शब्दवेध व शब्दरंग (४)

मोठे दीर म्हणजे भावजी/ भावोजी

काना-मात्रा-वेलांटीविरहित शब्द रोचक असतात.
तलग
याचे विभिन्न अर्थ पहा :
(न.) = पिलू; बालक.
(पु.) = प्रेम.
(क्रिवि.) = तेथपर्यंत; तोपर्यंत

ज्ञानेश्वरीत त्याचा चकोराचे पिल्लू असा उल्लेख आहे :
“ते वेंचिती मनें मवाळें । चकोरतलगें “
. . .
तलग >>> तलगी/ तलंगी = अंडी घालण्याच्या वयास न आलेली कोंबडी; तरुणी.

* मुक्ताकाश मंच >>> भारीच !
. . .
असाच एक शब्द म्हणजे नाटकाच्या नेपथ्यातील गगनिका ( = cyclorama)
https://sewwhatinc.com/resources/drape-descriptions/cyclorama/

चरवी/चर्वी
= दूध काढण्याचें भांडे
= कासंडी.

या दोन्ही समानार्थी शब्दांची व्युत्पत्ती पाहण्यासारखी आहे :
सं. चरू = यज्ञपात्र >>> कन्नड - चरविगे >>> चरवी.
..
कास = पशूंची दुधाची ओटी >>> कासंडी
* * *
चरवी (कोंकणीत) = मधाचे पोळे
हा पण भिन्न अर्थ.

छान आहे शब्द. आवडला.

हृत्संताप हा हृद्विलासचा विरुद्ध अर्थ दिलाय कोशात.

अस्मिता यांनी निर्मिलेल्या एका नव्या खास मायबोली शब्दाची नोंद हैदराबादच्या धाग्यावरून इकडे करून ठेवावीशी वाटते :

'गटगंज'
= माबोकरांना समृद्ध आणि प्रसन्न करणारे गटग

व्याख्या बरोबर आहे ना? का काही सुधारणा हवी?
व्याकरणदृष्ट्या?

अस्मिता.
काही शब्द नाम आणि विशेषण अशा दोन्ही रूपात असतात.
तसे म्हणूयात.

* गंज आल्यामुळे
भारी . . .

दण्णी
हा शब्दकोशात तर काही मिळत नाही. परंतु तो सतीश आळेकरांनी वापरला आहे असे या
लेखातून समजले.

" . . . खुज्या मध्यमवर्गाची ‘दण्णी’ निष्क्रियता . . ."

त्याचा अर्थ दणदणीत असाच घ्यायचा ना ?

आजच्या मटा संवाद मध्ये भानू काळे यांचा तेलुगु मराठी अनुबंध हा लेख आहे. त्यातले हे वेचक :

. . . तेलुगु भाषेत उकारांत शब्द मोठ्या प्रमाणावर आहेत (कालु, नखु, वेलु). त्या बाबतीत ज्ञानेश्वरीचे तेलुगुशी बरेच साम्य आहे. . .
तेलुगुतून मराठीत आलेल्या शब्दांमध्ये किडूक-मिडूक, अनारसा, पिल्लू आणि गदारोळ, इ. चा समावेश आहे. . .