
तिथली चर्चा अगदीच अवांतर असल्यामुळे हा धागा उघडण्याचे काम करतेय.
त्यावरुन मोरोबा या आयडी चे पोस्ट :
गर्भपात हे procedure आहे, हत्या नाही असं एकदा मान्य केल्यावर स्त्री भ्रूण removal ला तरी हत्या का म्हणायचं, असा प्रश्न पडला होता.

पुस्तक आणि लेखकाच्या नावाची जोडी एकत्र पाहिली, तर वाटतं की नाट्य-चित्रसृष्टीतल्या काही व्यक्ती-वल्लींबद्दल किंवा अनुभवांबद्दल लेखन असेल. पण पुस्तकाचं मुखपृष्ठ काही वेगळंच सांगतं... याच क्रमाने विचार करत मी हे पुस्तक उचललं.

९० च्या दशकाच्या सुरुवातीला जागतिकीकरणानंतर आपल्याकडच्या शहरी भागांमध्ये झपाट्यानं बदल व्हायला लागले. नवनवी टीव्ही चॅनल्स, इंटरनेट कॅफे यांच्यामार्फत आधी कधीही न पाहिलेलं एक जग लोकांच्या घरात पोहोचलं. एम-टीव्ही, चॅनल-व्ही यांचाही यात मोठा हात होता. परदेशी पॉप गायकगायिका, त्यांचे म्युझिक व्हिडिओज, त्यातली फॅशन या सगळ्याचं विशेषतः तरुणांना वेड लागलं. पुढे अनेक घरांमध्ये PC दिसायला लागले. वॉकमन्स, मोबाइल फोन्स, CDs ची देवाणघेवाण हे पाठोपाठ होतंच. त्यातूनच पॉर्नोग्राफी बघण्याच्या व्यसनाने शिरकाव केला...

✪ मैत्री संस्थेतल्या मित्रांसोबत भेट
✪ मैत्री = सामाजिक कामासाठी काही करणा-या मित्रांचा गट
✪ मैत्रीच्या उत्तराखंड पूराच्या वेळेच्या कामाच्या आठवणी
✪ मैत्री एक इनोव्हेटीव्ह मॉडेल
✪ दोन करामती आजींचं इनोव्हेशन
✪ सामाजिक कार्य म्हणजे त्याग- परिश्रम असंच असलं पाहिजे असं नाही
✪ आपण काय करू शकतो?

समाजात सगळ्यांनी सैनिकी शिक्षण घेतले पाहिजे व सैन्यसेवा सक्तीची केली पाहिजे असे कित्येक लोकांना वाटते. अशाने जागरूकता येईल, शिस्त वाढेल व त्याच बरोबर तरुणांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा विकास होण्याची शक्यता आहेच. पण लोकांना जरी वाटले तरी ते शक्य होणारे नाही कारण सरकारी तिजोरीत सगळ्यांना पगार देण्याइतके पैसेच नाहीत.

रात्रीचे अडीच वाजले आहेत.
लेखक डोळे मिटतो.
झोपण्याचा प्रयत्न करतो.
पण आत सगळा तोच घोंगा चालू होतो.
डोकं फुटायला हवं होतं एव्हाना.
थकून डोळे उघडतो.
तर अंधारात गरगरणारा पंखा दिसतो.

मैत्री उपक्रम माहिती आणि आवाहन - २०२२

खूपच उशीर झालाय हा धागा सुरु करायला. पण इंग्रजीत म्हणतात तसे 'बेटर लेट दॅन नेव्हर'
“मैत्री” च्या कामाला ह्या वर्षी २५ वर्ष होत आहेत.

जुन्या जाणत्या सभासदांना माहीत असेल पण नवीन सभासदांकरता म्हणून परत एकदा लिहितोय

'मैत्री' ही पुण्यातील स्वयंसेवी संस्था मेळघाटातील अगदी दूरच्या गावांमधे आरोग्य , शिक्षण व शेती याकरता काम करते. स्वयंसेवेच्या माध्यमातून गेली अनेक वर्षे सरकारी मदत न घेता 'मैत्री'चे काम सुरू आहे.

ही तेव्हाची गोष्ट आहे जेव्हा;
देवळांतली घंटा ह्याला उडी मारून मारून
वाजवावी लागायची, कारण हात पोहचायचा नाही.
आणि 'घंटा वाजवल्याशिवाय देवबाप्पाला कळत
नाही की आपण त्याच्या दर्शनाला आलोय', ह्या
थापेवर त्याचा तेव्हा विश्वास बसला होता.
शिवाय लहानपणी ह्याला विठोबाच्या पायी ठेवलं
होतं, तेव्हा एक तुळशीचं पान अचूक ह्याच्या
डोक्यावर पडलं, असंही ह्याच्या आज्जीने
सांगितलेलं.
नंतर थोडा मोठा झाल्यावर कळलं की,
त्या भागात त्या पिढीत जन्मलेल्या बऱ्याच पोरांच्या
डोक्यावर विठोबाकडून तुळशीचं पान पडलं होतं.