नारायण धारपांची पुस्तके - विचार/समीक्षा

आभास - तळघरात कोंडलेला म्हातारा!>> पहिल्यांदा वाचलं होतं तेव्हा काही दिवस मला ते चित्रण आठवून फार भिती वाटायची.

लुचाई, शपथ, दस्त, आनंदमहल, वेडा विश्वनाथ ह्या माझ्या मते धारपांच्या बेस्ट नॉन समर्थ कादंबर्‍या ठराव्यात. नंतर त्यात रिपीटेशन यायला लागले. ह्या सगळ्या स्टींफन किंगच्या कुठल्या ना कुठल्या गोष्टींवर आधारीत असल्या (लुचाई वगळता) तरी त्यांचे जे देशी करण धारपांनी केले आहे त्याला पर्याय नाही. एकदम परफेक्ट उतरले आहे. एक लेखक म्हणून फक्त भाषांतर न करता भावार्थ उचलून त्याची खास धारपांच्या शैली मधे उतरंड मांडली आहे. एक मतकरी वगळता त्यानंतर आलेल्या बर्‍याच जणांनी त्यांच्या ह्या शैलीची कॉपी केली आहे हे सहज लक्षात येते.

> ह्या सगळ्या स्टींफन किंगच्या कुठल्या ना कुठल्या गोष्टींवर आधारीत असल्या (लुचाई वगळता) तरी त्यांचे जे देशी करण धारपांनी केले आहे त्याला पर्याय नाही. एकदम परफेक्ट उतरले आहे. एक लेखक म्हणून फक्त भाषांतर न करता भावार्थ उचलून त्याची खास धारपांच्या शैली मधे उतरंड मांडली आहे. > हे अशाच अर्थाचं मागील पानांवर काहीजणांनी लिहलं आहे. म्हणून परत माझा प्रश्न विचारते -
• धारप यांनी स्वतः कॉपीराईट कायदा भंग केलेला आहे की नाही?
एका शब्दात उत्तर अपेक्षीत.

- केवळ radhanisha ने उत्तर दिलं आतापर्यंत
> नाही . स्वैर अनुवाद केलेले आहेत , तिथे कॉपीराईटचा संबंध येत नाही . >> किंगची परवानगी घेतली आहे का? त्याला श्रेय दिलं आहे का? भावार्थ/कल्पना उचलताना/स्वैर अनुवाद करताना परवानगी घ्यायची असते का नाही? परवानगी न घेता किंगच्या कॉपीरायटेड साहित्याचा वापर करून पैसे कमावणे हे कॉपीराईट कायद्याचा भंग करणेच आहे ना?

कल्पनेवर वा विचारावर कुणाचा कॉपीराइट असू शकत नाही तो फक्त कलाकृती (in some material form) वर असतो.

Poirot सारखी डिटेक्टिव्ह कथा लिहायला कॉपीराइटचा प्रॉब्लेम नाही Poirot चे नाव वापरून लिहायला असू शकतो.

उदाहरणार्थ, Uber ची बिझनेस आयडिया बघून ओला किंवा लिफ्टने बिझनेस उभा केला तर त्यात कुठल्याही कायद्याचा भंग होत नाही ते कायदेशीर आहे.
पण ओला किंवा लिफ्टने Uber चा प्रोग्राम किंवा बिझनेस मॉडेल संदर्भातील कागदपत्रे किंवा तो प्रोग्राम लिहिणारी माणसे चोरून बिझनेस उभा केला असे सिद्ध झाले तर तो कॉपीराइट कायद्याचा भंग असेल आणि असे करणे बेकायदेशीर ठरेल.

Copyrights protect expression and creativity, not innovation.... Neither copyrights or patents protect ideas.

ओके. धन्यवाद.
मग चोरी आणि इतर कथा - हृषिकेश गुप्ते (सुधारित) हा कॉपीराईट इश्यू होता की नाही?

