कैरी-आंब्याच्या गुजगोष्टी / आम्रचर्चा

Submitted by अनिंद्य on 10 April, 2025 - 06:57

कैरी-आंब्याच्या गुजगोष्टी आणि आम्रचर्चा

भारतीयांचे आंबाप्रेम जगप्रसिद्धच आहे. त्यातही आंब्याचे प्रचंड कौतुक करण्यात आणि चवीने आस्वाद घेण्यात महाराष्ट्राचा नंबर पहिला. गुजरात आणि उत्तर प्रदेश नंतर येतात मागोमाग.

आंबा कोणताही आणि कसाही खाल्ला तरी आवडणारे कोट्यावधी लोक आपल्या देशात आहेत. आंब्याची फुले-आम्रमंजिरी, कैरी, पिकलेला आंबा तर आहेच, त्यातली कोय सुद्धा चवीने खाणारी लोकं आपण.

617389ef-2ed4-409d-9c77-679aaddec669.jpegपन्हे, नानाविध लोणची, चटण्या, सलाद, कैरीयुक्त भेळ, कैरी-कांद्या सारखी तोंडी लावण्याची सुखे, चैत्र स्पेशल वाटली डाळ, चित्रान्न, आमरस, आंबा बर्फ़ी - आम्रखंड सारख्या मिठाया, मँगो लस्सी- आईसक्रीम, मँगो मिल्कशेक, मँगो मस्तानी, आंबा पोळी/ आम पापड, मँगो कँडी, सॉस, अमचूर, टिटोरा, रॉ मँगो स्लाइस चूरणगोली … एक ना हजार प्रकारे आंबा आणि कैरी आपले खाद्यजगत समृद्ध आणि चवदार करत आहेत, पिढ्यानपिढ्या. अविरत.

e06f854a-ccc5-48f2-b10e-37ed0beafb74.jpeg

देशातल्या जवळपास सर्व प्रमुख भाषांमधे आपल्या आम्रप्रेमाची स्तवने आहेत, कालिदास आंब्याला कामवल्लभा म्हणतो तर वात्स्यायनाचा कामदेव आम्रमंजिरींच्या प्रेमात. आम्रवृक्ष-वाटिका-फल याबद्दलच्या गीत-कवितांची ओसंडून वाहणारी समृद्धी म्हणजे आपले सामायिक वैभव.

8557ffd6-bc55-4a19-bdb9-663450d5f197.jpeg

तर मंडळी, आता कैऱ्या आणि आंबे सीझन सुरु झालाय. कैरी- आंब्याच्या पाककृती, फोटो, तुमच्या आवडीचे आंबे, आठवणी, आंबा खादाडी, त्याचे केलेले विक्रम असे सर्व celebrate करण्यासाठी माबोकर भरत, ऋतुराज आणि सिमरन यांच्या सल्ल्यावरून हा “आम्रमहोत्सव” धागा.

भरभरून कैरी-आंबे खा, जुन्या- नवीन पाककृती करुन बघा, कैरी-आंब्याबद्दलच्या कथा - कविता -क़िस्से -फोटो आणि अनुभव इथे शेयर करा. सबकुछ मँगो असा हा धागा होऊ द्या !

a123d0e0-8fb6-408e-87e0-575c581b70b5.jpeg

चला तर मंडळी, सब्ज़ और सुर्ख आमों से आमनोशी करें …

Man, go, get a Mango !!

* * *

(वरील सर्व फोटो माझेच. जुन्या मोबाइलने काढलेले.. Picture quality अगदीच बेसिक असली तरी कैरी-आंबाप्रेम कमअस्सल नाहीए, तेव्हढे समजून घ्या)

विषय: 
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

मेथांबा सारखं साधारणपणे. जास्त तेलाच्या नेहमीच्या फोडणीत लाल तिखट, एखादं दोन लाल सुक्या मिरच्या तुकडे आणि मेथीदाणे जरा जास्त घालायचे मग त्यावर कैरीचा गर घालून परतायचे, किंचित पाणी घालून त्यात गूळ आणि मीठ घालायचं. मी त्यात लवंग, मिरपूड आणि ओवाही घालते. हे सर्व आटवून जरा घट्ट करायचं.

