लघुकथा

रघु अण्णांचा उद्योग!

कोकणच्या एका आडबाजूच्या वाडीतील, रघु नाईकचा वाडा आज मोठा प्रसन्न दिसत होता. अन का दिसू नये? चार दिवस झाले होते, त्याची लेक, जावई आणि बिट्ट्या, गोड नातू आले होते. एरवी गोदाआक्का आणि रघुआण्णा दोघेच रहायचे. त्यामुळे एक उदासवाणी शांतता तेथे नांदायची.

हिरव्या पोपटी शालूवर, एखादी केशरी आंगठी ठेवावी तस वाड्याचं कौलारू छत, लांबून दिसत होत.

नाना झिपऱ्या म्हणजे, आडवं डोकं होत! सरळ साधी गोष्ट सुद्धा, वाकड्या मार्गाने करण्यात, याला काय आनंद मिळतो, ते त्यालाच माहित. पण झिपऱ्या हा एक जिवंत माणूस आहे, आणि जिवंत माणसाला अनंत इच्छा असतात. झिपऱ्याला पण आहेत. त्याच्या स्वभावाप्रमाणे, त्याने प्रामाणिक कष्टाच्या मार्गा ऐवजी, वाकडा मार्ग निवडला होता. आपल्या असणाऱ्या आणि भविष्यात उदभवणाऱ्या, सगळ्याच इच्छा पूर्ण करण्यासाठी, त्याला एकच 'सुपर वर' हवा होता! 'वेताळ' प्रसन्न करून, त्याच्या कडून हवा असलेला 'वर' मागून घेण्याचा झिपऱ्याने घाट घातलाआणि आता झेंगट होऊन बसलं.

महाराज कृष्णकुंभांनी राजकुमारी कृष्णाकडे नजर टाकली. आज काहीतरी बिनसल्याचे त्यांच्या लक्षात आले होते. त्यांना काय समस्या आहे हे त्यांनीच विचारावे हि महाराजांची अपेक्षा होती. म्हणून ते वाट पहात होते. कृष्णा उद्याच्या, या महाकाय सामराज्याच्या एकमेव उत्तराधिकारी होत्या. त्याना तीक्ष्ण बुद्धीचे वरदान मिळालेले होते. पण अजून पोर वयाचं. अनुभव नगण्यच होता.
महाराजांना पोरींचा उदासवाणा चेहरा बघवेना. त्यांनीच आपला हट्ट सोडला.
"राजकुमारी कृष्णा, अशा आमच्या समीप या."
कृष्णा जवळ आली.

"डॅड, तू त्या लॅपटॉप वर नक्की काय करतोस? माझं एक काम आहे!" अकरा वर्षाच्या शशांकने, आपल्या कसल्याश्या मोठ्या कंपनीत बॉस असलेल्या आपल्या बापाला विचारले.

बापाने घाई घाईत आपला ती 'ऑफिसचे काम' वाली विंडो बंद केली. आणि कम्पनीच्या ऑडिटची pdf फाईल ओपन केली. रात्रीचे आकरा वाजले होते, आणि चिरंजीव जागेच होते! त्यात नवल काहीच नव्हते. रात्री उशीर पर्यंत, ऑन लाईन रहाणे, हा त्या घरातील पुरुषांचा, डिजिटल हक्क होता!

आता मी किचनमध्ये बऱ्या पैकी रूळलोय. पण एक काळ होता मला आणि झुरळांना आमच्या किचनमध्ये अवतरण्यास बंदी होती. बायको डकन्या हातात असेल त्याने, दिसले झुरळ कि, त्याचा निकाल लावते! (आता तुम्हीच सांगा, जी बाई झुरळाला सुद्धा भीत नाही, ती नवऱ्याला काय जुमानणार? अन त्यातही रिटायर झालेल्या?)
माझ्या किचन बंदीला, मीच जवाबदार होतो म्हणा. खरेतर तो एक अपघात होता. झालं काय कि, एकदा ती कणिक मळत होती. त्याच वेळेस गॅसवरचे दूध उतू जाण्याच्या बेतात होते, आणि माझ्या दुर्दैवाने मी जवळच होतो.