लुचाई वगळता?
लुचाई सालेम्स लॉट चे रूपांतर आहे.
कॉपीराईट चा भंग नक्कीच आहे, पण त्या काळी कायदे किती कसे होते माहीत नाही.रॉयल्टी परवडली असती का, संपर्क साधण्याची साधनं होती का हे मुद्देही असतील.धारप आता नसल्याने या प्रश्नांची उत्तरं मिळणं कठीण आहे.
गुप्ते केस मध्ये मात्र हे उल्लेखनीय ठरावं कारण आता संपर्क साधनं जास्त आहेत.किंग शी खुद्द फेसबुक फॅन ग्रुप वर संपर्क साधता येतो.
गुप्ते यांनी यावर काही स्पष्टीकरण दिले असेलच, कधी वाचले नाही.
(हा कायदा माहीत नसताना मी पेट सीमेटरी चं रूपांतर केलं होतं.पण ते अति भरकटलेलं आणि टुकार असल्याने फार कोणी वाचलं नाही आणि काही वाद बिद झाले नाहीत.'चांगल्या' लेखकांनी केलेले, प्रसिद्ध झालेले अनुवाद/रूपांतर आणि मूळ लेखक परवानगी हा कळीचा मुद्दा आहे.एव्हरेज लेखकांनी रूपांतर केल्यास विशेष प्रॉब्लेम येत नसावा.)

जे लुचाई किंडल वर उपलब्ध आहे आजच्या घडीला त्यात सालेम्स लॉट चे बरेच संदर्भ काढलेलेच आहेत. मला कायम वा टत राहिए होते. काहीतरी मिसीन्ग आहे. कारण लहान पणी वाचले त्यात गावा जवळ विमान अपघात होतो व ते मेलेले लोक लुचाई होतात मग दंडी वगैरे आहेच असे होते.
लहान मुलीची जळकी भावली व इतर सामान अपघा ताच्या तिथे साप डलेले असते. कदाचित प्रकाशकांनी हे बदल केले असतील.

> कॉपीराईट चा भंग नक्कीच आहे, > हम्म.

> पण त्या काळी कायदे किती कसे होते माहीत नाही.रॉयल्टी परवडली असती का, संपर्क साधण्याची साधनं होती का हे मुद्देही असतील.धारप आता नसल्याने या प्रश्नांची उत्तरं मिळणं कठीण आहे. > अमेरिकन कॉपीराईट कायदा १९७६ मधे अपडेट केलेला आणि त्याआधी १९०९मधे. किंगची बहुतेक पुस्तकं १९७६ नंतरची आहेत.

धारपना रॉयल्टी परवडली असती का हा प्रश्न आणि मराठी वाचकांना पुस्तकं विकत घेणं परवडतं का हा प्रश्न 'सारखा' आहे का

किंगची पुस्तक मिळवता येत असतील तर किंगशी पत्रव्यवहार करता येणं 'इतकं काही' अवघड नसावं.

> गुप्ते केस मध्ये मात्र हे उल्लेखनीय ठरावं कारण आता संपर्क साधनं जास्त आहेत.किंग शी खुद्द फेसबुक फॅन ग्रुप वर संपर्क साधता येतो.
गुप्ते यांनी यावर काही स्पष्टीकरण दिले असेलच, कधी वाचले नाही. > २०१८ गुप्त्यांनी लोकसत्तेत उत्तर दिलं आहे.

> (हा कायदा माहीत नसताना मी पेट सीमेटरी चं रूपांतर केलं होतं.पण ते अति भरकटलेलं आणि टुकार असल्याने फार कोणी वाचलं नाही आणि काही वाद बिद झाले नाहीत.'चांगल्या' लेखकांनी केलेले, प्रसिद्ध झालेले अनुवाद/रूपांतर आणि मूळ लेखक परवानगी हा कळीचा मुद्दा आहे.एव्हरेज लेखकांनी रूपांतर केल्यास विशेष प्रॉब्लेम येत नसावा.) > तू रूपांतर करताना मूळ लेखकाला श्रेय दिलं होतं का? त्या रूपांतरतून तू काही पैसा मिळवला होता का? उत्तरं अनुक्रमे हो आणि नाही असतील तर तू धारपपेक्षा कमी गुन्हेगार आहेस

अमा, तुम्ही लुचाई ला सैतान या एपिक कादंबरी बरोबर कन्फ्युज करताय
(सध्या लोक सैतान च्या रिपब्लिकेशन ला वाटेल ती किंमत द्यायला तयार आहेत इतकी ती दुर्मिळ आहे.)
सैतान सारखी भयंकर कथा आजवर झाली नाही.

