मी वाचलेले पुस्तक - २

पुलं नी खिल्ली मध्ये इंदिरा आणि विनोबा यांची जी काही अफाट खिल्ली उडवली आहे त्याला तोड नाही
आजच्या काळात हे झालं तर जाळपोळ, शाई फेकणे, पुस्तक मागे घ्या आणि सोशल मीडिया, चॅनेल वर गुऱ्हाळ सगळं काही होईल

A Most Elegant Equation: Euler's Formula and the Beauty of Mathematics by David Stipp

ऑयलर्सचे ते फेमस इक्वेशन बर्‍याच जणांनी पाहिले असेल. सर्वसामांन्यांना समजेल अश्या सोप्या भाषेत ते इक्वेशन का इतके नितांत सुंदर आहे हा या पुस्तकाचा प्राण. त्या इक्वेशनपर्यंत पोचताना बेसिक नंबर्स थेअरी, इरॅशनल नंबर्स, इमॅजिनरी नंबर्स, लॉग आणि 'ई' कॉन्स्टंट, ट्रिग्नोमेट्री आणि तिचे कार्टेशियन कोऑर्डिनेट्स बरोबरचे संबंध असे थांबे घेत पुस्तक शेवटी 'अर्भाट आणि चिल्लार'च्या दशांश चिन्हासारखे ऑयलर्स फॉर्म्युला उभा करते.
एकच खटकले. ई ची जी सिरीज (एक्स्पांशन) ऑयलर्सने वापरले ते एका वाक्यात उरकले आहे. ते एक्स्पांशन कसे आले याबद्दल पुस्तकात काहीही लिहिलेले नाही.

या पुस्तकामुळे लगेच The Music of the Primes: Marcus du Sautoy हे वाचतोय. हे फारच सुंदर आहे. याबद्दल पुन्हा कधीतरी लिहिन. मायबोलीचे सभासद गणिती भास्कराचार्य यांनी नुकतेच प्राइम नंबर वर एक लेक्चर दिलेले पाहिले (म्हणजे त्यांनी विडिओ नुकताच लिंक केला आहे फेसबुकवर). ते देखील पाहतो आता (आणि समजतय का ते बघतो)

वरच्या भरत, वावे, फा सगळ्याच पोस्ट आवडल्या. भीमसेन जोशी अभंगवाणी तुलना तर खासच जमली आहे.
पुलंची असामी, व्यक्ती, खिल्ली (हे तेव्हा फार समजलं न्हवतं), गणगोत, हसवणूक इ. वाचुन झाल्यावर एका सुट्टीत वंगचित्रे वाचलेलं आणि त्याने सगळ्यात जास्त इंप्रेस झालेलो ते आठवलं. हल्ली 'एका कोळियाने' अनुवाद ऐकला (विक्रम गोखल्यांनी वाचलेला). आणि मग इंग्रजी पुस्तक वाचले. तर हा अनुवाद (किंवा वाचन.. नक्की माहित नाही) अगदीच गंडलेला वाटला.

मेधा, तू मध्यंतरी लिहिलेलं 'जॉनी अ‍ॅपलसीड' ऐकायला सुरुवात केली. सुरुवातीला ते अंगावर आलं आणि मग 'हो! पण पॉईंट काय आहे!' असं वाटू लागलं. वाचन इ. परिणामकारक आहेच, पण काहीच हाताशी लागत नाहीये वाटून ते सोडून दिलं ऐकणं.
रच्याकने: फर्स्टनेशन अ‍ॅक्सेंटच आहे तो. कनेडिअन नाही. तो ऐकायला ही आवडतो मला.

प्रसारभारतीच्या newsonair या ॲपवर मी व्यंकटेश माडगूळकरांचं 'करुणाष्टक' ऐकलं. (स्टोरीटेलवर हे पुस्तक मी अर्धवट ऐकून सोडून दिलं होतं, कारण तिथलं अभिवाचन चांगलं असूनही मला ते त्या पुस्तकाला साजेसं वाटत नव्हतं.)

