निसर्गाच्या गप्पा (भाग २१)

अदिजो, आम्ही याचा एक खेळ खेळायचो!
एका राज्याचे राजा राणी हरवले होते. मग सैनिकांनी एक खंदार उघडले त्यात एक भिंत होती . ती भिंत फोडली तर त्यात अजुन एक भिंत होती वगैरे वगैरे.
असं म्हणत रुईच्या फुलाची एक एक लेयर काढत जायचं
आणि मग फायनली आत बसलेले राजा राणी म्हणजे २ तुरे दिसतात

नक्षत्रवनः आपली संस्कृती निसर्गातून फुलली आहे. आपल्या पुर्वजांनी विविध वनस्पती, प्राणी यांना देवत्व बहाल करून त्यांच्याविषयी कृतज्ञता व्यक्त केली आहे. पूर्वी प्रत्येक गावात एक राखीव जंगल असे त्याला देवराई म्हणत. विविध धार्मिक ग्रंथाचा आधार घेऊन हि नक्षत्र बाग तयार केली आहे. प्रत्येकाच्या जन्म नक्षत्रानुसार एक वृक्ष "आराध्यवृक्ष" मानला जातो. त्याचे पुजन केल्यास त्या व्यक्तीला आरोग्य, सौख्य लाभते असे मानले जाते. नक्षत्र बागेतून आपआपल्या राशींचे आराध्यवृक्ष पाहत आपण गावात प्रवेश करतो.
(माझ्याच आधीच्या एका लेखातुन साभार )

हे ग्रीन अंब्रेलाच्या सहकार्याने कळवा येथे उभारलेले नक्षत्रवनः

मनीमोहोर, हो पांढरी फुले येणारी रुईची जात म्हणजे मंदार.
रीया
जिप्सी, नक्षत्रवन सुंदरच!

-अश्विनी

जिप्सी काय मस्त कल्पना आहे.. त्या सिंह राशीचे आराध्यव्रुक्ष पिंपळ आहे का? फोटोत नीट दिसत नाहीये..

सायली,
तो बहुतेक पळस आहे. सिंह राशीतील पूर्वा फाल्गुनी नक्षत्राचा आराध्यवृक्ष.

त्या सिंह राशीचे आराध्यव्रुक्ष पिंपळ आहे का? >>>>
तो बहुतेक पळस आहे>>>>येस्स अश्विनी तो तीन पानांचा पळसच आहे.

खरंतर नक्षत्रवनात लावलेली हि सगळी झाडे अतिशय उपयोगी आहेत. आपल्याकडे एखाद्या गोष्टीला दैवत्व बहाल केल्यावर त्याची सुरक्षितता जास्त जपली जाते (भले मग तो पारावरचा शेंदुर फासलेला दगड असो) त्यामुळेच कदाचित या सगळ्या झाडांची "आराध्यवृक्ष" म्हणुन जपणुक केली जात असावी. म्हणजे कसं कि एखाद्याला सांगितले कि हा तुझा आराध्यवृक्ष आहे याचे पुजन केल्यास तुला आरोग्य, सौख्य लाभेल, असं सांगितल्यावर ती व्यक्ती साहजिकच त्याची जास्त काळजी घेणार. अर्थात हेमावैम

(मला नीट सांगता/मांडता येत नाहीए, I hope माझ्या भावना पोहचल्या असाव्यात. )

मला नीट सांगता/मांडता येत नाहीए
>>
नीटच मांडलयेस अगदी

पटलं तुझं म्हणनं जिप्सी!
माझी पणजी पाण्याला लक्ष्मी म्हणायची.
म्हनायची की जितकं पाणी वाहू द्याल तितकी तुमची लक्ष्मी वाहुन जाणार.
मग अपोआपच घाबरून नळ पटकन बंद करणं वगैरे

पांढरी फुले येणारी रुईची जात म्हणजेच मंदार, त्यात गणपतीचे वास्तव्य असते असे मानतात.

श्रीरामपूरला अशीच पांढरी रुई बघितली, तिथे सगळीकडे तीच दिसायची, आपल्याकडे कमी दिसतात.

त्यालाच मांदार असे पण नाव आहे का?

ओके पळस आहे तर !
नक्षत्रवनात लावलेली हि सगळी झाडे अतिशय उपयोगी आहेत. आपल्याकडे एखाद्या गोष्टीला दैवत्व बहाल केल्यावर त्याची सुरक्षितता जास्त जपली जाते (भले मग तो पारावरचा शेंदुर फासलेला दगड असो) त्यामुळेच कदाचित या सगळ्या झाडांची "आराध्यवृक्ष" म्हणुन जपणुक केली जात असावी. ++ अगदी अगदी

जिप्सी मस्त आहे नक्षत्रवन.

होय अन्जु पाढरी रुई म्हणजेच मंदार.

सायली, मंदार आणि मांदार एकच आहे का?

