निसर्गाच्या गप्पा (भाग २५)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 21 March, 2015 - 09:43


(निसर्गाची नैसर्गिक गुढी/तोरणे)

सर्व निसर्गप्रेमींना सप्रेम
नमस्कार,

गोनीदां, डॉ. शरदिनी डहाणूकर, दुर्गाबाई यांजसारखे जे निसर्गप्रेमी आहेत ते सतत आठवणीत असतातच पण त्यांचा विशेष आठव होतो ऋतूबदल होतो तेव्हा - काय सुरेखरित्या या नैसर्गिक गोष्टीला ते शब्दबद्ध करु शकतात !!

गोनीदांनी " माचीवरला बुधा" या कादंबरीत लिहिलेले हे वर्णन का पहाना ...
"फाल्गुन लागला. अन चाफ्याची सगळी पानं गळून पडली. त्यांच्या टोकाला बारीक बारीक कळ्या धुमारल्या. ती टोकं तांबूस चकचकीत दिसू लागली. होता होता कळ्या फुलल्या. सगळं टेमलाईचं पठार चाफ्याच्या वासानं घमघमायला लागलं.उंबराचीही पानावळ पार झडून
गेली होती. पण फाल्गुन लागताच त्या झाडाच्या अंगी चैतन्य रसरसलेलं दिसू लागलं. त्याच्याच अंगी का, सगळ्याच झाडांची तीच गत झाली. रानची सगळीच झाडं नव्हाळली, देखणी दिसायला लागली. त्यांच्या फांद्याच्या हातांना जणू कोवळी तांबूस नखं फुटली. त्या कोवळ्या झळाळीनं सगळं रान श्रीमंत झालं."
(साभार - माचीवरला बुधा - गोनीदा - मॅजेस्टिक पब्लिशिंग हाऊस)

जरी आपण सगळे शहरी असलो तरी आपल्या आसपासच्या झाडापानात जो बदल होत असतो तो पाहून आपण
आंत कुठेतरी सुखावतो, श्रीमंत होत असतो. या निसर्गाची विविध रुपे पहाताना त्यातून जी निर्मळ प्रसन्नता, शांति व सौंदर्य यांची लयलूट केली जाते त्याची साठवण आपल्या मनात कशी करता येईल हे जरुर
पहावे.

सार्‍या झाडांसारखेच या नव्या वर्षाचे आपण उत्फुल्ल मनाने स्वागत करु या, कोवळ्या पालवीसारखी एक सुंदरशी सतेज गुढी आपल्याही मनात उभारुयात - चैतन्यमय होऊया, अमृतमय होऊया
....

असतो ऽमा सद्गमय |
तमसोऽमा ज्योतिर्गमय |
मृत्योर्मा अमृतं गमय |
ॐ शांति: शांति: शांति: ||

सर्वांना नववर्षाच्या
अनेकानेक हार्दिक शुभेच्छा ....

वरील प्रस्तावना मायबोलीकर शशांक पुरंदरे यांच्याकडून.

निसर्गाच्या गप्पा या धाग्याची सुरुवात ५ डिसेंबर २०१० पासून झाली. आज २५ वा धागा गुढी पाढव्याचा मुहुर्त साधून मराठी नविन वर्षाच्या प्रारंभदिनी सुरू करताना आनंद होत आहे.

मागील धागे.

(भाग १) http://www.maayboli.com/node/21676 (भाग २) http://www.maayboli.com/node/24242
(भाग ३) http://www.maayboli.com/node/27162 (भाग ४) http://www.maayboli.com/node/29995
(भाग ५) http://www.maayboli.com/node/30981 (भाग ६) http://www.maayboli.com/node/32748
(भाग ७) http://www.maayboli.com/node/34014 (भाग ८) http://www.maayboli.com/node/34852
(भाग९) http://www.maayboli.com/node/35557 (भाग१०) http://www.maayboli.com/node/36675
(भाग ११) http://www.maayboli.com/node/38565 (भाग १२) http://www.maayboli.com/node/40660
(भाग १३) http://www.maayboli.com/node/41996 (भाग १४) http://www.maayboli.com/node/43114
(भाग १५) http://www.maayboli.com/node/43773 (भाग १६) http://www.maayboli.com/node/45755
(भाग १७) http://www.maayboli.com/node/47785 (भाग १८) http://www.maayboli.com/node/48236
(भाग १९) http://www.maayboli.com/node/48774 (भाग २०) http://www.maayboli.com/node/49280
(भाग २१) http://www.maayboli.com/node/49967 (भाग २२) http://www.maayboli.com/node/50615
(भाग २३) http://www.maayboli.com/node/51518

निसर्गाशी निगडीत काही पुस्तकांची यादी १५ व्या धाग्यापर्यंत पाहता येईल.

