हिंदी चित्रपटातील उत्तम रित्या चित्रीत झालेली गाणी

बिलासखानी तोडी हा किती अनोखा राग आहे हे बर्‍यापैकी कानसेन असणार्‍या अनेकाना माहित असेलच.
बिलासखान हा तानसेनचा मुलगा. तानसेन मृत्यूशय्येवर असताना, त्याने या रागाची रचना केली असे सांगतात. अब मोरे कांता, मोरे संग पलछिन, हि रचना ऐकली असेलच.
पण शास्त्रीय गायनाची आवड नसली तरी, लेकीन मधले, आशा आणि सत्यशील देशपांडे यानी गायलेले, झूठे नैना बोले, साची बतिया, हे नक्कीच आवडते गाणे असेल. या सिनेमात लताने जबरदस्त गाणी गायली आहेत (सिनेमात नसलेले, पण केसरीया या सिनेमातल्या गाण्याची मूळ रचना असलेले, बावरी बोले लोग, हे पण लताने रेकॉर्ड केले होते ) तरीही आशा या एकाच गाण्यात बाजी मारुन गेलीय.
पण शेवटी थोरली ती थोरलीच. सन ऑफ इंडिया सिनेमात, लताने याच रागावर आधारीत,
दिया ना बूझे री आज हमारा, असे गाणे गायले होते (संगीत नौशाद )
तिच्या अवघड ताना, या गाण्यात आहेत. कुमकुम ने ते गाणे पडद्यावर अप्रतिम सादर केलेय. (या सिनेमात सिम्मी नायिका होती ) या कुमकुम ची अनेक गाणी गाजली होती. मोरा नादान बालमा, मधुबन मे राधिका, दगा दगा वई वई, कर गया रे मुझपे जादू, जा जा रे जा बालमा, किती सांगावीत !

तर इथे हे दिया ना बुझे बघा .
http://www.youtube.com/watch?v=WBq8joUoUmA

या सिनेमातले, दुसरे एक
http://www.youtube.com/watch?v=cu7v5s236hE&NR=1

चित्रपट गमन.
याच सिनेमात, हिरादेवी मिश्र यानी गायलेली, अप्रतिम चीज आहे,
आजा रे सावरीया, तोसे गरवा लगा लू
रस के भरे तोरे नैन ...

यात त्यांनी छोटिशी भुमिका देखील केली होती.
आपकी याद, गायलेय छाया गांगुली ने. पण चित्रीकरण खास नाही.

या गाण्यात सगळेच वेगळे आहे.
कव्वाली सहसा लताला देत नसत. तिने अगदी मोजक्या कव्वाल्या गायल्या आहेत. घडीभर तेरे नजदीक आकर, जब रात है ऐसी मतवाली या मोगले आझम मधल्या दोन.
तिच्या आवाजात, कभी ए हकिकते मुंतजर, नजर आ लिबासे मजाज मे, अशी एक कव्वाली, मी एकदा ऐकली होती, पण ती आता कुठे मिळत नाही.
तर ही, मेरे हमदम मेरे दोस्त मधली,
अल्ला ये अदा, कैसी है इन हसीनोमे
रुठे पलमे न माने महिनोंमे ..

आता वेगळेपणा असा, की हि लताने गायलीय. नायिका शर्मिला टॅगोर असूनही, हि सहनायिका मुमताज वर चित्रीत झालीय. गाण्याचे शब्द ऐकता, हि एका नायकाची, नायिकेबद्दल तक्रार आहे, पण तरी ती लताने गायलीय. चित्रपटात खरे तर ती शर्मिलापेक्षा, धर्मेंद्रला उद्देशून आहे.
चाल कव्वालीची असली तरी नृत्य कव्वाली पेक्षा खुपच वेगळे आहे. मुमताजचा ड्रेस पण, अनारकली टाईप नाही.
पण एकंदर मस्त नाच आहे. मला आधी वाटत होते कि या गाण्यात तिच्या सोबतीला भगवान आहे कि काय, पण चक्क ओमप्रकाश आहे. आणि हो, किती वेगवेगळ्या प्रकारे एकच ठेका, वाजवलाय तो ऐका.
http://www.youtube.com/watch?v=Vzu_R6GX3Vg

आभार अमी

मी कभी ने शोधत होतो, म्हणुन नव्हते मिळत.
खुप सुंदर गायलीय तिने, पडद्यावर बहुतेक शकिला बानू भोपाली दिसतेय.
त्याच्याच बाजुला आणखी एक लिंक सापडली
तूम्हे हुस्न देके खुदाने, सितमगर बनाया
चलो इस बहाने तूम्हे भी, खुदा याद आया.
(पुढचे शब्द खासच आहेत.) लता, आशा, रफी ,मन्ना डे

हे गाणे खास साधनासाठी, कारण शशी कपूर आणि शम्मी कपूर दोघे आहेत.(सोबत कुमकुम, श्यामा, ओमप्रकाश, भगवान )

http://www.youtube.com/watch?v=LD88JWjiSHs&feature=related

थोडे विषयांतर,
भरभर लिहूनही अक्षर सुधारावे, म्हणुन मी रेडीओवरची गाणी लिहून काढत असे, त्या काळातली हि गाणी !!