पुणे आकाशवाणीवरून हे अभिवाचन सदाशिव अमरापूरकरांच्या आवाजात २००२ मध्ये अकरा भागांत प्रसारित झालं होतं. सदाशिव अमरापूरकरांचा एक प्रकारचा 'रस्टिक' आवाज माडगूळकरांच्या व्यक्तिमत्त्वाला साजेसा वाटतो. हे पुस्तक म्हणजे त्यांच्या आईच्या आयुष्याची कहाणी आहे. अधूनमधून आईचे जे संवाद आहेत, ते उत्तरा बावकरांनी वाचले आहेत. सदाशिव अमरापूरकर आणि उत्तरा बावकर हे कॉम्बिनेशन, शिवाय पार्श्वसंगीत श्रीरंग उमराणी यांचं. त्यामुळे ऐकताना सतत 'वास्तुपुरुष' या सिनेमाची आठवण होत राहणं अपरिहार्य . 'वास्तुपुरुष' मध्ये आहे तशीच, जिद्दीची आई इथेही आहे.

व्यंकटेश माडगूळकरांच्या आईची कहाणी तशी प्रातिनिधिकच म्हणता येईल. घरची गरिबी, पदरात सातआठ मुलं, संस्थानात रहात असले, तरी पारतंत्र्याचाच कठीण काळ. त्यात येणाऱ्या प्लेगसारख्या साथी. या अशा परिस्थितीत सचोटीने वागून, जिद्दीने दिवस काढून ज्यांनी मुलांना शिक्षण दिलं, आपल्या पायावर उभं केलं, त्या पिढीच्या आईवडिलांचं आयुष्य या पुस्तकातून उभं राहतं. मात्र इतर चार घरांपेक्षा या घरातला महत्त्वाचा फरक म्हणजे गदिमा आणि व्यंकटेश माडगूळकरांसारखे दोन प्रतिभावंत लेखक या एका घरात जन्माला आले. दुदैवाने ज्या दिवशी 'आदर्श माता' म्हणून आईचा सत्कार होता, त्याच दिवशी गदिमांचं निधन झालं. इतर मुलांच्या बाबतीतल्याही अनेक वाईट घटनांची दुःखं तिने सहन केलीच होती. असं हे करुणाष्टक.
'मोठा भाऊ' म्हणून गदिमांचं आलेलं वर्णन खूप हृद्य आहे.

गांधीहत्येनंतर अनेक ब्राह्मणांच्या घरांची जी जाळपोळ झाली, त्यात व्यंकटेश माडगूळकरांचं घरही जाळलं गेलं . झुंडीला चेहरा नसतो, विचारशक्ती नसते, फक्त विध्वंस करणारे हात असतात, एवढंच माडगूळकरांनी या संदर्भात लिहिलंय. पण मला हे ऐकताना व्यंकटेश माडगूळकर देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी बेचाळीसच्या चळवळीत सामील होऊन घर सोडून भूमिगत झाले होते ही वस्तुस्थिती इथे आठवली आणि हा विरोधाभास फारच विचित्र वाटला! जमावाची मानसिकता भयंकर असते हे खरं.
असो.

पुलंची समीक्षा करताना त्यांचा संगीतावरचं लेखन थोडं बाजूला पडतं असं वाटतं. ते मला स्वतः:ला त्यांच्या विनोदाइतकंच, किंबहुना कांकणभर अधिकच आवडतं.

छान प्रतिसाद वावे , मला एवढं वाचणं होत नाही पण तुझे प्रतिसाद आवर्जून वाचते.
उत्तरा बावकर म्हटलं की मलाही 'वास्तुपुरुष' आठवला. जसं गदिमा म्हटलं की 'गीतरामायण' /\

Mathematical Universe by William Dunham हे माझ्याकडे आहे. ( एका पुस्तक प्रदर्शनात रु दोनशेला मिळालं होतं.) मजेदार गमतीजमतींसह गणिती सूत्रे, त्याचे शोधक यांची माहिती आहे. Dunhamने ओइलर'वरही पुस्तक लिहिले आहे. हा लेखक non specialists साठी लिहितो.