' त्यात काय अवघड आहे?' हे वाक्य कानावर पडलं आणि आठवणींच्या ढिगाऱ्यातली एक Pdf फाईल मनाच्या मॉनिटरवर अवतीर्ण झाली.
गोष्ट जुनीच आहे. आमच्या परळीच्या (तेव्हा परळी 'आमची' नाही, तर माझी होती!) एका बँकेत मी 'पासबुक रायटर' म्हणून टेम्पररी(आमच्या शाम्या त्याला -टेम्परवारी म्हणायचा) लागलो होतो. बँकेचा क्लर्कच्या परीक्षा झाल्या होत्या, नवीन उमेदवार पोस्ट होईपर्यंत मला काम करता येणार होते. असेन तेव्हा वीस बावीस वर्षाचा. गाव छोटस होत, येथेच मी लहानाचा मोठा झालो होतो, शाळा कॉलेज इथलंच.

     त्या अलिशान बंगल्यात ती एकटीच होती. संपूर्ण घरावर सुतकी वातावरण पसरले होते. ती पायऱ्या उतरून खाली आली. तिने एकदा भिंतीवरील नवऱ्याच्या फोटोकडे पाहिले. गतकाळातील त्या भयाण आठवणीने तिचं अंग शहारल. पण क्षणात तिने स्वत:ला सावरलं. तिथल्या एका पलंगावर बसली, आणि भूतकाळात हरवली.

ब्रेकिंग बॅडच्या पाचव्या सिझनचा सहावा एपिसोड पाहता पाहता माझं ‘वर्क फ्रॉम होम’ चालू असताना फोन वाजला तसा माझा मुड ऑफ झाला. फोन माझ्या बॉसचा होता. “काय कटकट आहे” असं म्हणतच मी फोन कानाला लावला. “एप्रिलचा रिपोर्ट तू सकाळी पाठवणार होतास. अजून तुझा मेल नाही आला. आपल्याला पगार काम करायसाठी मिळतो रे. झोपा काढायसाठी नाही मिळत.” बॉस खोचकपणे म्हणाला. मला काय बोलावं तेच सुचेना. शेवटी मी कसाबसा बोललो, “सर रिपोर्ट तयार आहे. जरा भांडी घासत होतो. घासून झाली की लगेच मेल करतो.” समोरून शिव्या ऐकायची मनाची तयारी मी केव्हाच केली होती. पण झालं उलटंच. माझा बॉस अगदी शांतपणे म्हणाला, “अरे वा!

रावसाहेब वाड्यावर पोहोचले तेव्हा त्यांचं मन पश्चातापाने व्यापलं होतं. बाळूवर आपल्या मुलावर आपण किती अन्याय केले हा एकच विचार त्यांच्या मनात घोळत होता. वाड्यात येताच बाळूला शोधत पूर्ण वाडा त्यांनी पालथा घातला. शेवटी ते गोठ्यात गेले. तिथे बाळू गाईंना चारा देण्यात मग्न होता. बाळूला पाहताच रावसाहेबांनी त्याला आलिंगन दिले आणि ते लहान मुलासारखे रडू लागले. रडक्या घोगऱ्या आवाजात ते बोलत होते, “मला माफ कर बाळा, माफ कर!

त्या रात्री रावसाहेबांना झोपच लागली नाही. मनात बकुळाच्या आठवणींचा पूर आला होता. त्यांनी घड्याळात पाहिले. सकाळचे आठ वाजून गेले होते. बाळूदेखील गाढ झोपला होता. ती पेंटिंगमधली बाई त्याच्या स्वप्नात आली होती. ती बीछान्यावर पहुडली होती व बाळूकडे लडिवाळ हसत पाहत होती आणि बाळू एकेक पाऊल टाकत तिच्या जवळ जात होता. आता बाळू तिच्या अगदी जवळ आला होता इतक्यात त्याच्या पाठीत वेदना उसळली व पाठोपाठ रावसाहेबांचे तिखट शब्द त्याच्या कानावर आदळले. “भाsssssडया उठोतोस की हणू अजून एक लाथ पाठीत!” रावसाहेब कडाडले, तसा बाळू पाठ चोळतच उठला व थेट स्वयंपाकघरात गेला व पाचच मिनिटात हातात चहाचा कप घेऊन आला.