विषय: 
शब्दखुणा: 
Groups audience: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

ओके धन्स दोघांचेही.

तिथे फेबुवर लोक इतके आत्मविश्वासाने लिहितात नाही ही दोन्ही झाडे वेगळी आहेत म्हणत होते. अरे पण जर रंग रुप गंध पोत बी पाने खोड सगळेच सारखे असेल तर एखादे पारिजात बुटके आणि दुसरे उंचपुरे म्हणून पारिजातक काही प्राजक्त म्हणून वेगळे झाड होत नाही.

मी स्वतः पारिजातकाची अनेक फुले पाहिली आहेत. काहींचे आकार फारच सुरेख असतात.

दिनेशदादा, गांधील माशी पोळ्यात राहते ना? मला तरी हि कुंभारमाशी वाटतेय. दिसतेय पण तशीच.

जो खुप मस्त प्र.ची.
पारिजातक / प्राजक्त ब हु दा एकच...
मुसलमान लोक बहुतेक नरगिस म्हणतात.....

हे शिंपी पक्षाचे घर टे.... त्या व र खुप मो ठ्या मोठ्या के श री रंगाच्या मुंग्या होत्या...ले क म्ह ण ते आहे त्या bull ants आहेत..
जरा जरी चावली त र प्रचंड सुज येते...
त्या घरट्या वर काय क र त असतील ब र?
Photo3772.jpg

सुंदर फुलं.. आणी सोबत माहिती.. हुश्श!!! आत्ताच १० पानं वाचून संपली...
मस्त फ्रेश वाटलं.. Happy

हे शिंपी पक्षाचे घर टे.... त्या व र खुप मो ठ्या मोठ्या के श री रंगाच्या मुंग्या होत्या.. >>>> या बहुतेक वीव्हर अँट्स (weaver ants ) असाव्यात - ते शिंपी पक्षाचे घरटे नसून त्या मुंग्यांचे घर आहे - त्या मुंग्या पाने शिवून घर करतात ... Happy

मी नर्सरीतुन गुलाबी डबल जास्वंदीचे रोप आणुन एका ब-यापैकी मोठ्या कुंडीत लावले. जेंव्हा आणले तेंव्हा खुप कळ्या होत्या पण आता सगळ्य कळ्या एक एक करून गळुन पडत आहेत. Sad झाड व्यवस्थित वाढतंय पण कळ्या गळुन पडतायतं. असं का????

माझ्याकडचा आयफोन हरवल्यामुळे मी आता फोटो काढू शकत नाही. पण जीव अगदी हुरहुरला. वाटेत एका चिनी आजीच्या अंगात एकाच आड्यात लाल, गुलाबी, पिवळा, केशरी आणि जांभळा जास्वद इतका छान बहरला होता की मी त्या आजीबाईंचे इतके छान झाड लावल्याबद्दल आभार मानले.

सगळे प्रचि छान आहेत.

दिनेशदा, वर कुणीतरी बकुळीचे फळासहीत झाड दिले. ती बकुळच आहे नक्की. माझ्या ऑफीसच्यामागे बकुळ आहे तिला सेम अस्शीच फळे लगडतात. आणि गच्च झालेले अस्ते झाड पानांनी.

नलिनी, कुंभारमाशीची घरे अगदी घटांसारखीच दिसतात. पण ती क्वचित दिसतात.
मुंग्यांचे घरटे, काजूच्या झाडावर पण असते. त्यांना जरा जरी त्रास झाला तर चवताळून उठतात. ( मला प्रसाद मिळालाय )

मी केनयातल्या बाभळीवर लेख लिहिले होते, त्यात ते झाडच मुंग्यांना घर बांधून देते त्याचे फोटो आहेत.

विव्हर ants! ?Amezing!! प हि ल्यांदाच ब घ ते आहे... न विन माहिती.. आभार शशांकजी....