थँक्स अस्मिता

करुणाष्टक ची ओळख करुन दिल्याबद्दल धन्यवाद वावे

'आणि मग एक दिवस' (And then one day) - नसीरुद्दिन शाह. मराठी अनुवाद - सई परांजपे.
हे एक मस्त पुस्तक वाचून झालं! सई परांजप्यांचं 'सय' अलीकडेच वाचलेलं असल्यामुळे त्यातल्या अनेक गोष्टींबद्दल (एनएसडी, अल्काझी, फिल्म इन्स्टिट्यूट, बाशू भट्टाचार्य वगैरे वगैरे ) नसीरुद्दिन शाहच्या दृष्टिकोनातून वाचायला मजा आली. 'स्पर्श' साठी बाशू भट्टाचार्यांकडून एकट्या नसीरुद्दिन शाहने, खरं तर त्याच्या सेक्रेटरीने पैसे वसूल केले, बाकी कुणालाही एक पैसाही मिळाला नाही हे सयमध्येही वाचलं होतंच. इथेही हा किस्सा आहेच, याशिवायही चित्रपटसृष्टीतल्या लफंगेगिरीचे अनेक किस्से आहेत. नाटकांबद्दलची नसीरुद्दिन शाहची मतं, नाटक शिकतानाचे, करतानाचे अनुभव आहेत.
याशिवाय त्याच्या लहानपणच्या आठवणी, आईवडील, भाऊ, इतर नातेवाईक याबद्दलही वाचायला आवडलं.

काही दिवसांपूर्वीच अनुपम खेर शो मध्ये नसीरुद्दिन शाह, ओम पुरी आणि अनुपम खेर या तीन दिग्गज अभिनेत्यांना एका स्टेजवर बसून बोलताना बघितलं होतं तेव्हा फारच भारी वाटलं होतं. या पुस्तकातल्या आठवणी वाचताना बऱ्याच वेळा तसंच वाटलं!

इजाजत, सरफरोश, इकबाल, अ वेनस्डे वगैरे सिनेमांबद्दल वाचायला खरं तर आवडलं असतं. पण या चित्रपटांबद्दल या पुस्तकात काहीच नाही. टिपिकल मसाला हिंदी सिनेमे, 'स्पर्श' सारखे कलात्मक सिनेमे केल्यानंतर मुख्य प्रवाहातलेच, पण भडक नसलेले इकबाल आणि वेनस्डेसारखे चित्रपट करण्याचा अनुभव कसा होता हे वाचायला आवडलं असतं.

गांधीहत्येनंतर अनेक ब्राह्मणांच्या घरांची जी जाळपोळ झाली, त्यात व्यंकटेश माडगूळकरांचं घरही जाळलं गेलं . झुंडीला चेहरा नसतो, विचारशक्ती नसते, फक्त विध्वंस करणारे हात असतात, एवढंच माडगूळकरांनी या संदर्भात लिहिलंय,>>>
त्यांच्या एका पुस्तकात डिटेल मध्ये वर्णन आहे - ते लपतछपत गावी कसे गेले वगैरे..
नाव आठवेना पुस्तकाचं आत्ता.

१९४२ ची तुलना झुंडी शी केलेली अजिबात झेपली नाही..

४२ ची नाही, ४८ ची.

वावे,
नसिरुद्दीन आवडतोच..! त्यामुळे 'आणि मग एक दिवस' वाचलंय मराठीतून. उत्तम आत्मचरित्र आहे. त्यातला त्यांचा रत्ना पाठकसोबतच्या लग्नाचा किस्सा आणि ते सुरूवातीला दिलीपकुमारच्या घरी राहत होते, तेव्हाचे प्रसंग आठवतायत अजून.
तुम्ही इनग्रिड बर्गमनचं 'माय स्टोरी' आणि इझाडोरा डंकनचं 'मी इझाडोरा' ही आत्मचरित्रं वाचलीयत का? नसल्यास जरूर वाचा.