आई ह्याला आम म्हणायची म्हणून तोच शब्द तोंडात, कदाचित बडोद्याचा शब्द असावा.

<<अक्षय तृतीयेला पहिला आंबा खाणारे कोण कोण आहेत ?<<
आमच्याकडे खान्देशात आहे हे.
अक्षय्य तृतीया पितरांचा हि सण मानतात. म्हणुन घरात आंबे आणले की पहिला आंबा पितरांना अर्पण करुन मग खाल्ला जातो.
आमच्या घरात आता भावाची मुले असल्याने ते पाळत नसले तरी आई पाळते हे.

अंजू तिन्ही पदार्थ मस्तच दिसतायत.
मँगो कुल्फी ही मस्तच दिसतेय दोघांची ही.
सायो, अनिंद्य एक शंका एवढा सहा सात तास फ्रीजर मध्ये ठेवलेला आंबा खाताना कसा लागतो ? कडक की नॉर्मल ? आंबा कडक आणि कुल्फी मऊ असं लागत का ?

मी आंबावाली कुल्फी अजून खाल्ली नाहीये. मुलाला आणि मैत्रीणीला अर्धी अर्धी दिली. फ्रिझरमधून बाहेर काढल्यावर आंबा एक २५ सेकंद गरम केला मावेत. कारण कापता येणं शक्य नव्हतं. पण त्या दोघांना आवडली.

जेवायला बसल्यावर फोटो काढायचं सुचलं. तसंही प्लेटिंग वगैरे हौस आणि कुवत दोन्हीच्या पलीकडे आहे.

kairi bhat 1.jpeg

कैरी भात आणि मेथांबा

कैरीभाताची कृती इथे आधी आलेल्या कृतीपेक्षा वेगळी आहे.

ती शोधताना मँगो कप केकची कृती दिसली.

mango cup cake.jpg

आणि फोटो सेव्ह करताना आमरस घालून केलेल्या शिर्‍याचा फोटो दिसला.
mango shira2_0.jpgदीपांजली यांनी लिहिलेली कृती

भन्नाट फोटो आणि माहिती आहे गेल्या काही पानांवर!

ममो - पिकत आलेले आंबे पेटीत ज्या गवतात ठेवतात ते भाताच्या पिकाचे गवत असते असे ऐकले होते. त्यात उष्णता असते, ती आंबे पिकवायला मदत करते. हे सगळे रत्नागिरीत ऐकलेले. मी चार डझन व पाच डझन वाल्या पेट्या पाहिल्या आहेत. आधी वाटायचे दोन्हीत फक्त आंब्यांच्य संख्येत फरक असेल. पण एकाच साइजच्या पेटीत पाच ऐवजी चार डझन असतात तेव्हा ते आंबे चांगले मोठे असतात हे ज्ञान नव्याने तेव्हा कळाले होते Happy

वाह वाह आंब्याचा शिरा मस्त. वरचं पन्हंही छान. Happy
मीही माबोवरचाच कैरीचा भात केला. हा मला चित्रान्नासारखा वाटला. 'कैरीचे चित्रान्न' जास्त योग्य वाटतेय. रेग्युलर फोभा दिसेल पण आहे कैरी. Happy
IMG-20250424-WA0000(1).jpg

.. एक आंबा कापण्यात आलेला आहे…..

सायो, सफ़ाईदार काम झालयं. ब्रावो !

टेस्ट छान असणारच, आंबा + क़ुल्फ़ी काँम्बो बेस्टच आहे.

@ अन्जू, आम आणि गुळांबा ; फोटो, short recipe छान.

@ जयु- रंग + सजावट दोन्ही 👌

@ देवकी, इडली सदृश गोड सांदण्या. कांचिपुरमला प्रसाद म्हणून असतात आंब्याच्या दिवसात.

@ भरत, अस्मिता- नवीन एन्ट्रीज झकास. हौर आन्दो.

