मांसाहाराचे संस्कार !

त्यामुळे कश्याचेच जनरलायझेशन नाही करता येणार. केसवाईज ते समजून ऊमजून घ्यायला हवे.

अरे वाह म्हणजे आता समजून उमजून कुटुंबागणिक एक धागा !
की व्यक्ती गणिक!

हेमंत यांचा ००.३२ चा प्रतिसाद पटला.

शाकाहारी अथवा मांसाहारी बनणे हे इंजिनीअरिंग च्या उदाहरणासारखेच आहे. जोपर्यंत एखादी व्यक्ती भूतलावरचा एकूण एक प्राणी मारून पृथ्वी अप्राणी करत नाही तोपर्यंत मला कोणाच्या मांसाहारी असण्यावर आक्षेप नाही

पण मी समोरचा मांसाहार करताना माझ्या डोळ्यांनी पाहू शकत नाही त्यामुळे मी नवऱ्याला सुद्धा माझ्या समोर खाऊ नकोस असं सांगते. माझा मुलगा चिकनला व्याक म्हणाला तरी आम्हाला फरक पडत नाही आणि वाव म्हणाला तरी पडत नाही . पण कोणी उगाच आम्हाला आमचे संस्कार त्यातून दाखवायला आलं तर आम्ही तिघंही मिळून त्याच्यासमोर व्याक व्याक करू आणि मुलालाही शिकवू की तो काका आला की नाक धरून छि चिकन म्हण रे.

असं बोलतोय जसं तुझ्यासमोर कोणी झुरळ वा गांडूळ उचलून खात असेल तरी तू वाह वाह, मला पण ऑफर करा की असं च म्हणणारेस

कोरोनामुळे नॉनव्हेज पाहुन नाकं मुरडणारे ओळखीतले‌ अनेकजण चिकन मटनवर तुटुन पडले आहेत.

मी आजपर्यंत जे जे प्राणी खाल्लेत ते सगळे माझ्या स्वप्नात येतात आणि आम्हाला का खाल्लंस विचारतात. बोकड, कोंबडी, सुरमई हे सगळ्यात पुढे असतात. त्यांच्या हातात धारधार सुरे असतात. सुरमई हवेत उडत असते. त्यांना सगळ्यांना माझ्याकडे येताना पाहून मी पण जोशात येतो आणि तलवार घेऊन त्यांना परत एकदा कापायला सुरवात करतो पण ते संख्येने खूपच जास्त असतात त्यामुळे मी पळत सुटतो. त्या सगळ्या प्राण्यांची फौज माझा पाठलाग करते. सगळ्यात जोरात बोकड पळत असतो. त्याच्या हातात धारधार सुरा असतो आणि बोलतो पळून पळून किती पळशील. तुला पकडून तुझे छोटे छोटे तुकडे करणार आणि त्याची रेसिपी मायबोलीवर टाकणार. कोंबडी बोलते तुझे लॉलीपॉप करणार, सुरमई बोलते तुझ्या बोट्या करणार अर्ध्या तळणार आणि अर्ध्या फ्राय करणार. अजून कोणी काय काय बोलत असत ते ऐकून मी जोरात पळतो. कोणीतरी मला पकडतं तेव्हा मला जाग येते. डोळे उघडतो तर मी घरापासून तीन चार किलोमीटर लांब आलेला असतो. म्हणजे मी खरोखरच पळत असतो. मला पळताना पाहून घरचे, शेजारी मला पकडायला धावतात आणि तीन चार किलोमीटर धावल्यावर मी त्यांना भेटतो. आणि मग आम्ही सगळे चालत घरी येतो. मधेच सरबत, नारळ पाणी पितो.

ऋनमेश.
वर कोणी तरी लिहल आहे त्या नुसार.
तुम्ही पक्के मांसाहारी आहात पण तुमच्या समोर कोण गांडूळ किंवा झुरळ किंवा उंदीर खात असेल तर तुम्ही ते आवडीने बघाल का.
किळस न व्यक्त करता.
ह्याच्या पुढे जावून असे विचारेन तुम्ही ते उंदीर,झुरळ,गांडूळ चे पदार्थ प्रसन्न चित्ता नी मिटक्या मारत खाल का?
ह्याचे उत्तर नाही असेल तर का नाही खाणार.
तुम्ही मांसाहारी आहात ना.