'मी इझाडोरा' ची पीडीएफ खालील लिंकवर मिळेल:
https://epustakalay.com/book/184109-mee-ezadora-by-rohini-bhaate/

नानबा,
नाव आठवेना पुस्तकाचं आत्ता.>>
व्यंकटेश माडगूळकरांचे 'वावटळ' हे पुस्तक आहे ते.
(माडगूळकरांचे मूळ गाव 'माडगुळे' आमच्या गावापासून जवळच आहे. त्यामुळे माणदेशी माणसं, बनगरवाडी आवडतं.)

'आणि मग एक दिवस' वाचलंय मराठीतून. ...... मीही वाचले ते.आधी नसिरुदद्दीन आवडायचा.का कोण जाणे, ते वाचल्यावर मनातून उतरला.जरी ते त्याचे पर्सनल लाईफ,विचार आहेत हे मान्य करूनही!

VAve, पण मला हे ऐकताना व्यंकटेश माडगूळकर देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी बेचाळीसच्या चळवळीत सामील होऊन घर सोडून भूमिगत झाले होते ही वस्तुस्थिती इथे आठवली आणि हा विरोधाभास फारच विचित्र वाटला! जमावाची मानसिकता भयंकर असते हे खरं. >> ह्यावरून वाटले की तुम्ही १९४२ ला पण झुंड म्हणताय...

पाचपाटील , vaavTaL बरोबर

आणि मग एक दिवस' वाचलंय मराठीतून. ...... मीही वाचले ते.आधी नसिरुदद्दीन आवडायचा.का कोण जाणे, ते वाचल्यावर मनातून उतरला.जरी ते त्याचे पर्सनल लाईफ,विचार आहेत हे मान्य करूनही!>> हायला , मलाही आवडतो..

हे वाचलेलं नाहीये..
आता कुतूहल निर्माण झाले

इझाडोरा डंकनचं 'मी इझाडोरा' ही आत्मचरित्रं वाचलीयत का? नसल्यास जरूर वाचा. >> ती सॉलिड होतीच, पण आत्मचरित्र वाचल्यावर narcissist वाटली.. पण असा हेकेखोर पणा असल्या शिवाय माणूस काही करू शकणार नाही असे वाटते.

महात्मा गांधींच्या हत्येच्या रागाच्या भरात आपण एका स्वातंत्र्यसैनिकाच्या घराची जाळपोळ करतोय, हे भान न राहणं किंवा त्याकडे दुर्लक्ष करणं, याला मी भयंकर मानसिकता म्हटलं नानबा
पण तुमचा गैरसमज समजू शकते. ती वाक्यं पाठोपाठ आली. वेगळा परिच्छेद सुरू करायला हवा होता.

देवकी, मला उलट नसीरुद्दिन शाहची 'माणूस' म्हणून चांगली ओळख झाली असं वाटलं. तो, ओम पुरी, स्मिता पाटील, शबाना आझमी असे समांतर सिनेमात काम करणारे लोक जरा 'वरचे' किंवा 'लांबचे' वाटतात, माणूस म्हणून. म्हणजे त्यांनी लहानपणापासून फारच उच्च प्रतीचं बघितलं, वाचलं असेल असं उगाचच वाटतं.

<< का कोण जाणे, ते वाचल्यावर मनातून उतरला. >> का बरं? याबद्दल सांगू शकाल का? पुस्तक वाचले पाहिजे असं वाटतंय.

किंडल अनलिमिटेड वरील चांगले थ्रिलर सुचवा...

च्रप्स.. लेखक सांगते विश धमिजा.. सात पुस्तक आहेत..good thriller to read.
केतकी पटवर्धन निराखी.. she has also written good books
सौरभ वागळे ह्यांची मराठीत आहेत पुस्तक.
बाकी किंडलवर थ्रिलर सेक्शन मधे पुस्तकाचे टायटल वाचूनच मला ती नको वाटतात.
Super cop n girlfriend reveals mystry
Billionaire love crime ही असली शेपटी जोडलेली बघून लेखकाला एक बुक्की मारावीशी वाटते.

