एक पुरुष म्हणून तुमची सामाजिक जबाबदारी काय असावी?

मामी उत्तम धागा! प्र्तिसादाच्या प्र्तिक्षेत!

विषयाचा आवाका प्रचंड आहे. विचारला गेलेला जवळपास प्रत्येकच प्रश्न एका निबंधाचा विषय ठरेल असा आहे. एक चमत्कृती म्हणजे किडक्या पुरुषी मनोवृत्तीला कसे बदलावे हा प्रश्न पुरुषी मनोवृत्तीलाच विचारण्यात आलेला आहे. (हे खरे तर स्तुत्य आहे, पण) ह्याचा अर्थ असा होतो की येथे प्रतिसाद देणारे पुरुष नक्कीच अश्या मनोवृत्तीचे नसावेत असा ग्रह आहे. चारचौघांत भूमिका मांडणे आणि स्वतःच्या घरात वेगळेच नियम लागू करणे अशी भूमिका कोणताही पुरुष घेऊ शकतो व हे त्याच्यासाठी तुलनेने सोपे असते ह्याकडे कानाडोळा केला गेलेला आहे.

पहिलीच दोन वाक्ये चेहर्‍यावर प्रश्नचिन्ह उमटवणारी आहेत.

'रोजचा पेपर......नक्की काय बिघडतंय?'

'आधी बिघडत नव्हते का' ह्यावरच एक लंबीचौडी चर्चा होऊ शकते.

हे सगळे म्हंटल्यानंतरही लेखातून केले गेलेले आवाह्न स्तुत्यच वाटत आहे.

वैचारीक जडणघडणीत उलथापालथी व्हाव्यात अशी अपेक्षा अप्रत्यक्षपणे व्यक्त करणारा हा लेख आहे.

(उद्या सविस्तर लिहायला जमेल.)

चर्चेला शुभेच्छा!

-'बेफिकीर'!

छान धागा मामी!! फक्त मला असं वाटतं की सर्वसाधारणपणे मायबोलीवर येणारा पुरुषवर्ग हा मध्यमवर्गीय, सुसंस्कारीत गटातला आहे. इथे बरेच जण येऊन कदाचित चांगले मुद्दे मांडतील. पण "बलात्कार, स्त्रियांवरील अत्याचार, लहान मुलींना शाळेत जाता येता सहन कराव्या लागलेल्या भयानक घटना ह्यामध्ये सहभागी होणारे" हे मायबोलीवर येऊन वाचणार, लिहिणार नाहीत, आणि सामाजिक जबाबदारी सर्वांचीच असली तरी मुख्य बदल हा त्या वर्गाकडून आणि व्यक्तींकडून अपेक्षित आहे.
पण तरीही ह्या विषयाला तू हात घातलास हे आवडले. वर लिहिल्याप्रमाणे कदाचित मी विचार न केलेले चांगले मुद्देही इथे येतील. त्यामुळे प्रतिसादांच्या प्रतिक्षेत.

फक्त मला असं वाटतं की सर्वसाधारणपणे मायबोलीवर येणारा पुरुषवर्ग हा मध्यमवर्गीय, सुसंस्कारीत गटातला आहे. इथे बरेच जण येऊन कदाचित चांगले मुद्दे मांडतील. पण "बलात्कार, स्त्रियांवरील अत्याचार, लहान मुलींना शाळेत जाता येता सहन कराव्या लागलेल्या भयानक घटना ह्यामध्ये सहभागी होणारे" हे मायबोलीवर येऊन वाचणार, लिहिणार नाहीत, आणि सामाजिक जबाबदारी सर्वांचीच असली तरी मुख्य बदल हा त्या वर्गाकडून आणि व्यक्तींकडून अपेक्षित आहे.>>>>
हे जरी खरं असलं, तरी मला मामीचा अपेक्षित मुद्दा जो समजलाय तो असा-
जर तुमच्यासमोर काही चुकीचं घडत असेल, मग ते रस्त्यातल्या छेडछाडीसारख्या "दिसणर्‍या" घटनेपासून ते माहितीतल्या एखाद्या घरी होणार्या, आणि सहजासहजी "न दिसणार्‍या" चुकीच्या वागणूकीपर्यंत काहीही, तर ते थांबवण्यात तुमचा काय सहभाग असतो? रस्त्यावर तिथल्यातिथे ते चुकीचं काम करणार्‍या पुरुषाला अडवणं इथपासून त्रयस्थ घरात घडणार्‍या घटनेमधे संबंधितांना परावृत्त करण्यापर्यंत अनेक प्रकारची जबाबदारी निभावता येऊ शकते, तर तुम्ही यातलं काय करता?

मामी बरोबर आहे का माझा समज?