हे आठवले, आणि दुनिया गोल आहे आणि मधोमध एक होल आहे याची प्रचिती आली Happy
बदला>>>

इतके छान लिहिता तुम्ही. मग आजकाल काही सकस का लिहित नाही?. (कुठे गेला तो अभिषेक तुमचा????)

धागा काढून मान्य झाली असल्या काही तरी अटी घालणार आणि मुलांना मांसाहाराने कार्बन फूट प्रिंट वाढते हे सांगणार नाही याची कल्पना होती. पण ती fact आहे.
फक्त अमेरिका दरवर्षी ३२ मिलियन गायी गुरे ( दररोज सुमारे १ लाख), ९ बिलियन कोंबड्या (रोज अडीच कोटी), २४१ मिलियन टर्की (रोज ६.५ लाख), १२१ मिलियन डुक्करे ( रोज ३.३ लाख), २.२ मिलियन बकऱ्या (६००० रोज) इतकी कत्तल करते. हा डेटा २०१७ चा आहे आणि अजून १९४ देश बाकी आहेत.
दररोज इतकी कत्तल तर पशुधन किती असेल, आणि दूध देणाऱ्या गायी तर अजून मोजल्याच नाहीयेत. त्यांना जगवायाला लागणारा चारा पाणी .... असो. संस्कार करायचे तर अंध नको ही सक्ती अर्थातच नाही.
आता आमचा मांसाहार म्हणजे फक्त मासे अशी सोयीस्कर व्याख्या करून, अमेरिका शमेरिका ठीक आहे आपल्या देशाचं काय... असं म्हणुन कोंबड्यांच्या खुराड्यात जायला रस्ता मोकळा आहे.

धन्यवाद.
तुम्ही पटेल त्या ठिकाणाहून माहिती गोळा करून मुलांना सांगा. त्यांना जाणीव असलेली पुरे आहे. म्हणजे मांसाहार बंद करा असं अजिबात नाही. जे आहे ते असं आहे. प्रदूषण आहे म्हणून वाहने बंद करत नाही. आणि हो, माशांचं फुटप्रिंट कमी असतं.

झुरळ ,गांडूळ ह्यांचे कार्बन फूट प्रिंट खूपच कमी असते त्या मुळे त्यांना आहारात अग्रक्रम द्यायला सुद्धा सांगितले पाहिजे.
ऋनमेश. ह्या कामी जनजागृती करा .गांडूळ,झुरळ खाणाऱ्या लोकांची संख्या वाढवून पर्यावरण ला हातभार लावा.
कार्बन फूट प्रिंट वाढत म्हणून कोणी मांस खाणे सोडणार नाही.
पर्याय शोधला जाईल.
कृत्रिम मांस ची जाहिरात करण्यासाठी हाच पॉइंट वापरला जातो.
पण नशीब फुटके आहे त्या कृत्रिम मांस वाल्याचे .
कारण कृत्रिम मांस निर्मितीत नैसर्गीक मांस निर्मिती पेक्षा जास्त प्रदूषण होते असे निष्कर्ष आहेत.
भारताचा विचार केला तर गाई ,म्हैसी साठी वेगळे जमीन वापरली जात नाही. ऊस,ज्वारी,मका,भुईमूग ह्यांचाचा खाद्य म्हणून वापर होतो.
प्राणी धन कमी झाले की जमीन मोकळी होईल असे इथे पण लिहणारे आहेत त्यांचा स्वतःचा भारता विषयी काहीच अभ्यास नसणार.
किंवा गोरे म्हणतात म्हणून त्यांच्या हा मध्ये हा मिळवायची गुलामगिरी रकतात पूर्ण भिनलेली असणार.
तज्ञानी काही ही म्हणू ध्या सत्य आहे की असत्या आहे. ह्याचा विचार स्वतःच्या बुध्दी नी केला पाहिजे.
स्वतःला विकून घेतलेले संशोधक,तज्ञ ह्यांची बिलकुल कमी नाही आता

