शब्दवेध व शब्दरंग (४)

आपोहिष्ठा करणे
हे माहीत नव्हतं. मार्जन मंत्रात येतं ते. त्याचा अर्थही माहीत नव्हता.

मग तर स्वाहा करणे सुद्धा चालेल.

नाश्ता कधी स्वाहा झाला कळलेसुद्धा नाही

त्वं स्वधा त्वं स्वाहा त्वं हि वषट्कार …..हस सुप्रसिद्ध श्लोक. स्वधा मला वाटते पितृतर्पणात येते तर स्वाहा देवतांना आहुती देते वेळी

रोचक माहिती
आपोहिष्ठा हा शब्द मी वेदातील जलसूक्त यासंबंधी कधीतरी वाचला आहे. पण त्याचा हा अर्थ माहीत नव्हता.

आडवा हात मारणे

ताव मारणे?

फस्त करणे.
हा शब्द झाला का?

फडशा पाडणे

ओरपणे हा एक.

आरोगणे / आरोगण हा शब्दही येतो जुन्या मराठीत खाण्या-जेवण्यासाठी.

ओरपणे हा एक.>> हो.
हा द्रव पदार्थांच्या बाबतीत ऐकला आहे. कढी, आमटी, बासुंदी, रस्सा ओरपणे.

अरे हो की

गॉबलणे ??

ओ होईस्तवर खाणे.
हा माझ्या घरातला वाक्प्रचार आहे.

पोटाला तडस लागेल इतके खाणे

खाण्याचा विषय चालू आहे, त्यावरून एक अप्रचलित म्हण/ वाक्प्रचार :

“लाळेनें चणे भिजवून खाणे”

अर्थ =

दुसऱ्याने न केला तरी स्वतःच स्वतःचा गौरव करून घेणे.

मिळावयाचा अगर मिळणार अशी खात्री असलेला योग्य मान वगैरे तो मिळाला नसतांनाही पुढे कधी मिळेल अशा आशेवर स्वतःचे समाधान मानून घेणे

खूप लोक आठवले 😁

परमेल प्रवेशक म्हणजे काय?

दुसर्‍यांच्या मेलमध्ये प्रवेश करणारा - थोडक्यात व्हायरस - असावा.

"परमेल प्रवेशक राग" एक प्रकार का राग है जो हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत में एक थाट से दूसरे थाट में प्रवेश करने के लिए प्रयोग किया जाता है। इसका मतलब है कि यह राग दो अलग-अलग थाट की विशेषताओं को प्रदर्शित करता है और एक थाट से दूसरे थाट में संक्रमण की स्थिति में गाया जाता है

गुगलबाबांनी सांगितलं.

दुसर्‍यांच्या मेलमध्ये प्रवेश करणारा 😁

पंडित विष्णु नारायण भातखंडे यांनी भारतीय शास्त्रीय संगीतासाठी १० थाट पद्धती पहिल्यांदा रचली. त्या थाटांमागचा विचार हा कर्नाटकी शास्त्रीय संगीतात असलेल्या मेलकर्ता (त्यात रागांचे वर्गीकरण ७२ मेल अर्थात ७२ समूहांमध्ये आहे) पद्धतीच्या धर्तीवर होता. त्यामुळे थाट या प्रकाराला जास्त पारंपरिक नाव मेल हे आहे. अधिक माहितीसाठी माझ्याच भातखंडे यांच्याविषयी लेखाची लिंक इकडे देतो.

आता मेल काय आहे ते कळल्यावर पर-मेल म्हणजे काय याचा अर्थ लावता येईल आणि पुढे प्रवेशक याचाही. वरती भरत यांनी योग्य अर्थ दिला आहे.

हरपा,

यानिमित्ताने तो लेख पुन्हा एकदा वाचला. 👍

धन्यवाद अनिंद्य

खांदचोर

कामचुकार व्यक्तीसाठी “खांदचोर” हा शब्द योजलेला वाचनात आला. कोशात दोन अर्थ दिलेले आहेत:

1. दुसर्‍याबरोबर काम करतांना जो आपला खांदा काढता घेतो तो
2. निकडीच्या वेळी मदत, द्रव्य देण्याचे कर्तव्य न करणारा; तोंडघशी पाडणारा.

वेगळाच शब्द आहे. कामचुकार पेक्षा वेगळी छटा आहे याला. मदतचुकार

आभार.

या शब्दाच्या पुढेमागे चाकरीचोर, अंगचोर, पाठचोर, पायचोर, बळचोर, मतलबचोर, मसलतचोर, विद्याचोर असे अनेक “चोर” दिसले.

एकूणच “चोरी” हा आवडता उद्योग दिसतोय लोकांचा 😀

चोर पुढून येणारे चोर कप्पा, चोर दरवाजा, चोर वाट, चोर बाजार वगैरे पण आहेत. चोरीचा मामला पुढून मागून लांबला.