पुरुष वर्गाला कळत नकळत वर्चस्व देणारी सामाजिक व्यवस्था बदलायची गरज आहे. घरा-घरात लहानपणापासूनच मुलगा आणि मुलगी हा भेदभाव न करता समान वागणुक दिली तर मानसिकता नक्कीच बदलु शकेल.

काही छोटे बदल -
घरात आई-वडिला नी एकमेकाना आधी समान वागणुक देणे.
आलटुन पालटुन पारंपारिक समजली जाणारी मुलींची कामं मुलाना आणि मुलांची मुलीना द्यायची. उदा - मुलाना स्वयंपाक, मुलींना घर साफ करणे.
काही उत्सव, सण यात बदल करणे - मुलींची मुंज ( केस न कापता), भावानी बहिणी ना ओवाळणे, पती ने पत्नी ला ओवाळणे, त्यांच्यासाठी व्रत ठेवणे.
शाळां मध्ये Domestic Violence, हुंडाबळी, बलात्कार याबाबत चर्चा घडवून आणणे.

आपण मुलांना घरी , शाळेत मुलींची छेड काढु नये , अशी घटना पाहिल्यास मदतीसाठी हाका मारणे वगैरे गोष्टी समजाऊ शकतो.
मी कुठेतरी वाचलं होत की , भारतीय पुरुष स्त्रियांना जास्त न्याहळुन बघतात हे खर आहे का ? ( किंवा आशिया खंडातले). एअरपोर्टवर वगैरे गर्दीच्या ठिकाणी हा प्रकार थोडाफार जाणवतो.

भारतीय पुरुष स्त्रियांना जास्त न्याहळुन बघतात हे खर आहे का ?>>> हो

भारतीय पुरुष स्त्रियांना जास्त न्याहळुन बघतात हे खर आहे का ?>>> हो
>>
ईंटरेस्टींग
मर्दोंकी सोसायटी अलग, औरतोंकी सोसायटी अलग .. यामुळे असावे..
जसे आमच्या शाळेत फक्त मुलेच असल्याने एक आकर्षण होतेच .. पण अपवाद वगळता लाजरेपणाही होता, न की हपापलेपणा .. त्यामुळे या न्याहाळण्यामागे समाजात घडणार्‍या गुन्ह्यांची कारणे शोधू नयेत असे मला वाटते..
बाकी विषयावर उद्या परवा, आता मुंबईत रात्रीचे ३ वाजल्याने शुभरात्री

>>> नक्की काय बिघडतंय???? का पुरुषी मानसिकता दिवसेंदिवस इतकी भयानक होत आहे ? कसं काय बदलायचं हे चित्रं ?<<<

हे प्रश्न विचारावेसे वाटले ह्याबद्दल अभिनंदन! कारण 'पुरुषी मानसिकता युगानुयुगे भयानकच होती' असे सरळसोट गृहीतक न वापरता तिच्यात अलीकडे काहीतरी फेरफार होताना दिसत आहेत हे डोळसपणे नोंदवले जात आहे.

पूर्वी पुरुष असेच वर्चस्व दाखवत असत, छळत असत, पण घरातील मोठ्यांचे काही किमान संस्कार तरी होत असत. त्या संस्कारांमध्ये माणसातील पशूत्व नष्ट करण्याचे सामर्थ्य असे. विवेक जागृत करण्याचे सामर्थ्य असे. घराघरातील संस्कार वेगवेगळे असले तरी काही किमान घटक समानच असत. आज संस्कारांना बाजूला सारून 'राहणीमान उंचावणे' हा घटक ठळक होऊ लागला आहे. ह्यामुळे पुन्हा एकदा माणसाचा प्रवास अतिशय धीमेपणाने रानटीपणाकडे होऊ लागला आहे, जीवघेण्या स्पर्धा, ताण, वाहतूक, शिक्षणातील अनंत आव्हाने, माध्यमांमधून होणारा हिंसेचा आणि वखवखीचा भडिमार ह्या सगळ्या गोष्टी माणसाला चटकन् व अचानक एखाद्या क्षणी पशूसारखे वागण्यास प्रवृत्त करत आहेत. ह्यासाठी जशी 'रोगप्रतीकारक शक्ती' असते तशी 'संस्कार' ही 'अविवेकप्रतीकारक' शक्ती होती. तिचे प्रमाण घटू लागले आहे.

