निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३३)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 17 July, 2018 - 03:13

अथ श्री आषाढ़ मासारम्भ ..

आषाढ़ महीना सुरु झाला की आपण आता पावसाळा खऱ्या अर्थाने लागला असं म्हणतो. वर्षातील सगळ्यात जास्त वाट बघितला गेलेला हा ऋतु. संपूर्ण निसर्गच जणू वर्षाऋतूच्या आगमनाची तयारी करत असतो, वरुणराजा येणार आणि सगळ्यांना तृप्त करणार या जाणिवेने पुलकित झालेला असतो. धरणी आपल्या कुशीतील अत्तराच्या कुप्या परत एकदा काठोकाठ भरून ठेवते. कोकिळ महाशय आपली उन्हाळी मैफिल आवरून चातकराजासाठी आसन मोकळे करून देतात. आमराया आपली उरलीसुरली फळे सोसाट्याच्या वाऱ्याला दान देऊन टाकतात. मयूर आपला पिसारा पुन्हा पुन्हा झंकारून पाहतो. तर मुंग्याची आपल्या अंड्यांना ऊन दाखवण्याची लगबग सुरु असते. मानवाच्या आनंदाला तर पारावर राहात नाही. आणि अशातच एक दिवस पश्चिम क्षितिजावर काळोख दाटून येतो. विजांचे भालदार- चोपदार वर्दी देतात आणि जणू ढोल ताशांच्या कडकडाटात, वाऱ्यावर स्वार होऊन तो येतो.. हो.. तोच तो.. मान्सून.

त्याच्या आगमनाने साऱ्या सृष्टीवर नवसंजीवनी पसरते. हिरवेगार गालिचे अंथरल्या जातात .

हा ऋतू नवनिर्मितीचा, ऋतू हिरवाईचा, ऋतू पाचूचा, ऋतू तृप्तीचा. आपण हा निर्मितीचा सोहळा दरवर्षी साजरा करतोच करतो. पिढ्यानुपिढ्या लेखकांनी, गायकांनी, कवींनी, चित्रकारांनी एकंदरीतच कलाकारांनी आपापल्या परीने पावसाला व्यक्त केलेच आहे. कधी आपल्या कुंचल्यातून तर कधी शब्दांमधून. एक राजस्थानी लोकगीत आहे. त्यात या 'पावस'काळाचं किती सुंदर वर्णन केला आहे बघा.

सुरंगी रुत आई म्हारे देस, भलेरी रुत आई म्हारे देस
मोटी-मोटी छांटयां ओसरयां ए बदली, तो छांट घड़े के मान, मेवा मिसरी
सुरंगी रुत आई म्हारे देस।
राजस्थान म्हणजे मरूभूमी. तिथल्या रहिवाश्यांसाठी तर पाऊस म्हणजे जणू अमृत वर्षा, प्रत्यक्ष देवाचा आशीर्वाद. ते म्हणतात..
"माझ्या देशात हा 'सुरंगी' ऋतु आला आहे. माझ्या देशात हा भला ऋतु आला आहे.
अरे ढगांनों तुमच्यातला एक एक थेंब आम्हाला घडाभर दिसतोय.
अरे बघा बघा, माझ्या देशात 'मेवा- मिसरी' (प्रमाणे प्रिय असा) हा 'सुरंगी' ऋतु आला आहे.

पाऊस प्रत्येकासाठी वेगवेगळा ठेवा घेऊन येतो. छोट्यांसाठी आता वाहत्या पाण्यात कागदाच्या होड्या सोडण्याची मौज असते आणि भोलानाथाला "शाळेभोवती तळे साचून सुट्टी मिळेल काय?“ असा निरागस प्रश्नपण विचारला जातो. तरुणाईला गडकिल्ले साद घालतात. शेतकरी नव्या आशेनी पेरणी सुरु करतो. "यंदा पीकपाणी भरपूर होऊ दे" असं साकडं वर्षाराणीकडे घातलं जातं. शहरी नोकरदाराला आपल्याला वेळेत ऑफिस गाठता येईल ना” ही काळजी सतावत असते. प्रेमिकांसाठी "सावन बरसें तरसें दिल" होऊन जातं. तर कोणाला आता धुतलेले कपडे कुठे वाळवू अशी चिंता भेडसावते. जितक्या वृत्ती तितक्याच प्रवृत्ती हेच खरे.

खरंतर आपल्याकडच्या शहरी भागात पाऊस म्हटला कि 'हाल-बेहाल'. गल्लीबोळात चिखल-राडा तर मुख्य रस्ते स्वतःच नाल्यांचे रूप घेतात. पण गुलजार साहेबांची नजर मात्र वेगळेच काही बघते. त्यांची लाडकी 'बारिश' येते तेव्हा काय होते...

