विज्ञान

उलूक महात्म्य

तीक्ष्ण डोळे, तीक्ष्ण कान, करू किती हेवा
मूषक-शत्रू जागतो, घेतो उंदरांचा मागोवा !

अनुकुचीदार नख्या, कापसासारखे पंख
उड्डाण भारी विनआवाज, उंदरांचा रंक !

घेई विश्रांती दिवसभर, ढोलीत, कडे कपारीत
खरेतर शिलेदार निशाचर, नसे दिवाभीत !

उंदरांची फौज करे पिकांचे नुकसान
धान्य जाई बिळात, शेतकऱ्यांचे अवसान!

म्हटले घुबड की वळते आमची बोबडी
विज्ञान युगातही जनता आमची भाबडी !

इंग्रजी कथांमध्ये असते ‘वाईज आउल’
आम्हास मात्र नको असते घुबडाची चाहूल !

मोनार्क फुलपाखरांच्या स्थलांतराचे गुपित

राज्य फुलपाखराच्या निमित्ताने

मटमट्या (पिंगळा घुबड)

करतो विदुषकी चाळे
मान त्याची सर्वत्र वळे

मोठमोठे बटबटीत डोळे
वाकुल्या दाखवितो बळे

सांजवेळी बाहेर पडतो
मटमट्या आम्हाला बघतो

गिचीडमिचीड कर्कश बोलतो
रात्रीची घोषणा करतो

लक्ष्मिचे वाहन असे तो
तिन्ही लोकीची सफर घडवीतो

शेतकऱ्यांचा खरा दोस्त
किडे-उंदरांना करतो फस्त

धरणीवरती बहू प्रजाती
प्रसार सर्वत्र भूलोकी

फुलपाखराची ‘पोस्टमन’ गिरी

पक्ष्यांचे स्वआरोग्यरक्षण

मला नेहमी पडत असलेला प्रश्न म्हणजे पक्ष्यांना स्वतःच्या आरोग्याची काळजी घेतात काय? घेऊ शकतात काय? आता मात्र मी खात्रीने सांगू शकतो की सर्व प्राणी स्वतःच्या आरोग्याची निश्चितच काळजी घेतात. त्याकरिता ते शरीराची योग्य निगा राखतात. निगा रखणार्‍या सजीवांमध्ये विशेष करून पक्ष्यांचा उल्लेख करावा लागेल. कारण पक्षी स्वतःच्या शरीराची, त्यातही विशेषतः पिसांची खूप काळजी घेताना दिसतात. पिसांचे स्वास्थ्य जर बिघडले तर पक्षी उडू शकणार नाही आणि लवकरच शिकार्‍यांना बळी पडेल. तसेच काही पक्षी तर औषधी वनस्पतींचा सुद्धा आपल्या दैनंदिन जीवनात उपयोग करून घेतात.

जंगलातल्या मैत्रीची गोष्ट

एका बालक माकडाचे कुतूहल

एका घनदाट जंगलामध्ये लंगूर माकडांचा एक कळप राहत असे. त्यात अनेक माकडं होती. पण एक फार मोठे नर माकड सर्वांवर अधिकार चालवीत असे. त्याला सर्वजण आदराने भड्या म्हणत. असे म्हणायचे की कळपात जन्माला आलेल्या सर्व बच्चे कंपनीचा तोच पिता होता. इतर तरुण नर माकडांना तो मारून रागावून धाकात ठेवत असे आणि कळपातल्या तरुण माकडीनींजवळ अजिबात फटकू देत नसे.

कळपातील एक माकडीन गेल्या अनेक दिवसांपासून थोडी मंदावली होती. तिने या फांदीवरून त्या फांदीवर उड्या मारायचे पण कमी केले होते. फळे आणि लुसलुशीत पाने खायला जाताना पण ती फार काळजी घेत असे.

महाराष्ट्रातील संभाव्य रामसर स्थळे व त्यांचे संवर्धन

फुलपाखरांचे उद्यान उभारणी

गेल्या काही वर्षात “बटरफ्लाय गार्डन वा बटरफ्लाय पार्क”ची संकल्पना हळूहळू भारतात रुजायला लागली आहे. “बटरफ्लाय गार्डन” नेमका काय आहे? तो कसा उभारतात? असे अनेक प्रश्न आपल्याला पडतात. भारतात अनेक ठिकाणी शासकीय तसेच वैयक्तिक असे अनेक “बटरफ्लाय गार्डन” आज उभारले गेले आहेत, उभारले जात आहेत.
“बटरफ्लाय गार्डन” म्हणजे असा बगीचा जेथे अनेक प्रकारची फुलपाखरे एखाद्या छोट्या प्रदेशात कमी वेळात बघता येतील. “बटरफ्लाय गार्डन” म्हणजेच फुलपाखरांचे उद्यान किंवा बाग होय.