धन्यवाद प्राजक्ता...

महात्मा गांधींच्या हत्येच्या रागाच्या भरात आपण एका स्वातंत्र्यसैनिकाच्या घराची जाळपोळ करतोय, हे भान न राहणं किंवा त्याकडे दुर्लक्ष करणं, याला मी भयंकर मानसिकता म्हटलं नानबा Happy

>>
Oh oka. Aatta कळले.
माझे आजोबा स्वातंत्र्य सैनिक आणि आमच्या गावातील/तालुक्यातील पुढारी होते.
त्यांनी गावातली/तालुक्यातली शक्य तितकी घरे वाचवली.

ह्या अनुभवाची मुलाखत आहे आमच्याकडे. पण हा विषय आणि सध्या सगळेच इतके कोंत्रोवर्शियाल असते की ती भानगड नको असे वाटते.
लोकांची मने दू खावून घ्यायला, सोयीस्कर अर्थ काढायला टपली आहेत.

प्रत्यक्ष मुलाखतीत काही दोषारोप नाहीत खरतर.,. As is documentation ahe of events, efforts and overall feelings of involved.

मी इझाडोरा पुस्तक मी फारच लहान पणी सात वी आठवीत वाचले आहे. मला आवडते ते पुस्तक आता परत वाचेन.

@पाचपाटील, इझाडोरा आणि माय स्टोरी>> दोन्ही नाही वाचलेली. बघते. धन्यवाद!

विवेक शानभागलिखित घाचरघोचर वाचलं. मूळ कन्नड पुस्तक आहे. अपर्णा नायगावकर यांनी मराठीत त्याचा अनुवाद केलाय.

कन्नड पार्श्वभूमीवर असलेली कथा आहे. भारतातलं आदर्श म्हणवल्या जाण्याऱ्या कुटुंबाचं अर्कचित्र. गरिबी ते श्रीमंती सुखवस्तू असा टप्पा असण्याऱ्या कुटुंबातील वाचिक कायिक हिंसा उत्तम रीतीने दाखवली आहे. त्यासाठी मुंग्यांचा प्रतिकात्मक वापर खुबीने केलाय. सामन्यात: धट्टीकट्टी गरिबी ते पांगळी श्रीमंती असा सरधोपट मार्गने कथा जातेय का अस वाटलेलं. पण शानभागांनी तस होऊ दिलेलं नाही. त्यामुळेच कथा वेगळी ठरते. कथेतील पात्र आपल्या ओळखीची वाटावीत इतकं सहजपणे चित्रण केलंय. वरवर सामाजिक चौकटीचे निकष टिकमार्क केलेल्या कुटुंबही दुभांगलेलं असतं, कौटुंबिक व्यवस्थेच्या नावाखाली सदस्यांवर होणारे अन्याय कसे दडपले जातात याच खुबीने वर्णन आहे. वाचताना अजिबातच कंटाळा येत नाही.

शेवट मला संदिग्ध वाटला. अनिताच नक्की काय होतं ते वाचकांवर सोडून दिलंय अस वाटत

जाई कुठे वाचल हे पुस्तक ? मी लायब्ररी मधे विचारून बघते

प्राजक्ता, घराजवळच्या लायब्ररीत मिळालं. क्लेम लावून ठेवलेला.

याबद्दल सांगू शकाल का? >>>>> ते पुस्तक वाचल्यावर माहित नाही, पण मला तरी नसीरुद्दीनचा अहम जास्त जाणवला.त्याचे इतर वैयक्तिक आयुष्याच्या कथा वाचल्यावर(सगळ्यांचे पाय मातीचे असतात हे मान्य करुनही) नको वाटले.कदाचित ही कारणे बालीश वाटतीलही.पण आहे हे असे आहे.

घाचरघोचर इंग्रजी मध्ये इकडे लायब्ररीत दिसतंय. होल्ड ठेवला आहे.
जाई, ओळखकरुन दिल्याबद्दल धन्यवाद.