जो, मुंग्यांचे घ र टे आहे ते.... शिंपी पक्षाचे नाही....ंमला दे खिल पक्षाचे वाटले....
दा, काजुच्या झाडावर पण अ स त मुंग्याचं घरटं.. न विन माहिती...
तमचा लेख शोधुन वाचला पा हिजे.....

मुंग्यांचे घर - सांघिक काम करण्यात मला वाटतं मुंग्यांची बरोबरी कोणी करु शकणार नाही.... तसं पाहिलं तर इतका नाजुक जीव पण सांघिक कार्यामुळे किती तरी मोठ मोठ्या कीटकांनाही जेरीला आणू शकणारा हा अद्वितीय कीटक .....
हे पानांचे घरटे पहा कसे सगळे एकत्र येऊन तयार करताहेत ते .... (फोटो विकीपिडियावरुन साभार ... )

220px-AntsStitchingLeave.jpg

साध्या एकेरी प्राजक्तांच्या फुलात पण क्वचित डबल प्राजक्ताची फुले मिळतात. मला असं एखादे फुल क्वचित मिळालंय.

माझ्या गोकर्णालापण क्वचित कधीतरी डबल गोकर्णाचे फुल येतं.

माझ्या माहेरी एका चिकूच्या झाडावर गेली अनेक वर्ष ह्या मुंग्यांचे वास्तव्य आहे. त्या झाडावरचे हाताने तोडता येतील तेवढेच चिकू आम्ही काढायचो. ह्यांना आम्ही तेलमुंग्या म्हणतो. ह्यांच्या चावण्याचा प्रसाद मला बर्‍याचदा मिळालाय.
दुरदर्शनवर एका माहितीपटात अदिवासी लोकाना ह्यांची चटणी करताना पाहिले होते.

मुंग्यांवरती Ants या नावाने एक छान माहितीपट आहे.. बर्‍याच अजब गोष्टी आहेत त्यात.. एकच उल्लेख करतो, मुंगी उलटी लटकून आपल्या स्वतःच्या वजनाच्या ५० पट वजन उचलू शकते !

श शांक जी खुप म स्त माहीती प्र.ची
नि.ग.९ वा भाग शे य र केल्या ब द्द्ल आभार... काही पाने चाळ ली खुप ईन्ट्रेस्टींग वाटलीत...
दा तो माहिती प ट ब घीतला पाहिजे....
ड ब्ब ल चे पारिजातक... मला बघायचे आहे..

सध्या बहाव्याच्या बिया गोळा करतेय.

इथल्या मुंग्यांची चर्चा वाचून आठवलं. गावी मी बसलेले बिया काढत तेव्हा शेंगा तश्याच राहिल्या आणि दुसऱ्या दिवशी सगळे मुंगळे लागलेले. यांचा गर खूपच चिकट असतो.

आज सकाळीच सीवूड्सहुन या शेंगा घेऊन आले.

या बिया आंबोलीच्या धनगर वाड्याजवळ असलेल्या बहाव्याच्या

या सीवूड्सच्या (वेस्ट ला)

दोघांच्या आकार आणि रंगातला फरक

गावाकडच्या बिया बदामाच्या आकाराच्या आहेत तर इथे थोड्या लांबट वाटल्या.

जर्बेरा,
फोटो क्वालिटी ला फुल्ल मार्क्स....

बहावा तर अगदी आवडतं झाड आहे.या प्रत्येक बी मधून एक एक झाड उगवो !

नेमेची येतो मग पावसाळा हे कितीही खरं असलं तरी
मान्सून च्या आगमनाची बातमी म्हणजे अगदी गुलाब पाणी शिंपडल्यासारखं वाटतं !
आला आला आपला मान्सून श्रीलंकेपर्यंत आला.......

आता कुठे कमी दाबाचे तर कुठे जास्त दाबाचे पट्टे तयार होतील.
वार्‍याची कधी चक्राकार तर कधी द्रोणीय अवस्था होईल.
वारे कधी सक्रीय होतील तर काही काळ मंदावतील.
बंगालच्या उपसागराला व्यापून टाकतील.

मग त्याची स्वारी केरळात दाखल होईल आणि दक्षिण महाराष्ट्राकडे आगेकूच करेल.
वेध शाळेकडून अंदाज वर्तवले जातील.

सगळंच अगदी उत्साहवर्धक Happy

Pages