मला वाटते की प्रामाणिकपणे सगळ्यांनी मान्य करायला हवे आहे की पुरुषांच्या (व तसे तर सर्वांच्याच) मानसिकतेत गेल्या तीन दशकांमध्ये खूप वेगाने नकारात्मक बदल झालेले आहेत. बदलांचा हा वेग आधीच्या वेगाच्या तुलनेत अमाप आहे. त्यामुळे 'आधीसुद्धा पुरुष असेच असायचे' हे काही प्रमाणात खरे असलेले विधान काही प्रमाणात गैरही आहे. कारण तेव्हाचे पुरुष किमान विवेकाने वागत असत जो ह्या तीन, साडे तीन दशकांनी पद्धतशीरपणे नष्ट केला. विशिष्ट प्रकारच्या वैचारीक जडणघडणीवर उभा राहिलेला आपला समाज तंत्रज्ञानाच्या अवाक करणार्‍या धबधब्याला आणि त्यातून उद्भवणार्‍या सांस्कृतीक उलथापालथींना सोसायची क्षमताच बाळगून नव्हता. जगातील ज्या देशांमधून ह्या गोष्टी इथे आल्या त्या देशांमध्ये त्या गोष्टींची निर्मीती झालेली असल्याने तेथे त्या गोष्टींचा स्वीकार होणे ही प्रक्रिया नैसर्गीक वेगाने झाली. आपल्याकडे मात्र नवनवे तंत्रज्ञान लादले गेले आणि आता आपण कोणीच त्याशिवाय राहू शकत नाही, राहू इच्छीत नाही आणि राहावे असे मला सुचवायचेही नाही.

आपण हे तंत्रज्ञान स्वीकारताना व त्याला सुधारीत / सुखासीन जीवनशैली मानताना आधीच्या समाजाला करावेच लागले नव्हते असे त्रास सहन करू लागलो. अंतरे वाढली, स्पर्धा तीव्र झाल्या, लोकसंख्या वाढते आहेच, ताण वाढला, एकत्र कुटुंब पद्धती ढासळली आणि माणूस स्वतःसाठी अजिबात वेळ न ठेवता नुसता यंत्रासारखा कमावू लागला. पण त्याच्या मनाला कोठेतरी शांततेची गरज असणारच. ही गरज भागत नसल्याची खंत त्याच्यामधील पशू दाखवू लागला.

एकंदरीत, 'संस्कारांमधून मिळणारा विवेक' नष्ट झाल्यामुळे मानसिकता अधिकच भयानक होऊ लागली.

=================

>>>पुरुष म्हणून तुम्ही काय करता? जर रस्त्यात कोणी कोणाला त्रास देत असेल (आणि हे सर्रास घडतं) तर एक पुरुष म्हणून तुम्हाला लाज वाटते का? हे चित्रं बदलण्याची जबाबदारी पुरुषांना कशी घेता येईल? समाजातला (काही कारणांमुळे) सबळ घटक जो पुरुष आहे त्यांनी याबाबतीत पुढाकार घेऊन आपल्याच गटातील लोकांची मानसिकता बदलण्याची तयारी आणि हिंमत दाखवली तर काही बदलू शकेल का?<<<

प्रामाणिकपणे सांगायचे तर रोडसाईड रोमिओंशी पंगा घेण्याची हिम्मत होत नाही. ही हिम्मत न होण्यामागेही जवळपास तीच कारणे आहेत. पूर्वीच्या काळी असा पंगा कोणी घेतला तर चार सुजाण लोक पाठीशी उभे राहायला यायचे. आज मोबाईलवर भांडण, दमदाटी आणि मारामारी कॅप्चर करून यू ट्यूबवर टाकतील. उद्या ते रोमिओ माझ्या घरातील स्त्रियांना त्रास देऊ लागले तर माझ्यावतीने कोणी भांडायला येणार नाही. मी पोलिसांकडे जाणार नाही कारण त्या खात्याने विश्वासार्हता गमावली असल्याचेच मनात येते. एकुणात, प्रकार दडपून टाकण्याकडे बहुतेकांचा कल राहील.

निव्वळ गुळमुळीत संस्कार केंद्रे, जाणिव केंद्रे असले उपक्रम (तेही मुळातच सुजाणपणे वागणार्‍यांना घेऊन) चालवण्यातून जे खरे गुन्हेगार असतात ते कधीच बदलत नाहीत. ते अश्या गोष्टींना हसतात. त्यांच्यात बदल एक तर लहानपणी त्यांच्यावर चांगले संस्कार झाले असतील तर होऊ शकतात किंवा त्यांना कोणी फोडून काढले तर होऊ शकतात.