एकतर मांसाहाराचे संस्कार करायचे आहेत म्हणजे काय करायचे आहे तेच समजलं नाही . मांसाहाराचे संस्कार का करायचे आहेत मुलांवर ? मुलांना ठरवू दे ना त्यांना काय खायच आहे आणि काय खायच नाही ते. लहान पणापासून ज्या घरात मांसाहार केला जातो त्या घरात मुलांना सवयच असते मांसाहार करण्याची . त्यात वेगळे असे संस्कार काय करायचे आहेत ? मुलीच्या ज्या मैत्रिणीच्या घरी फक्त शाकाहारच केला जातो तिची तशी प्रतिक्रिया होणं स्वाभाविक आहे . कारण त्यांच्या घरी मांसाहार केला जात नाही त्यात तुला तुझ्या मुलांना एक्प्लेनेशन देण्याची काय जरुरी? . त्यांच्या घरी नाही खात आपल्या घरी खातात बस . सिम्पल आहे . बर तुझ्या मुलीला खर तर काही सांगण्याचीही किंवा एक्प्लेनेशन देण्याचीही जरुरी पडली नाही . कारण ती गेल्या नंतर तर तुझ्या मुलीने " वेडी आहे का ती ? असे इशारे केलेच आहेत ना ? उलट तुला तुझ्या मुलीवर संस्कार करायला पाहिजेत . ती वेडी नाहीये त्यांच्या घरी नॉन व्हेज खात नाहीत पण आपल्या घरी खातात. आपल्या घरी बनवतात / खातात हे जेव्हा तिला समजलं तेव्हा तिला ते नाही आवडलं नाही. पण म्हणून ती वेडी नाहीये . अस खर तर तुला तुझ्या मुलीला सांगायला पाहिजे होत. हे संस्कार द्यायला पाहिजेत. मांसाहाराचे कसले संस्कार ?

अनिल अवचटांच्या पुस्तकात वाचलेला एक प्रसंग आठवतो . पुस्तक वाचून पण बरीच वर्ष झाली आहेत पण हा एक प्रसंग ठळकपणे आठवतोय . ते मला वाटत नॉन व्हेज खाणारे आहेत . पण एकदा त्यांची मुलगी मुक्ता का यशोदा ( नक्की आठवत नाही ) लहान असताना तिने रस्त्यावर कोंबड्याना घेऊन जाणारी गाडी बघितली . त्यात कोंबड्या कलकलाट होत्या तिने बाबाना विचारल" या कोंबड्याना कुठे घेऊन जात आहेत? . तेव्हा अवचट यांनी सांगितलं . मारायला . मारायला म्हणजे ? कापायला . मग तिचे प्रश्न सुरु झाले . म्हणजे आता या ज्या कोंबड्या मस्त चिवचिवत आहेत . त्यांना कापणार ? वडिलांच उत्तर हो . पण का ? त्यांना "मारून" माणसं खातात म्हणून वडिलांचं उत्तर . त्यावर त्यांची मुलगी जोरजोरात रडायला लागली. नाही मारायच आपण कोंबड्याना मारून नाही खायचं . तेव्हा ती खूप लहान होती . तिच एवढ खूप सार हमसून हमसून रडणं बघून अवचट विचारात पडले . अरे आपण वागतोय हे बरोबर आहे का ?

ऋन्मेष,तळलेले बोंबिल आणि तिसऱ्याचे दबदबीत फार सुरेख लागते.
तळलेले बोंबिल हॉटेलमध्ये ट्राय न करता घरी केलेले खा.

भारताचा विचार केला तर गाई ,म्हैसी साठी वेगळे जमीन वापरली जात नाही. >> घराच्या गच्चीवर बांधता का गायी म्हशी?