अन्जू,
मंदार आणि मांदार या रुईच्याच जाती आहेत, दोन्हीत थोडासाच फरक आहे. (मराठी विश्वकोश आणि efloraofindia वरुन माहिती मिळाली)
मंदार - calotropis gigantea - म्हणजे वरच्या फोटोंतील. याच्या फुलातला मधला भाग उंच असतो आणि कळ्या लंबगोल असतात.
मांदार- calotropis procera : याचे लहान झुडूप असते, कळ्या गोल, फुलाच्या पाकळ्या मधल्या भागापेक्षा उंच. फुले वरच्या कडांना जांभळट.

नक्शत्र वन छान आहे. नक्षत्रवनात लावलेली हि सगळी झाडे अतिशय उपयोगी आहेत. आपल्याकडे एखाद्या गोष्टीला दैवत्व बहाल केल्यावर त्याची सुरक्षितता जास्त जपली जाते (भले मग तो पारावरचा शेंदुर फासलेला दगड असो) त्यामुळेच कदाचित या सगळ्या झाडांची "आराध्यवृक्ष" म्हणुन जपणुक केली जात असावी. +१
सायली - विदर्भात तान्हा पोल्याला खूप महत्व आहे. होली करतो त्याप्रमाणे पोल्याला ही रुईची झाडं जालतात का?

अश्विनी, मंदार/मांदारबद्दल छान माहिती.

हा आहे "काजरा". कोकणात सर्रास आढळणारा. जितका औषधी तितकाच विषारी. याच्या पानावर जेवलो तरी विषबाधा होते अस म्हणतात. या झाडाबद्दल मला काहिच माहिती नव्हती. हि माहिती विक्रमने आणि मायबोलीकर विवेक देसाई यांनी दिली.

अदिजो धन्यवाद. तुमचं आणि माझं आडनाव एकच आहे.

अन्जू,

श्रीरामपूरला अशीच पांढरी रुई बघितली, तिथे सगळीकडे तीच दिसायची>>> अन्जू वरचा फोटो सुद्धा श्रीरामपूरचाच आहे.
नक्षत्रवन हि संकल्पनाच भारी आहे.

इथे कोणताही नवा विषय काढला की लगेच भरभरून माहिती मिळते, म्हणून तर सगळ्यात आधी इकडे हजेरी लावली जाते.

नक्षत्रवनाची कल्पना छान आहे.

हो नलिनी अरे वा. तू श्रीरामपूरची आहेस का?

नलिनीच्या पोस्टीला मम.

हो!

ओके नलिनी आम्ही तिथे पाहुणे होतो, नवऱ्याच्या नोकरीनिमित्याने २००२ ते २००६ असे चार वर्षे.

sorry लोक्स फॉर अवांतर.

नक्षत्रवनाची छान आहे कल्पना... हि झाडे वाढून बहरायला हवीत.
मी निळी करडी आणि गुलाबी.. अशी दोन प्रकारची रुई बघितली आहे. डॉ. डहाणूकर म्हणायच्या हिची लागवड कुणी मुद्दाम करत नाही.. तरी सगळीकडे असते. तिला त्या सूर्यपुत्री पण म्हणायच्या. खरजेवर औषधी आहे असे त्यांनी लिहिल्याचे आठवतेय.

इथे अंगोलात पण भरपूर आहे, पण इथे त्यावर केशरी काळ्या रंगाच्या फुलपाखरांच्या अळ्या खुप दिसतात. पानेच काय, कळ्या पण खातात त्या अळ्या. ( आपल्याकडे कमी दिसतात या अळ्या. ) त्यामूळे झाडे नीट डेरेदार नसतातच.

जागू.. कडू काजर्‍याचे बी.. असा उल्लेख अनेक औषधात येतो पण ते सिद्ध करून घ्यायचे असते.

जिप्सी, नक्षत्रवन सुंदरच!
नक्षत्रवन कधीही पाहता येते का.
मी गुलमोहर- ललीत लेखन मध्ये 'मी येतोय' हा लेख लिहीला आहे.
काही बदल / सुचना असतील तर सांगा.

sorry MALA MARATHI MADHE TYPE KARANE TITKASE JAMAT NAHI. "NAKSHTRA VRIKSHA" VARUN EK SANGAVASE WATATE. DR. SHARDINI DAHANUKAR YANCHE " NAKSHTRA VRIKSHA MHANUN PUSTAK AAHE. FARACH RESEARCH KARUN TYANNI HE PUSTAK LIHILE AAHE. SWATA ALOPATHY DOCTOR ASSUN TYANI VRUKSHYANCHE AYURVEDIC GUNDHARMA ANI MANASACHI PRAKRUTI ANI NAKSHTRA YANCHA PARASPAR SAMBANDH, YACHA ABHYAS KELA ANI HE PUSTAK LIHILE AAHE.
JAROOR VACHAVE

स्निग्धा, वाढदिवसाच्या हार्दिक शुभेच्छा!

स्निग्धा, वा दि हा शु.