या गाण्याबद्दल मी लिहिले होते वाटते. गूंज उठी शहनाई मधले, लता रफीचे, हौले हौले घुंघट पट खोले, बलमवा बेदर्दी.
राजेंद्र कुमार आणि अमिता आहेत. पण मला यातला सगळ्यात जास्त आवड्तो, तो त्या लोककलाकारांचा नाच. इतका जोशपूर्ण आहे हा नाच, कि नजर ठरत नाही. अमिताने पण त्यांच्यासारखे नाचायचा प्रयत्न केलाय.
असा नाच नंतर कुठल्याच सिनेमात मी बघितला नाही.
http://www.youtube.com/watch?v=fzt-jDgOgUA

शशि कपूरचा मुलगा, कुणाल कपूर हिरो असलेला एक विजेता नावाचा सिनेमा येऊन गेला होता. लढाईच्या पार्श्वभुमीवरचा छान सिनेमा होता तो. पण कूणाल अजिबात देखणा नसल्याने फारसा पुढे आलाच नाही, तर त्याचा भाऊ करण, अत्यंत देखणा असल्याने पुढे आला नाही.
तर या सिनेमात रेखा, कुणालची आई असते.
आणि तिच्यावर चित्रीत झालेले हे गाणे. मन आनंद आनंद छायो.
सिनेमात हे गाणे दोन तीन तूकड्यात आहे. आशा आणि सत्यशील देशपांडे यांनी गायलेय. इथे मात्र ते केवळ आशाच्या आवाजात आहे. निव्वळ तानपूर्‍याच्या साथीने गायलेय तिने. आणि त्यावरचा रेखाचा अभिनय खास आहे. आशा काही तीव्र स्वर लावते आणि त्यावेळी रेखाच्या चेहर्‍यावर सुंदर भाव आहेत. हे गाणे पुर्ण ऐकायला मिळाले तर अवश्य ऐका,
http://www.youtube.com/watch?v=MGkb-1Rv7Ng

हो सुप्रिया पाठक च होती, पण तिला गाणे नव्हते बहुदा.

गोरी तोरे नैनवा, कजर बीन कारे कारे

हे देस रागातले गाणे, चित्रपट मै सुहागन हु. यातले कलाकार मला ओळखता आले नाहीत.
पण हे गाणे अत्यंत श्रवणीय आहे. हि एकच ओळ, रफी आणि आशाने, किती वेगवेगळ्या तर्‍हेने गायलीय, ते ऐकाच. मी आधी हे गाणे, अर्धवटच ऐकले होते. शेवटचा तत्कार मी बघितलाच नव्हता कधी,
तो इथे बघता येईल
http://www.youtube.com/watch?v=wAhHyZkI0P8

शतरंज के खिलाडी मधे पण एक अस्सल कथ्थक सादर झाले होते. यातले कलाकार पण (अमजद खान सोडला तर ) ओळखता आलेले नाहीत. (तसे या सिनेमात संजीव कुमार, सईद जाफरी, शबाना, फरिदा जलाल, असे बरेच कलाकार होते) तर ते कथ्थक इथे आहे
http://www.youtube.com/watch?v=MZ7KYyg3gEo&feature=related

असेल. पण छान नाचलीय. अस्सल कथ्थक म्हणून या नृत्याची तारीफ झाली होती.

रझिया सुलतान मधे, बेगम परवीन सुलताना आणि दिलशाद खान यांनी गायलेले एक गाणे आहे.
या गाण्यांवर गोपीकृष्ण आणि त्याच्या शिष्या नाचल्या आहेत. याचे चित्रीकरण, सेट यापेक्षा जास्त चांगले असू शकले असते. गायकांनी देखील यापेक्षा जास्त चांगली कामगिरी केली असती. पण तरीही गोपीकृष्ण आणि शिष्यगण, यांचे अत्यंत समन्वयाचे (सिंन्क्रोनाइज्ड ला हाच शब्द वापरायचा ना ? ) नृत्य आहे हे.
शब्द आहेत, शुभ घडी आयी रे ..

http://www.youtube.com/watch?v=ZkcfGa1AAwg

राहुल देव बर्मन ने स्वतःच्या नावाने संगीत दिलेला पहिला चित्रपट छोटे नबाब. त्यातले लताचे, मालगुंजी रागातले सुंदर गाणे, घर आजा घिर आये, बदरा सावरीया
या गाण्याच्या तालमीच्या वेळी, लता आणि थोरल्या बर्मन साहेबांचे भांडण मिटले होते.
लता ने गाणे अप्रतिम गायलेय (त्यात नवीन ते काय, त्या काळातल्या तिच्या प्रत्येक गाण्याबद्दल हेच म्हणता येईल)
या गाण्याला उत्तम चित्रीत झालेले, असे पुर्णपणे म्हणता येणार नाही. शीला वाझचा (रमैया वस्तावैया, आणि लेके पहला वहला प्यार वाली ) नाच गाण्याशी सुसंगत नाही, त्यापेक्षा गाणे अमिताला द्यायला हवे होते आणि शीलाला नूसतेच नाचायला लावायला हवे होते.
या गाण्यात टप टीप सूनके मै तो भयी रे बावरीया, अशी ओळ आहे. त्यातला टप टीप चा उच्चार अंगावर शहारा आणतो.
http://www.youtube.com/watch?v=GAUXqsaLYd0

मीना कुमारी म्हणजे रडव्या भुमिका आणि रडवी गाणी हे समीकरण पुढे झाले होते.
पण १९५९ सालच्या चार दिल चार राहे मधले तिचे हे गाणे बघा,
अनिल बिस्बास चे उत्तम संगीत, गीता दत्तचा आर्जवी आवाज, (तिची गाण्याच्या सुरवातीची, गोविंदा म्हणून मारलेली साद ऐका ) मीना कुमारीचा वेगळा नाच

कच्ची है उमरिया, कोरी है चुनरीया
मुझे भी संग लेता जा, मोरे सजना

http://www.youtube.com/watch?v=CulhKQfPzbQ&feature=related

आणि त्याच सिनेमातले, लताचे अप्रतिम
इंतजार और अभी, और अभी
http://www.youtube.com/watch?v=aUw6vKBHCaU

पडद्यावर निम्मी आहे.