ऍमी, हो आणि 'नाही, अगदी इच्छा असली तरी शक्य नाही'

> ऍमी, हो आणि 'नाही, > गुड!
> अगदी इच्छा असली तरी शक्य नाही' > परवानगी न घेता (पण मूळ लेखकाला श्रेय देऊन) केलेलं भाषांतर सोडून दे पण ओरिजनल लिखानासाठी पैसे मिळू शकतील तुला.
===

या सगळ्या प्रतिवादातून सांगायचा उद्देश हा कि
"कॉपीराईटचा मुद्दा धारप, सुशि सारख्या लेखकांनी काढू नये. ते स्वतःच्याच पायावर धोंडा मारून घेणे होईल."

आणि सल्ला
• ज्यांना परवडत आणि इंग्रजी वाचता येतं त्यांनी किंगच विकत घ्यावा.
• ज्यांना विकत घ्यायची इच्छा नाही, चोरी करण्यास नैतिक मज्जाव नाही त्यांनी किंगच चोरी करावा. चोरट्यांच्या घरात चोरी करण्यापेक्षा राजवाड्यातून काही रत्न उचलली तर राजाला फार नुकसान होत नाही. वर ऐसीची लिंक दिली आहे त्यातला रेड बुल चा प्रतिसाद वाचा. पायरेटेड सॉफ्टवेअर, पुस्तकं, इतर मिडिया कंझ्युम करणे याबद्दल कायदा काही बोलत नाही असं ते म्हणताहेत. डिस्टरीब्युट करणे हा गुन्हा आहे.
• भारतीय चायनिज वगैरे मला पटलं नाही पाककृती कॉपीराईट खाली येत नाहीत.
• आणि तरीही ज्यांना धारपच हवेत, आवडतात त्यांनी ते वाचावे (विकत/फुकट) माझी काही हरकत नाही

अमा, तुम्ही लुचाई ला सैतान या एपिक कादंबरी बरोबर कन्फ्युज करताय
(सध्या लोक सैतान च्या रिपब्लिकेशन ला वाटेल ती किंमत द्यायला तयार आहेत इतकी ती दुर्मिळ आहे.)>> सैतान ही धारपांची आहे का? माझ्यावर
पन त्या कादंबरीचा अति शय परि णाम झालेला एकेकाळी. वाढत्या वयात वाचून व कल्पना शक्ती भारी स्वप्न रंजनात रमायची सवय त्यामुळे पुस्तकात इंटेंडेड असेल त्यापेक्षा किती तरी जास्त इंपॅक्ट मी करून घेतला होता.

उदा, चर्चमधील पवित्र जल शिंपडून त्याचा अंत झाला पेक्षा अधःपतन झाल्याने गोमुखाच्या पाण्याखाली केरकर गुरुजींचा अंत झाला हे भयंकर इफेक्तीव वाटतं.>> हो हो अगदी बरोब्बर. चेटकीण मध्ये पण फारशी पूजा न झालेलं ( आजी वारल्यानंतर) देवघर त्यातल्या मूर्ती ती नवी हिरवीण आल्यावर समर प्रसंगी कश्या एकदम लखलखीत होतात . हे इतके मस्त वाट्ते वाचायला. मी ते गोमुखाच्या पाण्याखाली बसलेली गुरुजींची मूर्ती अगदी इमॅजिन केलेली आहे. स्पीलबर्गच्या सिनेमात कसे ( इंडियाना जोन्स व लास्ट क्रोसेड) एक माणूस चुकीच्या कप मधून पाणी पितो व त्यामुळे अमरत्व मिळायच्या ऐवजी तो लगेचच फास्त फॉरवर्ड म्हातारा होउन नष्ट्च होतो तसा इफेक्ट. अर्धी जळलेली शरीर कुडी पण मुक्त व परत पवित्र झालेला त्यांचा आत्मा. मुळात प्रायस्चित्त घ्यायला किती धैर्य लागले असेल. असे असा विचार केलेला.

हो अमा, ते गोमुख वालं मी पण इमॅजिन केलं होतं.
सर्वात वाईट चेटकीण मध्ये वाटतं शेवटी. एखाद्या देशातच तात्पुरता आलेला माणूस अचानक एका लहानश्या गावातल्या लहानश्या वाड्यात घडणाऱ्या घटनांमध्ये इतक्या खोलात खेचला जातो आणि काही टोकाचे निर्णय घेतो.
ऍमी, तुझ्या मुद्द्यांवर मीही विचार करतेय, म्हणजे लॉजीकली वाचले तर बरोबर आणि तरीहि मनात ऍप्पल्स टू ऑरेंजेस ची घंटा वाजतेय असे काहीतरी.
(धारपपुत्र फेसबुकवर माहीत आहेत, फार ओळखीचे नाहीत.सुंदर चित्रं काढतात.त्यांना व्यक्तिगत निरोप टाकून या धाग्याची लिंक दिली होती.यावर फर्स्ट हँड मत मिळावे म्हणून.पण त्यांनी वाचला नसावा निरोप.)

