२०१६ च्या मराठी भाषा दिवसा निमित्त आयोजित उपक्रमांचा भाग म्हणून शब्दवेध नावाचा एक उपक्रम राबवला होता.
http://www.maayboli.com/node/57867
अर्थातच मभादि निमित्त असा उपक्रम चालवण्याला कालावधीची सीमा होती. पण तरीही हा उपक्रम निरंतर चालू रहावा असे वाटल्याने हा धागा काढत आहे. (विशेषतः नवीन / समकालीन) इंग्रजी शब्दास अथवा शब्दसमुहास पर्यायी मराठी शब्द शोधून काढणे हा ह्या धाग्याचा हेतू आहे.
इथून पुढचा भाग तिकडूनच चिकटवला आहे. ज्यायोगे ह्या उपक्रमाची नीट कल्पना येईल.
नमस्कार,
हल्ली 'मराठी भाषा ही मरणपंथाला लागलेली भाषा आहे' पासून 'जोवर मराठीत नाटकं, पुस्तकं, कविता आणि मराठी भाषेचा अभिमान बाळगणाऱ्या व्यक्ती जन्मास येतील तोवर मराठी भाषेला मरण नाही' पर्यंतच्या टोकाच्या प्रतिक्रिया आपण ऐकत असतो. भाषा जर नवीन पिढीला शिकवली जात नसेल, तर भाषेचा अंत दूर नाही, हे तर आपण जाणतोच. भाषा अद्ययावत राहण्यासाठी आणि नवीन पिढीला आपलीशी वाटण्यासाठी कालसुसंगत बदल, नवनवीन शब्दांना सोपे, सुटसुटीत प्रतिशब्द निर्माण होणं फार महत्त्वाचं आहे.
आपण रोज बोलताना, मायबोलीवर लिहिताना कितीतरी अन्य भाषांतले (बहुतांश इंग्रजी) शब्द वापरतो. आपल्यापैकीच काही लोक कटाक्षानं इंग्रजी शब्दांचा वापर टाळून, प्रसंगी नवीन मराठी शब्दाला जन्माला घालून मराठीतच लिहिण्याचा आग्रह धरतात. त्यातले काही शब्द अगदी शब्दशः भाषांतरित असतात, तर काही मूळ अर्थाचे आणि आपल्या भाषेचा / संस्कृतीचा मुलामा चढवून आपलेच वाटणारे असतात. यातला कुठलाही प्रकार श्रेष्ठ अथवा कनिष्ठ असा नसतोच. असे अनेक शब्दश: भाषांतरित शब्द आपल्या इतके अंगवळणी पडलेले असतात की, मधुचंद्र किंवा उच्चभ्रू हे अनुक्रमे हनिमून आणि हाय-ब्रो या शब्दांची अगदी शब्दशः भाषांतरं आहेत, हे जाणवतसुद्धा नाही. असे नवे शब्द वाचताना अनेकदा, 'अरे, काय मस्त शब्द कॉइन केलाय... आपलं जन्माला घातलाय' अशी आपली प्रतिक्रिया होते, तर काही वेळेला हा फारच जगडव्याळ शब्द आहे, किंवा याचा हुबेहूब अर्थ जाणवत नाहीये, अर्थाची एखादी छटा कमी पडतेय, असं वाटतं. असं झाल्यावर आपण स्वस्थ थोडीच बसतो! त्या शब्दाचा कीस पाडणं चालू होतंच. मग शब्दार्थ, शब्दाचे बरोबर रूप असे बाफ वाहायला लागतात.
तर या उपक्रमात आम्ही असेच काही इंग्रजी शब्द देणार आहोत. त्या शब्दांना त्यांच्या अर्थाच्या जवळ जाणारा सोपा, सुटसुटीत मराठी प्रतिशब्द तुम्ही सांगायचा आहे. या शब्दांना एकच एक उत्तर अर्थातच असेल, असं नाही. कदाचित काही शब्दांना यंदाच्या मराठी भाषा दिनाच्या काळात प्रतिशब्द सुचणारही नाहीत, पण तुम्ही प्रयत्न कराल, याची खात्री आहे.