आपण खरोखरच हे मान्य करायला हवे आहे की पुरुषांना काय करता येईल ह्या प्रश्नाचे उत्तर दुर्दैवाने 'विशेष काही नाही' असे येत आहे. आपले सामान्यत्व आणि भ्याडपणा दागिन्यासारखे जपणे ह्यात आपल्या आयुष्याचे सार्थक आहे असेच वाटत आहे.
==================

>>>दरवेळी स्त्रियांकडून बदलाची अपेक्षा न ठेवता आपली जबाबदारी ओळखून अशी घाणेरडी आणि कीडलेली पुरुषी मानसिकता बदलण्यासाठी समाजातील समंजस आणि सेन्सिटिव्ह पुरुषांची भुमिका कशी असावी? <<<

निदान नातेवाईक, सोसायट्या, कंपन्या येथे सर्वांना आठवड्यातून एकदा जमवून स्त्रियांच्या प्रश्नांसंदर्भात चर्चा घडवून आणावी. सातत्याने चांगल्या विचारांचे हॅमरिंग सर्व पातळ्यांवर करत राहावे. जे माध्यमांनी केले तेच पुरुषांनी आणि सर्वच जनतेने करावे. प्रत्येक जाहिरातीत स्त्रीसमस्यांबाबत एक एन्डिंग लाईन असावी. प्रत्येक समारंभात ह्याबाबत काहीतरी पाऊल उचलले गेल्याचे मुद्दाम दाखवावे. बाकी मी काय केले हे मी सांगतो. मी एक प्रतिज्ञा तयार केली होती. ती अशी:

"मी ह्या देशाचा एक नागरीक म्हणून अशी प्रतिज्ञा करतो की मी स्त्रीला पुरुषाइतकेच महत्त्वाचे मानेन, तिच्यावर माझ्याकडून अन्याय होऊ देणार नाही, इतर कोणी अन्याय करताना दिसले तर यथाशक्ती विरोध करेन. स्त्री-शक्तीचा विजय असो"

ही प्रतिज्ञा मी माझ्यामागोमाग सगळ्यांना म्हणायला लावत असे. मग ते सगळे म्हणजे कोण? तर कोणत्याही कार्यक्रमासाठी, अगदी दारू प्यायचा कार्यक्रम असला तरी त्यासाठी जमलेले लोक! लोक प्रथम कुतुहलाने फॉलो करायचे. प्रतिज्ञा संपायची तेव्हा सगळ्यांचे चेहरे आनंदी दिसायचे. प्रत्येकाला बरे वाटायचे. निर्भया प्रकरणानंतर मी हे सुरू केले होते. नंतर ते कधीतरी बंद झाले. आता पुन्हा सुरू करेन.
=======================

फारच लांबलेल्या पोस्टसाठी क्षमस्व!

चू भू द्या घ्या

-'बेफिकीर'!

धन्यवाद

प्रत्येक पुरषाने स्त्रीयांना मान देण्याची सुरवात स्वता:च्या घरापासुन करावी.
आई,बहीन,पत्नी,मुलगी आणि मग इतर. बाहेर समाजात स्त्रीयांना आदराने बोलणारे घरातल्या स्त्रीयांचा कचरा करताना पाहिले आहे.
मायबोली वर पण असे महाभाग पाहिले आहेत.स्त्री आय डी बाबतित ........ठेवणारे.
आसाराम ला पाठिशी घालणारे.

बलात्कार आणि लैंगिक अत्याचाराबाबत बोलायचे झाले तर स्त्री-पुरुष संबंधाबाबत असलेले मागासलेपण सद्ध्याच्या परिस्थितीस कारणीभूत आहे असे माझे मत आहे. लैंगिक संबंध आणि लैंगिकता हे विषय खूप मोठे tabu आहेत. ह्याविषयी उघड चर्चा करणे किंवा तसे संबंध ठेवणे हे मुलगा-मुलगी "बिघडल्याचे" लक्षण आपण अजूनही मानतो. त्याबद्दलचे यथायोग्य ज्ञान देण्याऐवजी आपण आपल्या मुलामुलींनी त्यापासून दूर रहा, लग्न झाल्यावर हवे ते करा असे सल्ले देतो. पण त्यामुळे मुलामुलींच्या मनातील तारुण्यसुलभ भावना कमी होत नाहीत. उलट बंडखोर प्रवृत्तीच्या तरूणांचा जे tabu आहे तेच करण्याकडे कल होतो. त्यातूनही आई-वडिलांचे चांगले संस्कार असणारी, शिक्षण आणि करियरचे महत्व कळणारी मुलीमुले ह्या तारुण्यसुलभ भावनांकडे दुर्लक्ष करून महत्वाच्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतात. पण ज्या घरांमध्ये संस्कार किंवा शिक्षणाचा अभाव आहे तेथील मुले आणि मुलीसुद्धा विचित्र मार्गांचा अवलंब करताना दिसतात. पुराणकालीन भारत देश लैंगिक संबंधांविषयक जितका पुढारलेला होता तितकेच आज आपण मागासलेले आहोत. लैंगिक अत्याचारांमागचे हे प्रमुख कारण असावे असे मला वाटते. ह्यामध्ये सुधारणा घडायला वर्षानुवर्षे लागतील आणि त्या सुधारणा घडविण्यासाठी स्त्री आणि पुरुष दोघांची जबाबदारी समानच आहे.