@ मनीमोहोर, केशरयुक्त पन्हं आणि त्याचे server pot दोन्ही सुस्वरूप.

@ झकासराव, बेस्ट लक. Charm the doer if you are not doing it yourself, यश आल्याचा सचित्र पुरावा द्या इथे. 😀

.. आंबा कडक आणि कुल्फी मऊ असं लागत का ?…

पहिली आंबेकुल्फी कापतांना मी घाई केली ते वर लिहिलेच आहे. दुसऱ्या कुल्फीचे texture मात्र फार चांगले आले. Smooth and rich.

कापण्याआधी २-३ मिनिटे थॉ होऊ देणे मस्ट आहे.

भरत अस्मिता देवकी जाऊ मस्त दिसतायत सगळे पदार्थ.
दुसऱ्या कुल्फीचे texture मात्र फार चांगले आले. Smooth and rich. > मस्तच ... करून बघणारे ...

आंबे ट्रान्सपोर्ट मध्ये दबले जाऊ नयेत म्हणून घातला जाणारा पेंढा ( भाताच गवत ) आंबे पिकवायला ही मदत करतो. आमच्याकडे पेंढा एवढा पुरेसा नसतो म्हणून आम्ही पावसाळ्यात सड्यावर जे गवत उगवत ते वापरतो. पेटीतले आंबे पटकन पिकायला नको असतील तर गवत कमी करणे हा उपाय आहे. गेल्यावर्षी मी मार्च मध्ये मुलीकडे गेले होते तेव्हा आंबे आणि बॉक्स मध्ये थोडं गवत ही नेलं होतं पण तिकडे खूप थंडी होती त्यामुळे आंबे गवताला दाद न देता पिकतच नव्हते , शेवटी जुन्या स्वेटर मध्ये ठेवले तेव्हा दोन दिवसात पिकले. असो.
पेटीतील आंब्यांची संख्या वाढली की साईज आणि क्वालिटी आणि किंमत सगळच कमी होतं. आमचा एक नंबरचा माल पूर्वी सामान नेण्यासाठी ज्या ट्रंका लोक वापरत त्यातून येत असे. लाल ट्रंक आणि वर पांढरं स्वस्तिक रंगवलेले हा आमचा ब्रँड आहे. दरवर्षी काही ट्रंकांची खरेदी, जुन्यांची दुरुस्ती करावी लागे . आमच्या घरी मुंबईला ही दोन तीन ट्रंका आम्ही काही काही सामान ठेवायला कित्येक वर्ष वापरत होतो. हल्ली मात्र ट्रंक जाऊन प्लॅस्टिक चे क्रेट आलेत. पंधरा वीस ट्रंका आठवण म्हणून ठेवल्या आहेत इतकच.

'मदनबाणा'ला आमच्याकडे 'हजारी मोगरा' म्हणायचे, फोटो पाहिल्याने लक्षात आले. नेहमीच्या मोगऱ्यापेक्षा भरगच्च पाकळ्या असतात म्हणून.
मस्त पोस्ट ममो. स्वेटर घातले मजेदार आहे.

आमच्याकडेही अक्षरशः खोलीभरून आंबे यायचे, मधे त्याचा डोंगर असायचा. सुके गवत किंवा कोवळे चिपाड वगैरे सगळेच एकत्र असायचे. खोलीच्या मधोमध टेकडी व आम्ही भवताली दोन स्वच्छ पाण्याच्या बादल्या घेऊन त्यात आधी एका बादलीत बराच वेळ नंतर दुसऱ्या बादलीत खंगाळून एकेक आंबा अशे शेकडो आंबे खाल्लेले आहेत. शाळा सुरू होईपर्यंत सगळ्यांची वजनं वाढायची, सगळे पिवळसर दिसायला लागायचे. पण हापूस नाही, पायरी, एक केळी का काहीतरी असे माचून खायचेच रसाच्या आंब्याचे वेगवेगळे प्रकार होते. रोजच्या रोज मोठमोठाले गंज भरून रस व्हायचा.

