पुस्तक

आमच्या एका परिचीतांनी त्यांच्या मुलांची वरील टेस्ट करून घेतली. या टेस्ट मध्ये त्या व्यक्तीच्या बोटांचे ठसे घेऊन त्याचे विश्लेष्ण केले जाते आणि त्यावरुन त्या व्यक्ती साठी कोणते करीयरचे पर्याय योग्य असतील ते सुचवले जाते. तुमचे वेगवेगळे ईंटलिजन्स विश्लेषण करून रिपोर्ट तयार करतात म्हणजे https://en.wikipedia.org/wiki/Theory_of_multiple_intelligences इथे दिलेल्या ईंटलिजन्स चे विश्लेषण करतात. त्यांच्या मते बोटांच्या ठशावरून या ईंटलिजन्स मॅपिंग करता येते.

माझी एक इच्छा आहे, की मी शाळेत असेपर्यंत जसे वेड्यासारखी पुस्तके वाचलीत, दिवस रात्र वाचलीत तशी वाचनाची सवय माझ्या मुलांना लागावी. परीक्षा चालू असताना शेजारी पडलेले पुस्तक केंव्हा एकदा हातात घेईन असे व्हायचे. सुट्ट्या लागल्या की पुस्तकं एका मागे एक केवळ वाचत सुटायचे, हावऱ्यासारखे. बाकी मुलं बाहेर खेळत आहेत किंवा कधी टीव्ही बघत आहेत किंवा विडिओ गेम खेळत आहे असे चालू असले तरी मला काही फरक पडायचा नाही. गेल्या कित्येक वर्षात असं वाचन झालं नाहीये आणि ते पुन्हा सुरु करायलाही जमत नाहीये. पण आजही माझ्या विचारांवर, लिखाणावर नक्कीच माझ्या तेव्हांच्या वाचनाचा प्रभाव आहे.

'सैनिक समाचार' हे संरक्षण मंत्रालयाकडून प्रकाशित होणारे पाक्षिक प्रकाशन आहे. आज शंभर वर्षे पूर्ण होऊन गेलेले हे पाक्षिक इंग्रजीबरोबरच १२ भारतीय भाषांमधून नियमित प्रकाशित होत आहे. भारतीय लष्कराच्या चारही दलांमध्ये (भूदल, नौदल, हवाईदल आणि तटरक्षक दल) होणाऱ्या विविध घडामोडींचा गोषवारा त्यातून प्रकाशित होत असतो. अर्थातच संरक्षणासारखा संवेदनशील विषय असल्याने अत्यंत गोपनीय, गोपनीय, संवेदनशील अशा विविध वर्गांमधील बाबी त्यात प्रकाशित केल्या जात नसतात. पण जी काही सामग्री प्रकाशित होत असते, तीही या विषयात रस असणाऱ्याच्या पसंतीला उतरू शकते.

आपल्याशीच गुणगुणनारे तानपुरे, संध्याकाळची वेळ, झोपाळ्यावर बसलेल्या त्या आणि खाली चटईवर त्यांची शिष्या. मध्येच एकाधि वाऱ्याची झुळुक अंगणातल्या तुळशीजवळ लावलेल्या अगरबत्तीचा परिमळ घेऊन येत होती.
बाईंकडे अनेक वर्ष गाणं शिकणारी ती त्यांच्या घरातलीच झाली होती. पुष्कळ दिवस बेचैन करणारा प्रश्न तिने थोडासा भीतभीतच विचारला. "बाई, तुम्हाला गाण्याने सगळं काही दिलं, पैसा, ओळख, मान. तरी अजूनही कधीकधी तुम्ही बेचैन का वाटता?"
"एका प्रश्नाचं उत्तर नाही सापडलंय गं अजून, म्हणून," बाई शांतपणे म्हणाल्या.
"कोणता प्रश्न?"
"या माझ्या गाण्यातून, पुन्हा पुन्हा नेमकं व्यक्त कोण होतंय?"

इंडियन रेल्वेज्

नक्की दिनांक माहीत नाही, पण भारतीय रेल्वेकडून स्वातंत्र्यपूर्व काळापासून एक माहितीपूर्ण मासिक प्रकाशित होत आहे. 'इंडियन रेल्वेज्' या नावाने प्रकाशित होणारे हे मासिक रेल्वेप्रेमींच्या दृष्टीने एक महत्त्वाचे प्रकाशन ठरत आहे. या मासिकामध्ये रेल्वे मंत्रालयाचे निर्णय, रेल्वे यंत्रणेवरील घडामोडींचा समावेश असतोच, शिवाय रेल्वे, पर्यटन, योग इत्यादी विषयांवर लेखन प्रकाशित होत असते. वेगळ्या पद्धती मांडणी असलेले हे मासिक सर्वांसाठी हिंदी (भारतीय रेल) आणि इंग्रजी (इंडियन रेल्वेज्) भाषांमधून उपलब्ध आहे.