बारिश आती है तो मेरे शहर को कुछ हो जाता है..
टिनकि छत, तर्पाल का छज्जा, पीपल, पत्ते, पर्नाला सब बजने लगते है।
तंग गली में जाते जाते,
मेरी साइकल का पहिया पानी की कुल्लियाँ करता है।
बारिशमे कुछ लम्बे हो जाते है कद भी लोगोंके
जितने ऊपर है, उतने ही पैरो के नीचे पानी में
ऊपरवाला तैरता है तो नीचेवाला डूब के चलता है.
खुश्क था तो रस्ते में टिक टिक छतरी टेंक के चलते थे
बारिशमें आकाश पे छतरी तक के टप टप चलते है..

सगळ्यां निसर्ग प्रेमींना नविन भागाच्या खुप खुप शुभेच्छा

वरील मनोगत निसर्गप्रेमी मनिम्याऊ (मृण्मयी) ने लिहिले आहे.

विषय:

निसर्ग

Groups audience:

पर्यावरण

Group content visibility:

Public - accessible to all site users

शेअर करा

अहाहा कसले सुंदर सुंदर फोटो

अहाहा कसले सुंदर सुंदर फोटो आहेत सगळे !! रेनलीली त्यातला राजहंस , बुलबुलांची जोडी , रंगीत ठिपक्यांचं फुलपाखरू , पोपटाचं झाड भारीच सगळं !
कबुतरांचा मला पण राग येतो .. पण तुमच्या बाकी गवतफुलांच्या फोटोसाठी एकदा माफी

ऑर्किड पण मस्तच ! आज लयलूट च आहे इथे !

Submitted by anjali_kool on 8 July, 2019 - 05:05

निरुदा ऑर्किड कुंडीत येईल का?

निरुदा ऑर्किड कुंडीत येईल का?
@माधव बहुतेक ती रानवांगीच असावीत. फळे गोलाकार वांग्यासारखी पण आकाराने बोराएवढी आहेत.

Submitted by हरिहर. on 8 July, 2019 - 05:20

या पानावरच्या रानफुलांमधले

या पानावरच्या रानफुलांमधले पहिले फूल रानवांग्याचे आहे ना? >>>> काटेरिंगणी चा प्रकार आहे का हा?

Submitted by मृनिश on 8 July, 2019 - 06:23

हे असे असे दिसते. फळांचा फोटो

मृनिश, हे असे असे दिसते. फळांचा फोटो नंतर टाकतो.

Submitted by हरिहर. on 8 July, 2019 - 07:12

@शाली,

@शाली,
तुम्ही दिलेला जो काळ्या मिरीसारख्या फळांचा फोटो आहे, त्याला पाणजुळी म्हणतात. वनस्पतीशास्त्रीय नाव: Phyllanthus reticulatus देउन सर्च करून पाहा. ही फळे खातात.

Submitted by अदीजो on 8 July, 2019 - 06:54

अदीजो, खरच की. अगदी सेम

अदीजो, खरच की. अगदी सेम दिसतेय झाड.
ही फळं पाहिल्यावरच खावी वाटली पण माहीती नसल्याने धाडस नाही केलं. आता एखादे चाखून पाहीन.
नावासाठी थॅंक्यू. पाणजुळी प्रथमच ऐकले.

Submitted by हरिहर. on 8 July, 2019 - 07:05

पावसात भिजलेला बुबूल.

पावसात भिजलेला बुलबूल.

Submitted by हरिहर. on 12 July, 2019 - 08:54

बुलबुल मस्तच शाली!

माझ्या कंपोस्टचा अपडेट
चुना, बोरिक पावडर इत्यादी उपायांना पोरकिड्यांनी दाद दिली नाही. मी शेवटी ते तयार कंपोस्ट रोज थोडं थोडं करून रस्त्यावरच्या झाडांना नेऊन घातलं. आता संपलं.
जे ओलसर, अर्धवट कंपोस्ट होतं ते एका वेगळ्या बादलीत काढलं आहे( त्यात पोरकिडे आहेत पण कमी आहेत) आणि ज्यात कंपोस्ट तयार करते ती भांडी स्वच्छ धुवून 2 दिवस खडखडीत वाळवली. आणि आता नव्याने कल्चर आणून परत कंपोस्टिंग सुरू केले आहे.
ज्यांनी ज्यांनी उपाय सुचवले त्यांना धन्यवाद!

Submitted by वावे on 12 July, 2019 - 09:14

माहित नाही हे कसले फुल आहे.

Submitted by हरिहर. on 13 July, 2019 - 00:26

एक जुना फोटो.

काही जुने फोटो.

.

Submitted by हरिहर. on 14 July, 2019 - 10:38

@ माहित नाही हे कसले फुल आहे

@ माहित नाही हे कसले फुल आहे.>>
शालीदा, शास्त्रीय नाव
Abutilon theophrasti
त्याला हिंदीत मिमिर /मखमल का पौधा नाव आहे, इंग्रजीत
Button weed म्हणतात.
मराठी नाव माहित नाही
(काही भागात याच्या बिया खाल्ल्या जातात)
(आम्ही शाळेत असताना या फळाला शाईत बुड़वून कागदावर छापे मारायचो