आतापर्यंत अचूक आणि सोपे वाटलेले शब्द एकत्र..
१) Brain Storming : मनावर्त, विचार मंथन,कल्पना विस्फोट, मेंदूवादळ, कल्पनामंथन
२) Pace : गती,वेग
३) Bib : बिल्ला, धावक क्रम निर्देशक
४) Dilatory : संथ,विस्फारक, कूर्मगती(ने वागणारा)
५) Polite Reminder : विनम्र आठवण, मृदु स्मरण, आठवणीकरता टिचकी, स्मरणविनंती
६) paradigm : संस्थिती, नमुना/ वानगी,ठोकळेबाज / मूलभुत संकल्पना
७) Spoiler alert : रसभंग सूचना,रहस्यभेद इशारा
८) Martinet : शीस्ताग्रही
९) Indefatigable : अथक, अम्लान,अदम्य,अविरत
१०)naive : भोळा/ भोळी, अपरिपक्व,भाबडा अननुभवी, अजाण
११) unplugged : वग़ळलेला / काढुन टाकलेला,
१२) Blurb : सारांश,गोषवारा
तर मग होऊ दे कल्पना विस्फोट येऊ देत नवनवीन शब्द मराठी मधे....
माझा प्रयत्न राहील की असे मायबोलीकरांनी सुचवलेले पर्यायी शब्द मी महिन्यातून एकदा तरी इथे मुख्य धाग्यामधे लिहून, धागा अद्ययावत करेन.
मार्च महिना
१. जी पी एस = वैश्विक स्थलनिर्देशक प्रणाली
२. रिसेट करणे = निरस्त करणे, मूळपदावर आणणे , पुर्वपदावर आणणे
३. थॅक यू इन अँटीसिपेशन = आधीच आभार मानतो /ते
४. डिव्हाईस = Device = साधन, उपकरण, युक्ती
५. गॅजेट = Gadget = साधन, अवजार
६. अपग्रेड = स्तर उद्धरण, दर्जावर्धन , श्रेणीवर्धन
७. हार्डवेअर = संगणकीय साहित्य, सामुग्री
८. सॉफ्टवेअर = संगणकीय कार्यप्रणाली
९. एप्स (ऍप्लिकेशन्स) = उपायोजने
१०. स्क्रीन, डिस्प्ले = पडदा, पटल, दर्शन, दर्शनी पटल
११. डिस्प्ले पिक्चर = दर्शनचित्र
१२. Strategy व्यवसाय विषयी - धोरण
१३. Strategy युध्द विषयी - व्युहरचना
१४. Strategy वैद्यकीय संदर्भाने - उपाय योजना, उपचार
१५ ग्रेव्ही- रस्सा
१६ डिप - बुडूक / डुबकावणं
१७ पेस्ट - वाटण
१८ मॅरिनेट - मुरमाखवणं
१९ शॅलो फ्राय- तेलावर परतणे
२० रॉक सॉल्ट - दगडी मीठ, काळे मीठ, सैंधव, शेंदेलोण
२१ detergent - निर्मलक
२२ file( of papers) - धारिका
२३ res. flat - सदनिका
२४ row house जोडघर
२५ कोवर्कर्/कलीग - सहकारी
२६ Mutually exclusive - परस्परवर्ज्य
रुचिज्ञानकलिका << रुचिकलिका
रुचिज्ञानकलिका
<<
रुचिकलिका हा शब्द मराठी मिडियम जीवशास्त्रात हापिशली रुजलेला व शाळांतून गेली २०-२५ वर्षे तरी शिकवलेला शब्द आहे.
== रुचिकलिका हा शब्द मराठी
==
रुचिकलिका हा शब्द मराठी मिडियम जीवशास्त्रात हापिशली रुजलेला व शाळांतून गेली २०-२५ वर्षे तरी शिकवलेला शब्द आहे.