आपण आपल्या आजूबाजूला लोकांना आयुष्यात यशस्वी झालेले पाहतो आणि त्यातल्या कित्येकांचे वर्णन ‘स्वकर्तृत्वावर पुढे आलेला’ असे ऐकतो. परंतु यशस्वी होण्याकरता हुशारी आणि कर्तुत्व सोडून इतरही अनेक घटक कारणीभूत असतात असे माल्कम ग्लाड्वेल या लेखकाला वाटते. या इतर ‘अदृश्य’ घटकांचा शोध त्याने त्याच्या ‘आउटलायर’ या पुस्तकामधून घेतला आहे. लेखकाच्या मते यशस्वी होण्याकरता ‘हुशारी’ हा जरी मुलभूत घटक आवश्यक असला तरी एका ठराविक टप्प्यानंतर, बुद्धी आणि यश यांचा संबंध नसतो. नाहीतर प्रत्येक हुशार माणूस यशस्वी झाला असता.

प्रिय मायबोलीकर मित्र,
नमस्कार !
आपणास कळविण्यास आनंद वाटतो कि 'मायबोली'वर मी लिहिलेल्या कथांचा संग्रह 'निदान' या नावाने सकाळ प्रकाशनाने नुकताच पुस्तकरूपाने प्रसिद्ध केला आहे. हे पुस्तक बुकगंगा, सकाळ प्रकाशन, अमेझोन इत्यादी ठिकाणी व पुस्तक दुकानातही उपलब्ध आहे. (पृष्ठसंख्या - १६८ किंमत- रु. १९०.)
सर्वश्री डॉ. अशोकराव निरफराके, ह वि सरदेसाई, लिली जोशी यांनी प्रस्तावना लिहिली आहे. वाचकांचा प्रतिसादही उत्तम आहे.

काही वर्षांपूर्वी एक कादंबरी अभिवाचन ऐकायचा योग आला. कादंबरी होती गो. नी. दांडेकर लिखीत "पडघवली." हे अप्रतिम अभिवाचन केलं होतं त्यांची कन्या वीणा देव व त्यांचे कुटुंबीय यांनी. आधीच आवडती कादंबरी पुन्हा एकदा मनात ठसली.

"पडघवली" पहिल्यांदा वाचली तेव्हा आवडलं होतं गोनीदांनी केलेलं "पडघवली"चं, कधीही न पाहिलेल्या कोकणाचं वर्णन. त्यांची ओघवती भाषा. काही वर्षांनी पुन्हा वाचली तेव्हा अगदी भिडली कादंबरीची नायिका "अंबावहिनी."

गोनीदांची पुस्तके वाचणे हा नेहमीच आनंददायी अनुभव असतो. अफाट शब्दकळा, चित्रदर्शी भाषा आणि पुनःपुन्हा वाचले तरी काहीतरी नवीन सापडेल अशी साहित्यिक समृद्धी. ह्या साऱ्याबरोबर गोनीदांच्या लेखनाचं खास वैशिष्ठ्य म्हणजे त्यातील अनुभवांचा अस्सलपणा. आता शाळा कॉलेजचं तोंडही न पाहता आयुष्याच्या शाळेत धडे गिरवलेल्या व्यक्तीच्या लेखनात हा अस्सलपणा न येता तरच नवल.

हे पुस्तक बरेच महिने टेबलवर पडून होतं पण काही केल्या वाचायला मुहूर्त लागत नव्हता याचं माझं मलाच आश्चर्य वाटत होतं. कारण पुस्तकाच्या मुखपृष्ठावर चरित्रनायिकेचं नाव स्पष्ट लिहिलं आहे आणि तिचं प्रकाशचित्रही आहे. या राजबंदिनीच्या आयुष्याबद्दल फार सविस्तर माहिती मला नसली तरी एकंदर तिचं आयुष्य संघर्षाचं आहे हे माहिती होतं. पण नुकतंच वाचलेल्या ‘मीना’चे ठसे अद्याप ताजे होते, तोवर आणखी एक तसंचं संघर्षमय आयुष्य वाचायची मनाची तयारी होत नव्हती आणि त्यामुळे पुस्तक माझी वाट पहात होतं.