स्त्रियांवरील इतर अन्याय-अत्याचारांबद्दल बोलायचे झाले तर आधी अन्याय म्हणजे नक्की काय ते प्रत्येक पुरुषाने समजून घेतले पाहिजे. मुळात कोणत्या गोष्टी अन्यायकारक आहेत हेच कळले नाही तर अन्यायाचा विरोध तरी कसा करणार? तेव्हा आपल्या जवळच्या स्त्रियांकडे (आई, बायको, बहिण, मुलगी, मैत्रिण) पाहून त्यांच्याशी चर्चा करून त्यांना कोणत्या गोष्टी चूक आणि अन्यायकारक वाटतात हे समजणे हे सर्वात पहिले पाऊल असेल. मला सर्व समस्यांची माहिती आहे अशा भ्रमात न राहता, ज्या गोष्टी पुरुषाला समस्या वाटत नाहीत त्या स्त्रियांकरिता खूप मोठ्या समस्या असू शकतात हे मुळातच पटायला हवे. त्यानंतर स्वतःकडून अत्याचार होणार नाही ह्याची काळजी घेणे हे दूसरे पाऊल असेल. त्यापुढे जाऊन मगच इतरांवरील अन्यायाला वाचा फोडणे, त्याचा विरोध करणे शक्य होईल.

मामी,

तुमचा हा धागा आल्यापासुन प्रतिसाद द्यावा का न द्यावा हे मनात चालले होते आज हिय्या करून बोलतो

(प्रस्तुत मत हे वैयक्तिक अनुभवांवर आधारीत सरसकटीकरण करायची मनापासून इच्छा अन हेतु नाही हे प्रथम वाचावे)

प्रसंग १
स्थळ : नवी दिल्ली एअरपोर्ट

काही टॅक्सी ड्राइवर्स एका भगिनीस पाहुन आचकट विचकट बोलत होते, त्यांस समज द्यावी अन प्रस्तुत स्त्रीस थोडा आधार वाटावा ह्या हेतुने (आम्ही देवाब्राह्मणा समक्ष माळ घातलेली अर्धांगिनी सोबत असताना) मी त्या रोड रोमियो लोकांस हटकले व सरकार दरबारी असलेला हुद्दा व ओळख ह्यांचा धाक घालुन गप केले (दिल्लीत नाइलाज असतो तिथे "पहुँच" किती आहे त्यावर टशन ठरते), हे केल्यावर त्या भगिनीस जेव्हा आम्ही "मॅडम आप डरिये नहीं मैं और मेरी वाइफ आपको लाउन्ज तक छोड़ देते है चलिए" इतके स्पष्ट बोलल्यावर सुद्धा त्या लेडी चा रिप्लाई थेट लिहायचा झाल्यास "Get lost u son of a bitch, I am independent to take care of myself, idiot" असा होता, त्या क्षणी बायकोचा उतरलेला चेहरा अन कोणी स्पर्श ही न करता माझे मुस्काड गरम केल्याची भावना शब्दांत मांडणे कठीण आहे, ह्यात माझी काय चुक होती?? तुम्ही विचारले एक पुरुष म्हणुन तुम्ही काय कराल? अश्या केसेस मधुन गेल्यावर मी स्वतःहुन ह्यापुढे स्त्रीदक्षिण्य ठेवावे काय??

प्रसंग दोन
स्थळ पटना रेलवे स्टेशन

एक मध्यमवर्गीय मध्यमवयीन स्त्री, रेलवे स्टेशन वर रात्री १० ची वेळ, विलक्षण घाबरलेली ही स्त्री, तिला दिलासा देताच ती रडु लागली अन म्हणाली "भैया प्लीज मुझे बोगी तक छोड़ोगे?" तेव्हा मदत केली तिला, आजही तिचा "भाईदूज" ला फोन असतो, फार काही नाही फ़क्त आभार प्रदर्शन अन भैया ठीक आहेत का नाही ही चौकशी असते

माझे कंफ्यूजन

मुळात मी फोर्सेज च्या वातावरणात पोसलेला जीव, स्त्री ही अबला असते कमजोर असते असे मी मानत नाही पण तिचे शारीरिक बळ हे कमी असते हे एक नैसर्गिक सत्य (प्रयत्न करता ते वाढते हा विश्वास अन द्वितीय सत्य) अश्या केस मधे गोंधळ उडतो मदत करावी का नाही हा, बघ्याची भूमिका पटत नाही अन स्थल -काल -आर्थिक स्थिती - अन देवाने दिलेले नैसर्गिक रूप असली परिमाणे लावणे चुकीचे वाटते मदत करताना पण प्रसंग एक प्रमाणे वेळ ओढवु नये ही इच्छा असते, (वरील परिमाणे स्त्रीत्वाचा अपमान आहेत असे प्रमाणिकपणे वाटते)

