निसर्गाच्या गप्पा (भाग ४)

मला हे वरचे स्तोत्र माहित नाही. शशांक हे स्तोत्र तुम्ही स्तोत्रांच्या बाफवर चिकटवाल का प्लिज? त्या स्तोत्रातील पृथ्वी म्हणजेच भूदेवी, महाविष्णूची द्वितीय पत्नी मानली जाते. पहिली पत्नी श्रीदेवी (हसू नका )

जागू, अगं आदिमातेच्या महिषासुरमर्दिनी रुपाने शताक्षी/शाकंभरी/अन्नदा/नीलदुर्गा अवतार धारण केला होता. त्या ती अन्नजलदायिनी झाली होती. जरी त्या युगात ऋषीमुनी निसर्गाची निगराणी करणारे होते तरी जसजसा काळ पुढे जात राहिला तसतशी निसर्गाकडे दुर्लक्ष होऊ लागले आणि अवर्षणाला तोंड द्यावे लागले. तेव्हा त्या स्तोत्र बाफवर दिलेले 'सनातनदेवी सूक्त' अगस्त्यादि श्रेष्ठ ऋषींकडून ठराविक संख्येने पठण केलं गेल्यावर ती प्रगटली होती. तिच्या आठ हातांमध्ये नवपल्लव शाखा, पुष्प, फल, कंदमुळे, अक्षय्य जलपात्र, धनुष्य बाण व नांगर अशी साधने व आयुधे होती. तिने मित्र-वरुणांना त्यांचा क्रोध आवरण्याची आज्ञा करुन पृथ्वीवरील ऋतुचक्र सुरळीत सुरु करण्यास सांगितले.

नंतर तिने तिच्या लाडक्या कन्येस आल्हादिनीस परमशिवपत्नी पार्वतीच्या स्वरुपात पाचारण केले व तिला 'अन्नपुर्णा' हे नामाभिधान देऊन सृष्टीतील अन्ननिर्मितीचे कार्य पवित्र नियमांनुसार सांभाळण्याचे कार्य दिले.

आभार शशांक,
ज्या काळात मानव थेटपणे निसर्गावर अवलंबून होता, त्या काळात हि कृतज्ञतेची भावना होती. (समुद्र वसने..)
आजही आपण तसेच निसर्गावर अवलंबून आहोत. प्लॅस्टीक, पेट्रोल सगळे निसर्गातूनच तर येते. पण आता आपल्याला थेटपणे ते मिळवता येत नाही. म्हणून जाणीव राहिली नाही.

साम - व्रतानि (छांदोग्योपनिषत्) (संदर्भ - अष्टादशी -आचार्य विनोबा भावे)

महामना: स्यात् | तद् व्रतम् || (मोठ्या मनाचे व्हावे. हे व्रत आहे)
तपन्तं न निंदेत् | तद् व्रतम् || (तापणार्‍या आदित्याची निंदा करु नये. हे व्रत आहे)
वर्षन्तं न निंदेत् | तद् व्रतम् || (वर्षणार्‍या मेघांची निंदा करु नये. हे व्रत आहे)
ऋतून् न निंदेत् | तद् व्रतम् || (ऋतूंची निंदा करु नये. हे व्रत आहे)
लोकान् न निंदेत् | तद् व्रतम् || (लोकांची निंदा करु नये. हे व्रत आहे)
पशून् न निंदेत् | तद् व्रतम् || ( पशूंची निंदा करु नये. हे व्रत आहे)
सर्वमस्मीत्युपासीत | तद् व्रतम् , तद् व्रतम् || ("मी(च) सर्व आहे" अशी उपासना करावी. हे व्रत आहे. हे व्रत आहे.)

अरे वा! मस्त माहिती! भारद्वाज माझा अतिशय लाडका पक्षी आहे. फार सुरेख दिसतो.

जागू, चकवाचांदणं पण घेतले आहेस ना ? त्यात पानोपानी अशी अनोखी माहिती आहे.