==
मग ठीक. पण थोडा सोपा शब्द सापडला तर बरे. एखाद्या चांगल्या चवीच्या पदार्थाचे वर्णन करताना इंग्रजीत टेस्टबड जितका सहज वाटतो तितका मराठीत रुचिज्ञानकलिका वाटत नाही. अजून शब्द घडवायला वाव आहे.
फरक हा शब्द मूळ फारसी नसून अरबी आहे. अरबी लोकांनी पर्शियावर आक्रमण करुन तिथली भाषा बदलली त्यामुळे त्यात अनेक अरबी शब्द आलेत. अनेक अरबी शब्द फारसी पेहराव घालून आपल्याला शिकवले आहेत. उदा. बेमालूम, बेईमान, इमानदार, बेसुमार
जमीन आणि आस्मान मात्र फारसी आहेत.
अहो साहेब, शब्दशः भाषांतर
अहो साहेब, शब्दशः भाषांतर आहे.
रुची=टेस्ट, कलिका=बड.
अजून सोप्पं असेल तर मला ठावं न्हाई.
अन खरेच शाळेत शिकवत असत. (भारतातल्या, तेही २०-२५ वर्षांपासून एस्सेसी बोर्डाच्या शाळांतून.) मधे "ज्ञान" नाहि त्यात.
ही महाराष्ट्र राज्यनिर्मित मराठी विश्वकोशाची नोंद. खंड १४ टेस्टबडसाठी मराठीत रुचिकलिका हाच १००% प्रचलित शब्द आहे.
== हाच १००% प्रचलित शब्द
==
हाच १००% प्रचलित शब्द आहे
==
प्रचलित वगैरे नाही. शास्त्रीय परिभाषेकरता तो घडवलेला आहे एवढेच. इंग्रजीत बड ह्या शब्दाचे विविध अर्थ आहेत. तसे कलिका ह्या शब्दाचे नाहीत. इंग्रजीत कळी आणि कोंब याकरता bud वापरतात. मराठीत नाही.
bud चा असाही एक अर्थ सापडला.
an anatomical structure (as a tactile corpuscle) resembling a bud
त्यामुळे कलिका असा अनुवाद मला तरी पटत नाही. रसांकुर हा शब्द तुम्ही दिलेल्या लिंकवर होता तो जास्त आवडला. पण तरी
अजून सोपा शब्द घडू शकतो.
जाता जाता: मला वाटते अशा प्रकारे कृत्रीम घडवलेल्या शब्दांवर टीका करण्याचा, ते बदलण्याचा प्रयत्न करण्याचा अधिकार ती भाषा बोलणार्यांना असलाच पाहिजे. बाबा वाक्यं प्रमाणम असे धोरण असू नये.
ते शेंडेनक्षत्र बदलून धूमकेतू
ते शेंडेनक्षत्र बदलून धूमकेतू करा मग
गॉसिपिंग या शब्दाला नेमका
गॉसिपिंग या शब्दाला नेमका मराठी प्रतिशब्द काय?
gossip
gossip
ɡɒsɪp/
noun
1. casual or unconstrained conversation or reports about other people, typically involving details which are not confirmed as true.
तर कुचाळक्या चालेल का?
nuanced या इंग्रजी शब्दाला
nuanced या इंग्रजी शब्दाला मराठी प्रतिशब्द कोणता ?
nuanced या इंग्रजी शब्दाला
nuanced या इंग्रजी शब्दाला मराठी प्रतिशब्द कोणता ?
>>>
सूक्ष्मभेद
ह्या सर्व इंग्रजी शब्दांना
ह्या सर्व इंग्रजी शब्दांना मराठी शब्द काय आहेत
जॉय - आनंद
जॉय - आनंद
लव्ह - प्रेम
फियर - भीती
अँगर - राग
सॅडनेस - दु:ख
सर्प्राईज - आश्चर्य
>>>>>>>>>>>>nuanced या
>>>>>>>>>>>>nuanced या इंग्रजी शब्दाला मराठी प्रतिशब्द कोणता ?>>>>>>>
nuanced - तपशीलात किंचीत फरक/ छटेत किंचीत फरक /सूक्ष्म फरक
बाकी एकच शब्द आठवत
हर्पेन यांनी सुचविलेला सूक्ष्मभेद हा शब्द बरोबर वाटतो
@हर्पेन - काय मस्त चक्र आहे
@हर्पेन - काय मस्त चक्र आहे ते. किती जवळजवळच्या छटा असलेले शब्द आहेत. सुंदरच.
curmudgeon - a bad-tempered
curmudgeon - a bad-tempered person, especially an old one
सणकी म्हातारा???