तुम्ही एक पुरुष म्हणुन ज्या जबाबदारी बद्दल बोलला आहात ती कुठली परिमाणे न लावता कशी उचलावी जेणे करून स्वतःचा आत्मसन्मान सुद्धा अबाधित राहील? हे माझे कंफ्यूजन आहे

(यावर बरंच लिहायचं होतं पण हपिसात असल्याने संक्षिप्त)
सोन्याबापू, मुलीला मॉडर्न कपडे घालणारी असेल तर आचकट विचकट बोलणे कानाआड करण्याची सवय असेल.प्लस बोलणारे पुढच्या पातळीला जाणार नाहीत या खात्रीसाठी तुमचा आणी बायकोचा नुसता प्रेझेन्सही तिला पुरला असता, जर ते त्यापुढे जाऊन धोकादायक ठरत आहेत असं वाटलं असतं तर मात्र तिने युनिफॉर्म मुळे तुमचा हस्तक्षेप अपेक्षित आणि वेलकम केला असता. (तसेच 'आज तू आलास मदतीला, रोज कोण येणार आहे, मला अपंग बनायचं नाही' ही भावना असू शकते.)
अर्थात दिल्ली हे शहर असं आहे की जिथल्या वातावरणाबाबत माझे बाळबोध अंदाज चुकीचेही असू शकतात.

अत्यंत उपयुक्त धागा आणि चर्चा!
मामी मनापासुन धन्यवाद.
तथाकथित सुसंस्कृत समाजात मला/आपल्याला सुरक्षित वाटत नाही, तर असे नसणार्‍या वर्गातील (उदा. वस्त्या, वाड्या, झोपड पट्टी) मुली/ आई ला किती भिती वाटत असेल?
खुद्द वडिल, मोठा-छोटा सख्खा चुलत, मामे मावस...भाऊ, शेजारी पाजारी, शिक्षक. अनेक घटना घडल्या आहेत.
याच कारणाने आम्ही लेकिचे लग्न १५-१७ व्या वर्षी करतो असे आमच्या मेड ने सांगितले. ज्याला माझ्या कडे काहीही उत्तर नव्हते.
मला वाटते हा प्रश्न- शालेय अभ्यासक्रमतील एक विषय करावा. व बालपणापासुनच याची ओळख, शिकवण सुरु करावी. जेणे करुन मुलांना (मुलगे) कळेल व तसे संस्कार होतील. खुप काही आदर्शवादि अथवा थेरॉटिकल नाहिये. काही प्रमाणात जरी फ़रक पडला तरी उद्देशाचे यश शंभर टक्के आहे.

सोन्याबापू तुमचे कंफ्यूजन रास्तच आहे!! पण पुष्कळ स्त्रियांना पुरुषांची मदत घेणे आवडत नाही त्याचप्रमाणे मदत करणार्‍याच्या हेतूबद्दलसुद्धा संशय असतोच. छेडछाड सहन करण्याची भारतीय स्त्रियांना इतकी सवय झालेली आहे आणि अशा परिस्थितीमध्ये कोणी मधे पडून मदत करेल अशी अपेक्षाही नसते. त्यामुळेसुद्धा अशी टोकाची रिअ‍ॅक्शन दिली जाते असेल.

मामी ,

मी जनारालाइज अजिबात करत नव्हतो/नाह/नसेन , माफ़ी च काय नाय हो इतके कधीच सोडला तो विषय आज विषयानुरूप आठवले इतकेच!

पुरुष म्हणून जी सामाजिक जबाबदारी आहे तिची सुरुवात ही स्वतःच्या घरापासूनच व्हायला हवी. "मुलीच्या जातीला..." अशा शब्दांनी चालू होणारे वाक्प्रचार घरात बोलणे थांबले पाहिजेत. ज्यांना मुलगे आहेत त्या पालकांनीही स्वतःच्या मुलाला घरातील आणि बाहेरील स्त्रीचा आदर करण्यास स्वआचरणातून शिकवले पाहिजे.