लेकाच्या फोटोबद्दल सर्वांचे आभार!
जागू कधी येतेस पुण्यात? कळव....मला शक्य असेल तर येईन.
शशांक स्तोत्र छान आहे. आणि अश्विनी के...किती इंटरेस्टिंग माहिती दिलीस!

जागू चकवाचांदण अप्रतीम आहे. बरेच दिवसांपूर्वी वाचलंय.

जिप्सी, साधना कुठेही असले तरी इथे डोकावल्याशिवाय रहात नाहीत.

आहोत आहोत

मी पण आहे आहे

जिप्सी, साधना कुठेही असले तरी इथे डोकावल्याशिवाय रहात नाहीत.>>>>>दिनेशदा तुम्हाला १०० काजुकतली

जागू,चकवाचांदण पुस्तकाची प्रस्तावना पण मस्त आहे. हे नाव त्यांनी का दिलं ते फार वाचनीय आहे.
आणि त्यातली सगळीच प्रकरणं वनविश्वाची एक अद्भुत सफर घडवतात. पण मला सर्वात आवडलेलं म्हणजे 'दस्तापूर' हे प्रकरण. त्यांचे सासरे लावलेल्या झाडांविषयी जे मत व्यक्त करतात ते वाचून आपण नि:शब्द होतो. खूप आनंददायी आहे हे पुस्तक.

साधना, जिप्सी वाट पाहात होते, त्यांची कोणी आठवण काढततंय की नाही?

मानुषी,
त्या डेस्टीनेशन मासिकाचे संपादक B. Mathews आहेत.
संपर्कासाठी info@eadestination.com वर ईमेल
करता येईल. फ़ेसबुक वर पण त्यांचे अकाऊंट आहे
Destination Magazine या नावाने.

वाचनीय लेख आणि फ़ोटो असतात.

http://www.eadestination.com/

जिप्स्या_तू_पण्_बघ.

माझ्या बागेतलं नवं कोडं ...
http://mokale-aakash.blogspot.com/2011/11/blog-post_23.html

हे काय असावं कुणाला माहित आहे का? त्याची लांबी साधारण सव्वा ते दीड इंच होती.

शांकली, दस्तापूरचं प्रकरण सुंदरच आहे.
मला तितकंच आवडलं म्हणजे ज्या प्रांजळपणाने त्यांनी आपलं सुरुवातीचं अपयश मांडलं आहे, ते खरंच ग्रेट आहे.

गौरी तो कोष आहे. अर्थात आतला किटक निघून गेलाय. असे आणखी असतील तर त्यांच्यावर नजर ठेवून, कोषातून बाहेर येण्याचा सोहळा बघता येईल.

दिनेशदा, हा एकच दिसला. पुन्हा एकदा नीट बघते अजून एखादा दिसतोय का म्हणून. ट्रेनिंगमुळे एवढं मोठं नाट्य बघायचं मिसलंय मी
एवढा नाजुक आणि सुंदर कोष फुलपाखरांचा असतो का?

शशांकजी,
धन्यवाद ! व्रताबद्दल छान वाचायला मिळालं..

जागु,
पक्षांच्या विलक्षण माहितीबद्दल धन्यवाद !

हा एखाद्या पतंगाचा असू शकेल. फुलपाखराचे साधारण बारिक फांदीला, उभे लटकत असतात.
कोषातून बाहेर यायच्या आधी काही काळ त्याचा रंग बदलतो. मग अगदी पहाटे, त्यात हालचाल दिसायला लागते. आधी मिशा, मग डोके आणि मग बाकिचे अंग बाहेर येते. त्यावेळी पंखांची घडी घातलेली असते, ते ओलेही असतात आणि आकाराने छोटेही.
मग तो किटक त्या फांदीच्या वरच्या टोकावर जाऊन, सूर्य उगवायची वाट बघतो. ऊन्हात पंख पसरुन ते वाळवतो. थोड्याच वेळात ते कोरडे होतात. मग किंचीत फडफड करतो आणि तो हवेत झेप घेतो.

