मराठी गझल

उधळून मुक्त दाने द्यावी कधी कधी
हिंडून गाव भिक्षा घ्यावी कधी कधी

बहरात या ऋतूच्या, कोमेजलो असा
वाटे समोर तू ही यावी कधी कधी

वृत्तात ना लिहावी, स्वच्छंद जन्मता
गझलेसमान ती ही व्हावी कधी कधी

जे सोडती न आशा, ध्येयास पाहता
अंती तयास लाभे, चावी कधी कधी

ते वाहती फुलांचे, निर्माल्य सागरा
त्यानेहि भावसरिता, प्यावी कधी कधी

-काव्य सागर

तुला कधी मिशा फुटणार?

पाखरेही एकी करतात जरासे पंख फुटल्यावर
पण तुला कधी मिशा फुटणार? सांग माणूस म्हटल्यावर

पंचम स्वरात बोलणे तुझे, गैरवाजवी नसेलही
पण; मुजोरीची किंमत काय? पुरेसे नाक कटल्यावर

काही औषध उरले नाही, मित्रा तुझ्या स्वभावाला
मिळणार केव्हा शांती तुला! माझे डोळे मिटल्यावर?

राखेशिवाय दुसरे आता अन्य काय उरले येथे?
अवश्य धावून तू आलास खरा; पण आग विझल्यावर

तुझ्याशी वाद घालणे असा माझा उद्देश नसतोच

वार्‍यामागे पळतो आहे, क्षणभर उसंत नाही
वारा कोठे नेतो हा मुद्दाही ज्वलंत नाही

हवाहवासा एक विसावा मला मिळाला आहे
उन्हात सरलेल्या वाटांची कसलीच खंत नाही

मीच नेहमी शब्दांसाठी वणवण भटकत असतो
त्यांनी वाट पहावी, इतका मी भाग्यवंत नाही

तुला मिळविणे हाती नाही, गमावणेही नाही
यांच्यामधल्या प्रवासासही कोठेच अंत नाही

अमुचे नाते तार्‍यांना सोपवून यावे म्हणतो
मीही आता थकलो आहे, तीही जिवंत नाही

- नचिकेत जोशी (२५/११/२०११)

******************
लेकीच्या लग्नाची त्यांना फार काळजी आहे
(गाडी, बंगलाही नसणारा मुलगा पसंत नाही!)

सोडत धूर-चाचणी इंजिन झुक झुक करते ... (हझल)

ही रचना गझल म्हणून न घेता हझल म्हणून विचारात घ्यावी. ही हझल आहे असे नमूद करायचे राहिले होते. त्याबद्दल दिलगीर आहे.

सोडत धूर-चाचणी इंजिन झुक झुक करते
सोसली नसे त्यांची छाती फुक फुक करते

करून दाखविले, पण बघण्या कोणी नव्हते
बाण सोडण्या दोरी आता चुक चुक करते

घड्याळातले काटे आता थकले बहुधा
म्हणून यांना त्यांना आता शुक शुक करते

हातावरच्या रेषा आधी समजुन घ्या रे...
नंतर म्हणू नका की, नशीब टुक टुक करते

कमळावर दवबिंदू जमती चमकुन घेण्या
देठ अजुनही चिखलामध्ये लुकलुक करते

हत्ती इतकी माया त्याची कुठे वाढली ?

दूर कुठेतरी पाहिले वादळ ढगामागे
आज पुन्हा हृदय कोणते लपले मनामागे ?

शील कधीच गेले तिचे अन प्राणही गेला
लोक अजूनही नेमके होते कशामागे ?

फक्त उपोषणे पाहिली त्यांनी; व्यथा नाही
आणि जमून गेली पहा जत्रा कुणामागे

आज पुन्हा पहा एकदा आपापल्या हृदयीं
कोण असेल शक्ती खरी दुबळ्या जगामागे?

स्वर्ग नसेल उंचीवरी इतका पुढे जा तू
आणि वळून बघ एकदा थोडे पुन्हा मागे

आस तुला नसावी, तिला जितकी तुझी होती
काय उगाच कीर्ती अजय फिरल तुझ्यामागे?

माणसे गावातली होती
वाटले, ती आपली होती

गवगवा नुसताच दानाचा
मूठ त्यांनी झाकली होती

वेदनेच्या भरदुपारीही
आसवे सुस्तावली होती

मी सुखाच्या पुस्तकामधली
खंतही अभ्यासली होती

उंबरा ओलांडला तेव्हा
पावले रेंगाळली होती

मी खुळा समजून घेणारा!
(ती कुठे ओशाळली होती?)

मी जगावर प्रेम केले अन्
जवळच्यांशी जुंपली होती

वादळे नशिबातही होती
छप्परे भेगाळली होती

श्वास झाला उंच झोपाळा
ती अचानक भेटली होती

सुख उन्हासम तळपले होते
दु:ख म्हणजे सावली होती

- नचिकेत जोशी