चेटकीण मध्ये अ‍ॅक्चुअली मला शेवट सपक वाट्तो. जसे बिल्ड अप केले आहे त्याचा क्लायमॅक्स अजून परि णाम कारक हवा होता. हिच्या बाजूने आजीचा आजीच्या बाबांचा आत्मा पण फाइट मध्ये सपोर्ट ला येतो असे दाखवता आले असते व्हिजुअली. पण ती फक्त जाळून संपवते. सामना असा होतच नाही. मला ते घर व लोकेशन फार आव डते.

किंडल अन किंडल अनलिमीटेड मध्ये काय फरक आहे??

किंडाल मध्ये एकदा विकत घेतलेले पुस्तक त्या अकाऊंटमध्ये कायम असते का? अन किंडल अनलिमीटेड मध्ये ते फक्त एक वर्षासाठी असते असे काही आहे का??

अज्ञातवासी जी, आभास नंतर आता अघटित, साठे फायकस, अत्रारचा फास, अंधारातील ऊर्वशी, प्राध्यापक वाईकरांची कथा.. होऊन जाऊ दे..
चेटकीण मध्ये हातातील सफरचंद ज्या एका सात्विक तरीही भयंकर अशा तिडीकीने सोनाली (हेच नाव आहे ना) त्या वाईट शक्तीवर फेकून मारते, तो क्षण वाचायला फार आवडतो.

तो क्षण वाचायला फार आवडतो.>> त्या आधी यु डेव्हिल्स स्पॉन म्हणते. कारण ती अमेरि केतून आलेली आहे देशी संस्कार नाहीत.

धारपांच्या सायन्स फिक्षन स्वरूपाच्या कथा पण मनो रंजक आहेत. भयकथांपेक्षा वेगळे. नवल विचित्र विश्व, अमृत वाचणार्‍या वाचकांना अश्या कथा आवडत. माज्या फे वरिट आहेत. एक ज्यात आकाशात डोळा दिसू लागतो. ती कथा, दुसरी एक बारका दगड असतो त्यात आत आत छोटे लोकांचे असे एक पूर्ण विश्व असते व्हिलन हिरो हिरवीन सर्व आहे. त्यातून बारके दगड तपासायची सवय लागली.

अजून एक ज्यात इंटर गॅलेक्टिक चेस गेम चालू आहे व त्यातला एक योद्धा प्लेयर अचानक नॅरेटर च्या हातात पडतो. कथेच्या शेवटी. ही फार फेवरिट.

४४० चंदनवाडी - शेवट काय आहे या पुस्तकाचा? वाचल्या सारखे वाटतंय.

दुसरी एक बारका दगड असतो त्यात आत आत छोटे लोकांचे असे एक पूर्ण विश्व असते व्हिलन हिरो हिरवीन सर्व आहे
>>सुवर्णाचे विश्व

अ‍ॅमी,
मी धारप आणि किंग दोन्ही वाचत नाही.
पण वर्ड-टू-वर्ड अनुवाद/कॉपी आणि थीम वरुन इन्स्पायर होणे यात लीगली (कॉपिराईटच्या दृष्टीने) फरक असतो ना. फ्रेंड्स वर आरोप होतो की साईनफेल्डवर बेतलंय. हाउ आय मेट युअर मदर तर फ्रेंड्सची कॉपीच समजलं जातं. पण फ्रेंड्स किंवा HIMYM स्ट्रीमिंगचे पैसे वाजवून घेतात. अमेझॉन प्राईमवाले HIMYM वाल्यांना म्हणू शकत नाहीत की आम्ही फुकट कंटेंट वापरु, तुम्ही कॉपिराईटचा मुद्दा काढूच नका, पायावर धोंडा मारुन घेताय वगैरे. HIMYM ला तर अवार्ड्स पण भेटली आहेत.
गॉन गर्लच्या लेखिकेनेही पुस्तक/मुव्हीमध्ये कुठेही उल्लेख केला नाही की कॅलिफोर्नियातील सत्यघटनेवर आधारित आहे. पण तिच्या पुस्तकाचा लीगल कॉपिराईट तिच्याकडे आहे(च).