अमितव, +१
मूळ प्रश्न कोणता आहार योग्य असा आहे. आणि त्याचं उत्तर ज्या आहारातून उत्तम पोषण होते आणि जो चांगल्या शाश्वत प्रकारे तयार होतो असा आहार.
आता असा आहार सगळीकडे आणि सर्वांसाठी सारखा असणार नाही. तो वयानुसार, भौगोलिक प्रदेशानुसार, ऋतूनुसार बदलत राहणार. यात आजच्या काळात अजून एक मुद्दा जोडला जातो तो म्हणजे पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचा. यात माझ्यामते प्रत्यक्ष आहारापेक्षा त्याच्या निर्मितीसाठी वापरली जाणारी पद्धत हिचा मोठा वाटा आहे. आज आपली शेती, दूध उत्पादन, इतर प्राणी पालन, मत्स्यव्यवसाय या साऱ्या गोष्टी industrial scale वर होत आहेत. त्यामुळे हा विचार करणे भाग आहे की मग त्यातल्यात्यात काय बरे?
माशांचा कार्बन फूटप्रिंट कमी असला तरी समुद्रात सध्या चालणारी मासेमारीची पद्धत अत्यंत विघातक आहे. मोठमोठय़ा ट्रॉलर्सने समुद्राचा तळ खरवडून काढत मासे गोळा केले जातात. त्यात अनेक समुद्री जीव हकनाक बळी पडतात. तिथल्या परिसंस्थेची वाट लागते. शिवाय समुद्रातली सर्व घातक रसायनं माशांमध्ये आलेली असतातच.
गोड्या पाण्यातील मत्स्यशेती, दूध व्यवसाय, आणि इतर पशूपालन व्यवसाय (पोल्ट्री, शेळ्या) यात आजकाल अनेक औषधे आणि हॉर्मोन्सचा सर्रास वापर केला जातो. ही सर्व रसायने त्या प्राण्याला खाल्ल्याने आपल्या शरीरात जातात. हे आपण रसायने फवारलेल्या भाज्या किंवा फळे खातो तेव्हा देखील होतेच. पण मांसाहारी आणि दुग्धाहारी लोक हे अन्न साखळीमध्ये एक पायरी पुढे असतात. त्यामुळे त्यांच्या शरीरात जाणारे प्रदूषकांचे प्रमाण दहा पटीने जास्त असू शकते. याला biomagnification असे म्हणतात.
त्यामुळे आपण जो आहार घेतो आहोत तो जर पर्यावरणाला घातक असेल तर तो आपल्याला देखील घातकच असेल असे म्हणता येईल. उदाहरणार्थ, एखाद्याने आपल्या घराच्या आवारात देशी कोंबड्या पाळल्या आणि त्यापासून अंडी वा चिकन खाल्ले किंवा शेततळ्यांमध्ये किंवा भातखाचरांमध्ये तयार झालेले देशी जातींचे मासे वा खेकडे खाल्ले तर ते घातक नाही. पण व्हिगन आहारासाठी म्हणून चिले देशांतल्या किंवा कॅलिफोर्नियामधल्या पाण्याचा अति उपसा करून आणि तिथून हजारो मैलांचा कॉल्ड स्टोअरेज मधला प्रवास करून आलेले अव्हकॅडो हे पर्यावरणाला घातकच आहे - कितीही शाकाहारी अथवा व्हिगन असले तरी. याच जोडीला मग ब्राझिलमध्ये उगवलेला मका किंवा सोयाबीन खायला घालून वाढवलेल्या गायीचे अथवा डुकराचे मांस देखील घातकच. ते जरा जास्तच घातक कारण आपण थेट मका किंवा सोयाबीन न खाता मांस खातो म्हणजे फूडचेनमध्ये एक पायरी जास्त पुढे जातो त्यामुळे कार्बन फूटप्रिंट जास्त वाढतो.
आता याचं एक उत्तर मांसाहार कमी करणं हे आहे पण ते सर्वात चांगलं उत्तर नाही. सर्वात चांगला मार्ग अन्न उत्पादन de-industrialize, decentralize आणि less automize करणे हे आहे.

सर्वात चांगला मार्ग अन्न उत्पादन de-industrialize, decentralize आणि less automize करणे हे आहे. >> ही गोष्ट आपल्या पूर्णपणे हातात नाही. पण एक ग्राहक म्हणून आपण जागरुक राहिलो तरी काही बदल आपण निश्चित घडवून आणू शकतो. मांसाहार, दुग्धजन्य पदार्थ कमी करणं, स्थानिक उत्पादकांकडून खरेदी करणं, ऋतूनुसार आहार ठेवणं. प्रक्रिया केलेले अन्नपदार्थ कमी खाणं. यातल्या बऱ्याचशा गोष्टी आपल्या आरोग्यासाठी देखील चांगल्याच आहेत. So it's a win win.