लैंगिक शिक्षण हे वयात आलेल्या मुला-मुलींना सर्वप्रथम आई-बाबांकडून मिळायला हवे. ते देत असताना मुलांच्या शंकांचे समाधानकारक उत्तर देता आले पाहिजे. वयात येणारा मुलगा/मुलगी सेक्ससंदर्भात बोलताना/वाचतांना/बघतांना आढळली तर त्याचा अति बाऊ न करता त्यांच्या भावना समजून घेतल्या तर बरे पडेल असे वाटते. नाहीतर घरी आई-बाबांच्या धाकाने गुडबॉय आणि गुडगर्ल असलेली हीच मुले बाहेर गुण उधळताना दिसून येतात. मुळात हे असे आई-बाबांसमोर बोलायचे /बघायचे नसते ही मानसिकता बदलली पाहीजे मुले आणि आई-बाबा मित्र होणे गरजेचे.

त्याचप्रमाणे हे घडणारे बलात्कार, अत्याचार यांत बहुतांशी आरोपी हे आर्थिक, शैक्षणिक दृष्ट्या निम्नस्तरातील असलेले आढळून आले आहे. त्यामुळे वरील मुद्द्यात घरच्या पातळीवर करायच्या गोष्टी या अशा लोकांच्या घरांतून घडतीलच असे नाही कारण शिक्षणाचा अभाव !

अजुन एक महत्वाचा मुद्दा म्हणजे कायद्याचा धाक असणे. गिळगिळीत, मिळमिळीत कायद्याच्या तावडीतून कसेही सुटता येते हा समज खोटा ठरेल असे कायदे जारी केले जावेत, अगदी शिवाजीराजांच्या राज्यात होते तसे. तर या प्रकरणांवर वचक बसू शकतो.

वरती कुणीतरी लिहिल्याप्रमाणे पोलिसखात्यावरचा उडालेला विश्वास हे अगदी दुर्दैवी सत्य आहे. मागे आमच्या ऑफिसात सेल्फ डिफेन्स कोर्स आयोजित केला होता. त्यावेळेस इन्स्ट्रक्टरने स्वतःच असे सांगितले होते की काही प्रसंग घडला आणि पोलीसांची मदत घ्यावीशी वाटली तर कृपया एकट्या पोलीस स्टेशनवर जाऊ नका. कमीत-कमी ५-१० जणी मिळूनच जा. अन्यथा छेडछाड करणारे रोडरोमियो परवडले पण या पोलीसांचे प्रश्न नकोत असे म्हणायची पाळी येईल.

स्त्रीवरील अत्याचारांच्या संदर्भात पुरुषांनी स्वतःच्या / इतर पुरुषांच्या वर्तनात (/मानसिकतेत) काय सुधारणा घडवाव्यात असा मूळ धाग्याचा विषय आहे.

काही सदस्यांचे प्रतिसाद 'एकुणात काय काय व्हायला हवे आहे' इकडे जाऊ लागले आहेत.

बघा बुवा, मला तरी वाटते की चर्चा अजूनही सुसंगत वळणावर आलेलीच नाही आहे.

>>>> स्त्रीवरील अत्याचारांच्या संदर्भात पुरुषांनी स्वतःच्या / इतर पुरुषांच्या वर्तनात (/मानसिकतेत) काय सुधारणा घडवाव्यात असा मूळ धाग्याचा विषय आहे. <<<<<
बेफिकीर, हा संस्कारविषय आहे. संस्कार निरनिराळ्या पातळीवर निरनिराळ्या ठिकाणांहून होत असतो.
त्यात आईवडील भाऊबहिण जसे येतात तसेच शाळकरी/महाविद्यालयीन सखेसोबतीही येतात.
संस्कारांमधे मिडीयामार्फत स्त्रीविषयक भोगवस्तु म्हणुन अप्रत्यक्षरित्या केल्या जाणार्‍या "प्रतिमांच्या" हल्ल्यांचाही समावेश होतो.
या सर्व ठिकाणी, निव्वळ पुरुष एके पुरुष असे नसते, तर स्त्रीव पुरुष दोनही घटक बर्‍यावाईट संस्कारांना जबाबदार असतात.
तेव्हा निव्वळ "पुरुषांनी" काय करायला हवे या प्रश्नाचा रोखही कळला नाही वा उद्देशही.

>>>चर्चा होऊदेत<<<

मग ठीक आहे. धाग्यातही 'एकंदरीत उपाय-योजना' असे एक आवाहन केले जाऊ शकेल.

मात्र, सदस्य चर्चा करत नाही आहेत म्हणून प्रतिसादांमधून धाग्याच्या विषयाची व्याप्ती वाढवण्याचे सूचित करणे हे मला व्यक्तीशः पटत नाही. असो! मला इतकेच म्हणायचे होते.

