क्षितिजापर्यंत पसरलेलं, चंद्र चांदण्या तारे जडलेलं, आपलं उत्तरीय सावरत रजनीने आकाशाचा निरोप घेतला. लालिमा भरल्या नयनांनी उषेने सृष्टीवर दृष्टी टाकली आणि विश्व उजळून निघालं. माझ्या कल्पनाविश्वात गुरुदेव रवींद्रनाथ टागोर यांचा रूप डोळ्यासमोर आलं.
गुरुदेव रवींद्रनाथ यांच्या जीवन कार्याचा आणि साहित्याचा महासागर खऱ्या अर्थाने रत्नाकर आहे .अगणित रत्नांनी भरलेला ! त्यांच्या व्यक्तिमत्वाचा अभिन्न भाग म्हणजे त्यांचं निसर्गाशी नातं! ७ मे या त्यांच्या जयंती निमित्त या पैलूकडे बघूया.
आज प्रजासत्ताक दिन! तो प्रजासत्ताक झाला स्वातंत्र्यप्राप्तीमुळे! स्वातंत्र्य मिळाले ते सशस्त्र क्रांतिकारक, जहाल, मवाळ, समाजसुधारक अशा सर्वांच्या प्रयत्नांमुळे! या प्रजासत्ताकाचे राष्ट्रगीत होण्याचे भाग्य ज्या काव्याच्या वाट्याला आले त्या ’जनगणमन ’ ची शताब्दी नुकतीच धूमधडाक्यात साजरी झाली. त्याचवेळी ’वंदेमातरम’ या गीताचीही आठवण झाली; आणि जाणवले की ’जनगणमन’ चे भाग्य त्याच्या रचनाकाराच्या भाग्याशी तर ’वंदेमातरम’चे विधिलिखित क्रांतिकारकांच्या विधिलिखिताशी जोडले गेले आहे.
आणी म्हणून आठवण झाली स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी केलेले रविन्द्रनाथांचे अभिनंदन !
नाही हरवत कोणीही
आपल्या स्वतःच्याच सावलीत ..
नाही जात हृदयच
स्वतःनेच उसळवलेल्या रक्तामधे वाहून ..
जीवनाला नसते प्रतीक्षा
दुसर्‍या कोणत्याही
जादुगाराची ..
कारण जीवनच आहे एक जादूचा पेटारा !
जीवनाची जादूची कांडी
फिरतच असते ..
काळजात जमा होत जाणारं
भुरकट राखाडी रसायन
हिरवंशार बनवून
पांचूसारखं चमकत ठेवणारी ही जादू
निसर्ग चैत्राला जसा चेतवतो
तशीच नित्य चेतवावी लागते !
मूळ कविता : रविंद्रनाथ टागोर
मी केलेला हा मराठी मुक्त अनुवाद चैत्र नाटकासाठी.
तू गेल्यावर
तुझे इथे
हे प्रेम कसे राहिले ?
रस्ते हरवून
तुझे परतणे
दूर कसे राहिले ?
हृदयामध्ये
तुला घेऊनी
फिरतो आता दुनिया ...
खळखळ पाणी
अवखळ पाने
वसंतवेडी माया !
सांडून गेलेले
प्रेमाचे तारे
वरती हसले ..
तिथेच कोठे
तुझ्या घराचे
दार मला का दिसले ?
मूळ कविता : रविंद्रनाथ टागोर
मुक्त मराठी अनुवाद मी चैत्र या नाटकासाठी केला.
तुझ्या वाहत्या पाण्याच्या लाटांवर
माझं चित्र कसं विखुरलय ...
तुझ्या काठावर मी उभा
अविचल, निश्चल
माझ्या फुलांच्या डोळ्यांचा मी !
माझ्या गंभीरतेतच आत
खोल खोल दडलंय माझं झुलणं ..
माझं पालवणं
बहरणं
आणि
एक अनामिक जीवनेच्छा !
गंभीर गाभार्‍यातून सरसरतो
फुलणारा पूर
भिडतो आभाळाला
आणि
नीरव शांततेची एक पहाट
छेदतो ..
पूर्व दिशेला !
मूळ कविता : रविंद्रनाथ टागोर
मुक्त अनुवाद मी केला ''चैत्र'' या नाटकासाठी
तुझी वाट अनिवार पाहाता पाहाता
अन्
आयुष्याचे कण मोजता मोजता
वसंताच्या एका शुभ्र सकाळचं तुझं येणं ..
मृत्यूच्या सूक्ष्म जाणिवांवरही विजय मिळवलेलं तुझं रूप ...
चैतन्याने भारलेला तुझा आवाज ...
सृष्टीतल्या अवघ्या फुलांचा दरवळ
केसांत माळलेली फुलं ?
की
चांदण्यात हरवलेली ?
असे लाखो संभ्रम !
आणि
त्यातच आणखी संभ्रमात पाडणारं
तुझं हे हंसू !
या तुझ्या दिसण्यात,
हसण्यात ..
मृत्यूने
आपले बाण तर लपवून ठेवले नाहीत ना ?