मांसाहारी आणि दुग्धाहारी लोक हे अन्न साखळीमध्ये एक पायरी पुढे असतात. त्यामुळे त्यांच्या शरीरात जाणारे प्रदूषकांचे प्रमाण दहा पटीने जास्त असू शकते. याला biomagnification असे म्हणतात.>>>पण पोषणमूल्यांचे प्रमाण देखिल दहा पटीने जास्त असत नाही का? उदा. दहा किलो भाज्या खाऊन जेवढी प्रथिने मिळतील ती एक किलो मांस खाऊन मिळतात. सेम थिंग गोज अबाउट मिल्क.
पर्यावरणाचा र्हास होण्यात सर्वात मोठा वाटा शेतीचा आहे. जेव्हा शंभर एकर जंगल तोडून तिथे शेती केली जाते तेव्हा तेवढ्या परिसरातलं सर्व जैववैविध्य नष्ट होतं. शेतीपूर्वी मानव हंटर-गॅदरर जीवनशैलीने अत्यंत सस्टेनेबल पद्धतीने रहात होता. शेतीमुळे मोठ्या पॉप्युलेशनला शाकाहारी होणं शक्य झालं आणि या शाकाहारानेच पर्यावरणाचा घात केला.
पर्यावरणाच्या दृष्टीने विचार करायचा झाला तर आपण ताबडतोब शेतीसारखी विध्वंसक प्रॅक्टिस बंद करून जास्तीत जास्त फळे, कंद आणि प्राणी (उदा. खार, ससा, साळींदर, उंदिर, डुक्कर, कावळे, कबूतर इ.) चा समावेश आहारात केला पाहिजे, जे आदिवासी हजारो वर्षे सस्टेनेबली करत आहेत. आहे तयारी?

सर्वात चांगला मार्ग अन्न उत्पादन de-industrialize, decentralize आणि less automize करणे हे आहे.>>>
ख्या: ख्या: ख्या: अन्न उत्पादन डि-इंडस्ट्रियलाईझ करून साडेसात अब्ज लोकांचे पोट रोज दोनदा भरून दाखवा. दिल को बहलाने के लिये खयाल अच्छा है.

मोरोबा, मांस आणि धान्य यातून सारखीच पोषणमूल्यं मिळत नाहीत. त्यामुळे पोर्शन साईझ दहापट कमी होत नाही. सहज गुगल केल्यावर one portion of chicken = 100 gm raw chicken and one portion of rice is 60 to 90 grams of uncooked rice असं मिळालं.
Biomagnificatiom is not only about the concentration of a single chemical, it's also about the kinds of chemicals that accumulate over time.
बरोबर आहे. शेती अर्थात monoculture मुळे जैवविविधता कमी होती. त्याचसाठी industrial level वर शेती नको असं म्हटलं आहे. Agroforestry, permaculture अशा पद्धतीने शेती अधिक शाश्वत आहे आणि अधिक पोषणमूल्यं देणारी देखिल. शेती per say विघातक नसून industrial agriculture पद्धतीने शेती विघातक आहे.
आजही जगात जवळपास 70 ते 76 टक्के शेती ही मांसाहारी लोकांना लागणारे मांस आणि दूध निर्माण करणाऱ्या पशूंना खाद्य मिळावे यासाठी केली जाते. तेव्हा शाकाहाराने पर्यावरणाचा घात केला नाहीये.
तुमची शेवटची कल्पना इतकी हास्यास्पद आहे की मला काय लिहू ते कळत नाहीये! What's the logic in throwing away the grains and animals that have been domesticated for over 10 thousand years and to start eating the wild life instead?
जर शेती आणि इतर व्यवसायांचं विकेंद्रीकरण झालं तर साडेसात अब्ज लोकांना पोटभर अन्न नक्कीच मिळेल. त्याची काळजी करू नका!

तुमचे पर्यावरणाबद्दलचे फंडे पुस्तकी आणि निरागस आहेत. वेळ मिळाल्यावर लिहितो.

ओके. जरूर लिहा. मलाही तुमचे म्हणणे ऐकायला आवडेल.

जवळपास 70 ते 76 टक्के शेती ही मांसाहारी लोकांना लागणारे मांस आणि दूध निर्माण करणाऱ्या पशूंना खाद्य मिळावे यासाठी केली जाते
हे साफ खोटे विधान आहे अन्न उत्पादन करताना जे biproduct तयार होतात त्याचाच वापर प्राण्यांच्या खाद्य साठी केला जातो.
६० ते ७० टक्के शेती प्राणी सांभाळण्यासाठी केली जाते हे खूपच भडक वाक्य आहे रिॲलिटी शी त्याचा काडी च संबंध नाही.

हेमंत, या लिंकवर जाऊन तुम्ही वाचू शकता.
Link: https://ourworldindata.org/global-land-for-agriculture
There is also a highly unequal distribution of land use between livestock and crops for human consumption. If we combine pastures used for grazing with land used to grow crops for animal feed, livestock accounts for 77% of global farming land. While livestock takes up most of the world’s agricultural land it only produces 18% of the world’s calories and 37% of total protein.