==========

लिंबूभाऊ,

तुम्ही विषय नीट ध्यानात घ्या. स्त्रीवरील अत्याचारांना शेकडो कारणे असतील. सदर धाग्यामध्ये त्यापैकी 'पुरुषांची मानसिकता' ह्या एका कारणावर चर्चा करणे अपेक्षित आहे. (आता काही अधिकही बाबी अपेक्षित आहेत असे वर सूचित करण्यात आलेले दिसते, ते वेगळे). तुम्ही स्वतंत्ररीत्या 'फक्त पुरुषांनी काय काय सुधारणा करणे शक्य आहे' ह्यावर लिहू शकता का बघा! ते अशक्य मुळीच नाही. आणि त्याचा अर्थ असाही होत नाही की इतर घटक कारणीभूत नसतातच.

बेफिकीरजी, माझे कन्फ्युजन होते आहे, कसे ते बघा हं.....
माझ्या पहाण्यातील बरेच पुरुष फॉरवर्डेड मेसेजेसमधुन वा डाऊनलोड करुन "पोर्न" वा तत्सम बरेच काही फोटॉ/व्हिडीओ चवीचवीने बघत/दाखवत असतात अन मग त्याच चवीचवीने लाळघोट्या नजरेने कृत्रीम स्क्रीनवरील नजर हटवुन प्रत्यक्षात दिसणार्‍या स्त्रीयांचे नुस्ते अंगप्रत्यंगच न्याहाळत बसत नाहीत तर त्यावर "रसभरित" चर्चाही करत रहातात. आता एक शक्यता फारच कमी की या मुडदुस पांढरपेशांपैकी कुणी "प्रत्यक्ष स्त्रीवर हल्ला करील" मात्र पोर्न बघुन झाल्यावरची त्यांची दशा ही जवळपास तशीच असते यात मला तरी शंका नाही, फक्त त्यांना संधी मिळत नाही.
अशा वेळेस अशांच्या गाभुळलेल्या नजरांचा त्या त्या स्त्रीयांना किती त्रास होत असेल याची कल्पनाच न केलेली बरी.
अशा प्रकारे दाखविणारे/बघणारे माझ्या आजुबाजुला असले तरी मला त्यात ओढू शकत नाहीत्/ओढायला जात नाहीत कारण त्यांना लिंब्या त्यांची शब्दानेच चारचौघात कशी सोलवटून काढेल हे माहिती असते.

तर मुद्दा असा की, अशा पोर्न वगैरे व तत्सम सेक्स्युअली उद्दीपीत करणार्‍या जाहिराती वगैरे चा विषय निघतो, तेव्हा त्यावरील बंदीबाबत पोर्नचे आधीन शौकिन पुरुषवर्गाचे खान्द्याला खान्दा लावुन व्यक्तिस्वातंत्र्याचे नावाखाली बहुसंख्येने सुशिक्षित स्त्रीवर्गही उभा राहिलेला दिसतो तेव्हा मला प्रश्न पडतो की आधी "पुरुषांची नजर" बदलायला हवी, पुरुषांची कर्तव्ये काय ते उगाळायला हवय की आधी स्त्रीयांनीच आपापसातले "मतभेद" दूर सारुन विशिष्ट विषयांवर ठाम कोणती भुमिका घ्यायची ते ठरवायला हवे?

हाच विषय, चिन्ह अंकाचे वेळेस, चित्रकलेच्या विद्यार्थ्यांनी "नग्नतेचे" चित्रण शिकण्याकरता समोर नग्न जिवंत मॉडेल्सच उभी करावित वा न करावित या वेळेस होता.

हाच विषय, आबा पाटलांनी बारमधे मुली नाचविण्यावर घातलेल्या बंदीचे वेळेस चघळला गेला होता.

तर व्यक्तिस्वातंत्र्याच्या व स्त्रीपुरुष समानतेच्या नावाखाली वरील पोर्नोदिक/नग्नतेच्या बाबींना व कलाकारांच्या स्वातंत्र्याच्या(?) नावाखाली "नग्न चित्रणाला" वेळॉवेळी पाठीबा व्यक्त करणार्‍या स्त्रीया खर्‍या की स्त्रीवर अत्याचार होतो म्हणून परत पुरुषांचीच जबाबदारी काय असे विचारणार्‍या/अपेक्षिणार्‍या स्त्रीया खर्‍या, या दोहोंमधे माझा गोंधळ होतो आहेच, शिवाय मी बघितलेल्या/अनुभवलेल्या वरील "व्यक्तिस्वातंत्र्यवादी व स्त्रीपुरुषसमानतावादी" स्त्रीयांचे व्यतिरिक्तही या समाजात बाकी स्त्रीवर्ग आहे वा नाही, असेल तर त्यांची मते काय, मला कशी समजु शकतील इत्यादि प्रश्न पडत आहेत.
बेफिकीरजी, कृपयाच मला मार्गदर्शन करावेत ही विनंती.