लोणचे कालवले तरी पाचसहा पराती व कैऱ्या चिरायला मोठ्या विळ्या घेऊन बायका बोलवायचे. त्या अंगणात बसून चिरून मग कुणीतरी मामी, आई, मावशीपैकी मसाले घालून कालवायचे. आम्ही मुलं त्या मसालेदार कैऱ्या येताजाता खायचो. अंगणात मोठे बदामाचे झाड होते, त्याच्या सावलीत बसून हा कार्यक्रम व्हायचा. मी एकदम लोणचं टेस्टर होते. काय कमी जास्त सांगायचे आणि माझं ऐकायचे सगळे. आताही दरवर्षी लोणचं कालवताना 'तुझी आठवण आली गं अस्मिता' असा मेसेज येतो. Happy

चिरायच्या किंवा कलमी आंब्याचे प्रस्थ असलेल्या ठिकाणी संख्येची फारच ददात वाटायची. ज्या मैत्रिणींकडे घरची शेती नव्हती त्यांच्याकडे मिक्सरमधे तीनचार कलमी आंब्यांच्या फोडी घेऊन रस करतात हे बघताना मला आता 'हे कसं पुरावं सगळ्यांना' असं वाटायचं. पण आता मीही तेच करते. Happy डझनभर आंब्यांची नजरेला सवय व्हायला वर्षं उलटावी लागली. जिकडे पाणी जास्त तिकडे तांदूळ जास्त आणि ते गवत पिकवण्यासाठी वापरणंही आपोआपच होत असेल. जिथे पाणी कमी तिथे मिळेल ते गवत शिवाय एवढी उष्णता आणि आर्द्रता असल्याने पिकवणे जिकरीचे राहत नाही. उलट एकदमच पुष्कळ पिकून बसतात.

तरीही आमरस पानात टाकला तर - 'आडवं पाडून घशात नरसाळे घालून पळीने ओतेन' अशा ग्राफिक धमक्या असायच्या. आमच्या घरी- नात्यात भयंकर ग्राफिक बोलायचे. Happy

अजूनही ह्या धाग्यावरच्या बऱ्याच पोस्टी/ फोटो वाचायच्या राहिल्या आहेत.

भारी आठवणी अस्मिता , मनीमोहर Happy
स्वाती आंबोळे >> हो मदनबाणच आहे .
मला अन्जु ताईंसारखा गुठळ्या युक्त आमरस आवडतो . तुम्ही पन्ह्यांत लिंबू / मोसंबी घातले आहे का? त्यासारखा पल्प दिसतो आहे .

अस्मिता , छान आठवणी... आमच्याकडेही सेम आठवणी... खोलीभर आंबे, आणि बादलीत आंबे टाकून खाण्याची पद्धतही..
तुम्ही विदर्भ / मराठवाडा भागातल्या का ?

@ मनिमोहोर, फारएण्ड

आंबा packing, पेट्या, पेंढा / भाताचं गवत, पिकवण्याच्या पद्धती, आठवणी, स्थित्यंतरं छान सांगितलीत.

आंब्याला स्वेटर 😀

@ अस्मिता,

… डझनभर आंब्यांची नजरेला सवय व्हायला वर्षं उलटावी लागली….

Absolutely! मनाला न आवडलेलं हे एक स्थित्यंतर.

लोणचं टेस्टर हे पद मीसुद्धा काहीकाळ भूषवलेले आहे. आंबटढोण, करकरीत, न मुरलेले लोणचे नुसतेच खायचे दिवस.

Residual effect असा की सर्व लोणची ताजी आवडतात. सालीची, मोहरीची ती टिपिकल सूक्ष्म कडवट चव असलेली. आठवडा झाला की मुरतात आणि इंटरेस्ट संपतो.

ग्राफिक धमक्या 😀

BTW, ऋतुराज आणि सिमरन या आम्रधाग्यासाठी आग्रही होते,. इथे 350+ पोस्टी झाल्या, त्यांचे दर्शनच होत नाहीए, फोटो-पोस्ट्स काहीच नाही.

या कृतीहीनतेचा निषेध कसा करावा ? आंबट रसाचे आंबे पाठवावेत का ? 😀

Pages