पण सणकी मध्ये ती ill-tempered छटा नाही.
रागीट म्हातारा मध्ये सुद्धा 'नेहमी foul tempered असण्याची' छटा नाही.
विक्षिप्त म्हातारा - नोप!!
तिरसट / खत्रुड?
तिरसट / खत्रुड?
हां तिरसट परफेक्ट आहे. तिरसट
हां तिरसट परफेक्ट आहे. तिरसट लोक रागावलेले असतत बरोबर.
खतृड लोक नेहमी रागावलेले असतीलच असे नाही फक्त शिष्ठ, स्टिफ अप्पर लिप देखील असू शकतात.
curmudgeon करता 'थेरडा' शब्द
खत्रूड लोक नेहमी रागावलेले असतीलच असे नाही फक्त शिष्ठ, स्टिफ अप्पर लिप देखील असू शकतात. हे पटले पण असेही वाटले की तिरसट म्हातारा असेलच असे नाही.
curmudgeon करता 'थेरडा' शब्द कसा राहील.
नतद्रष्ट - इंग्रजी शब्द सुचवा
नतद्रष्ट - इंग्रजी शब्द सुचवा.
युयुत्सु वृत्ती - याचा आधी मराठीत अर्थ सांगून मग इंग्रजी शब्द सुचवा.
युयुत्सू - लढायला उत्सुक.
युयुत्सू - लढायला उत्सुक. Combative.
'नतद्रष्ट'चा प्रचलित अर्थ
'नतद्रष्ट'चा प्रचलित अर्थ धरायचा तर बहुधा नॅस्टी म्हणता येईल.
नत+द्रष्ट असं शब्दश: घेतलं तर कनिंग (खाली मुंडी...)
अह्हा!!! युयुत्सु चा अर्थच
अह्हा!!! युयुत्सु चा अर्थच माहीत नव्हता इतकी वर्षं
नतद्रष्ट - नॅस्टी बरोबर वाटतोय. पण कधी कधी नॅस्टी फार विखारानेही वापरला जातो पण नाहीही. जसे आय अॅम डाउन विथ नॅस्टी टमि बग. यात विशेष विखार नाहीये.
बरोबर वाटतोय मला. धन्स स्वाती
नतद्रष्ट = ominous
नतद्रष्ट = ominous
रुचिज्ञानकलिका = चाखण /
रुचिज्ञानकलिका = चाखण / चवचाखण /
हां ominous देखिल मस्तच आहे.
हां ominous देखिल मस्तच आहे. द्र्ष्टेपणा म्हणजे - पुढचं कळणे. त्या द्दॄष्टीने.
nuance ला बारकावा हा शब्दही
nuance ला बारकावा हा शब्दही चालेल ना?
वावे, बारकावा म्हणजे डिटेल्स.
वावे, बारकावा म्हणजे डिटेल्स.
न्युअन्स म्हणजे त्या बारकाव्यातील/ त्या छटेतील फरक.
डीटेल्स म्हणजे तपशील.
डीटेल्स म्हणजे तपशील.
नुआन्स म्हणजे बारकावाच.
ह्म्म्म!!!
ह्म्म्म!!!
Self Development and
Self Development and Lifehacks यासाठी मराठी प्रतिशब्द शोधत आहे. मला हे दोन सुचले. पण अजून चपखल मिळाले तर शोधतो आहे. तुम्हाला काही सुचत आहेत?
Self Development : स्वयंसुधार
Lifehacks : जीवनयुक्त्या
Self Development आत्मविकास
Self Development आत्मविकास
Pages