हे नाट्य मी अनेकदा प्रत्यक्ष बघितलेय. त्यासाठी कोष गोळा करुन घरी काचेच्या बाटलीत ठेवायचो. (बाहेर ते पक्ष्यांच्या नजरेला पडले, तर त्यांचे अन्न बनतात.)
पण मी वर्णन केलेय त्यापेक्षाही ते फार सुंदर असते.

कोषातून बाहेर यायच्या आधी काही काळ त्याचा रंग बदलतो. मग अगदी पहाटे, त्यात हालचाल दिसायला लागते. आधी मिशा, मग डोके आणि मग बाकिचे अंग बाहेर येते. त्यावेळी पंखांची घडी घातलेली असते, ते ओलेही असतात आणि आकाराने छोटेही.
मग तो किटक त्या फांदीच्या वरच्या टोकावर जाऊन, सूर्य उगवायची वाट बघतो. ऊन्हात पंख पसरुन ते वाळवतो. थोड्याच वेळात ते कोरडे होतात. मग किंचीत फडफड करतो आणि तो हवेत झेप घेतो.

हे नाट्य मी अनेकदा प्रत्यक्ष बघितलेय. त्यासाठी कोष गोळा करुन घरी काचेच्या बाटलीत ठेवायचो. (बाहेर ते पक्ष्यांच्या नजरेला पडले, तर त्यांचे अन्न बनतात.>>> तुम्ही वर्णनही ईतके मस्त करता की चित्र डोळ्यांसमोर उभे राहिले.

तुम्ही वर्णनही ईतके मस्त करता की चित्र डोळ्यांसमोर उभे राहिले. >> अगदी हेच म्हणायचं होतं मला!
आता एक तरी न उघडलेला कोष शोधायलाच हवा बागेत.

शोभा पान २३ वरचा पक्षी सूर्यपक्षी आहे का? sunbird असे गुगलून पहा.

दिनेशदा, तुम्ही कोषातून फुलपाखरू बाहेर येण्याचे वर्णन ईतके हळूवार केलेत की दॄश्य अगदी डोळ्यासमोर ऊभ राहीलं

धन्यवाद दिनेशदा..........लेकाकडे पाठवते!

मस्त वर्णन दिनेश
मलाही काही कोश दिसले होते, पण मी इतकं निरिक्षण केलं नव्हतं.

असंच विलक्षण जीवन चतूर आणि टाचणी जगतात.
आपल्याला हे साधारण पाणथळ जागीच दिसतात. हे दोन्ही अंडी घालताना पाण्याच्या खाली घालतात. तेसुद्धा गवताची काडी किंचीत पोखरुन त्यात अंडी घालतात. त्यासाठी त्यांच्या शेपटीला एक टोक असते.

टाचणी आपली शेपुट फक्त पाण्यात बुडवते पण चतुराची मादी पाण्यात डुबकीच घेते. पाण्यातून बाहेर येण्यासाठी तिला खुपच प्रयास करावे लागतात. त्यात जर ती अयशस्वी ठरली तर बेडूक आणि मासे तिला खायला टपलेलेच असतात. एरवीही तिचे आयुष्य थोड्या दिवसांचेच असते.
चतुराच्या अळ्या मात्र खुपच खादाड असतात, अगदी छोटे बेडुकमासे पण खाऊ शकतात.

एखाद्या डबक्याच्या काठी बराच वेळ निवांत बसून राहिले तर हे नाट्य बघता येते. जिप्स्या कधी वेळ मिळाला तर चतुराचे मिलन, आणि पाण्यातून बाहेर येणे टिपता आले तर बघ.

असंच विलक्षण जीवन चतूर आणि टाचणी जगतात.
>>> टाचणी नावाचा किटक आहे? कसा दिसतो तो?