लष्कराच्या भाकऱ्या(२) : जागरूक वाचक मंच

Submitted by कुमार१ on 1 January, 2023 - 20:22

भाग १: https://www.maayboli.com/node/75324
..................................................................................................
नववर्षानिमित्त सर्व मायबोलीकरांचे स्वागत आणि सर्वांना शुभेच्छा !
भाग १ मधील पृष्ठसंख्या बरीच फुगल्यामुळे हा भाग काढतो आहे.

नव्या वाचकांसाठी थोडी पार्श्वभूमी :
वृत्तमाध्यमांमधून असंख्य बातम्या आणि विविध प्रकारची माहिती प्रसारित होत असते. अलीकडे माध्यमांमध्ये घाईघाईत अर्धवट बातम्या देणे, मूळ इंग्लिशमधील बातमीचे ढिसाळ व हास्यास्पद भाषांतर आणि एकंदरीतच लेखनाबद्दलची बेफिकिरी या गोष्टी मोठ्या प्रमाणावर दिसून येतात. अपवाद म्हणून काही माध्यमांमधून इतरांपेक्षा काहीतरी वेगळे किंवा चांगले सुद्धा सादर केले जाते. अशा वृत्तापैकी तुम्हाला आवडलेले/ नावडलेले/ खटकलेले असे काहीही तुम्ही इथे संबंधित दुव्यासकट लिहू शकता.

शीर्षकाच्या नामविस्तारासह सादर आहे हा “लष्कराच्या भाकऱ्याचा” दुसरा भाग..

विषय: 
लेखन
शब्दखुणा: 
जागरूक वाचक
Groups audience: 
गुलमोहर - ललितलेखन
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users
शेअर करा

‘cervix’ वरूनचा भाषांतरित विनोद वारंवार होतोय.

मराठी बातम्यांचा (गर्भित) आशय वाचकांपर्यंत नीट पोचण्यासाठी इंग्लिश बातमीदारांना 2 सूचना :
1. जेव्हा डोक्याखालची मान म्हणायचं असेल तेव्हा सरळ neck हा सोपा शब्द वापरावा
2. जेव्हा त्यांना ‘गर्भाशयाच्या’मुखाचा/मानेचा असे म्हणायचे असेल तेव्हा त्यांनी नेहमी uterine cervix हा शब्दप्रयोग करावा. म्हणजे निव्वळ गुगल भाषांतर करणाऱ्या मराठी बातमीदारांचे काम नीट होईल.

ते भाषांतर असे आहे : गर्भाशय ग्रीवा
( ग्रीवा = मान). हे ठीक होईल.

अर्थात बेफिकिरीला काय करणार…..

Submitted by कुमार१ on 15 January, 2024 - 02:48

वर दिलेल्या एका उदाहरणात "अंनामृत" हा शब्द वाचून अर्थ लागला नाही असे म्हटले आहे. तसे पाहिले तर 'अन्न' हा शब्द 'अंन' असा अनुस्वार देऊन लिहिला तर ते टेक्निकली बरोबर आहे अशी वकिली एखादा करीलही. पण बहुतेक सर्व लोकं अर्थ लागत नाही, डोळ्यांना त्रास होत आहे. अगदी जोरदार नाही, पण हलकासा धक्का लागला अशी तक्रार करतील. हे लिपीचे सामर्थ्य आहे. ते सामर्थ्य आपण हळूहळू गमावून बसण्याचा मार्गावर आहोत. आता ही पाटी ...

१) 'श्रीपञ्चमुख' हा शब्द 'श्रीपच्चमुख' असा लिहिला आहे. ही फार मोठी चूक नाही. मला देखील हा शब्द लिहिताना बराच त्रास झाला.
२) पण "ऐतिहासीक" या एकाच शब्दातील दोन चुका मात्र गंभीर आहेत. एक म्हणजे ए आणि ऐ यानंतर 'ए' ला दोन मात्रा देऊन जो ऐ काढला आहे तो युनिकोडमध्ये शक्य नाही. हे केवळ खडूने फळ्यावर केलेल्या लिखाणातच शक्य आहे. सावरकरांनी सुचविल्याप्रमाणे लिहायचे असते तर "अ‍ैतिहासिक" असे लिहिता आले असते. पण तो पर्याय स्वीकारण्याची वेळ आता निघून गेली आहे. "ऐतिहासिक" असेच लिहावे लागेल. दुसरी गोष्ट 'इक' प्रत्यय नेहमी र्‍हस्व असतो. उदा. नगर - नागरिक तसे इतिहास - ऐतिहासिक
३) "साक्षिदार" हा शब्द "साक्षीदार" तर "सुर्वणसंधी" हा शब्द "सुवर्णसंधी" असा लिहिला तर डोळ्यांना अजिबात त्रास होत नाही. "शुभंम" हा शब्द "शुभं" असा असता बरे झाले असते. अधिकचा 'म' काढल्याने जास्त शुभ होईल असे काही नाही.

फळा लिहून झाला की खिशातला मोबाइल काढून एक फोटो घेऊन गूगल लेन्समधून वाचायचा आणि त्यातील मजकूर कॉपी पेस्ट करून मराठी स्पेल चेकच्या अ‍ॅपमध्ये चुका बघायच्या. याला फक्त दोन मिनिटे लागतात. शुभं + भवतु अशी संधी केली तर "शुभम् भवतु" असे लिहिता येईल. पण "शुभंम भवतु" साफ चुकीचे. ही संस्कृत संधी करून पाहण्याची सोय देखील त्याच अ‍ॅपमध्ये आहे.

Submitted by shantanuo on 21 January, 2024 - 06:37

cervix शब्दाला गर्भाशयग्रीवा तर cancer of cervix ला गर्भाशयग्रीवा यमार्बुद असा शब्द आहे. तो या अ‍ॅपमध्ये पाहता येईल.

https://play.google.com/store/apps/details?id=com.dictionary.shantanu.di...

एखाद्या सेलिब्रिटीने या अ‍ॅपची जाहिरात केल्याशिवाय कोणी हे अ‍ॅप डाऊनलोड करण्यात आपली
बँडविड्थ खर्च करणार नाही याची कल्पना असल्यामुळे त्यात इंग्रजी शब्दाला प्रतिशब्द कसे दिसतात ते
दाखविणारा स्क्रीन शॉट खाली देत आहे.

यात दिलेले प्रतिशब्द हिंदी, मराठी, गुजराती याबरोबरच इतर सर्व भारतीय भाषांत वापरण्यास सुरुवात झाली तर ते शब्द संस्कृत आहेत असे वाटणार देखील नाही.

Submitted by shantanuo on 21 January, 2024 - 07:12

जालावर गेले काही दिवस चर्चेत असलेले शब्द- अक्षता आणि अक्षदा.

कोणता बरोबर ? दोनही पार्टी आपणच बरोबर या पवित्र्यात दिसतात.

Submitted by अनिंद्य on 21 January, 2024 - 08:00

“अक्षत” म्हणजे पूर्ण, ज्याची क्षती होत नाही / होणार नाही असा अर्थ लागतो खरा. बहुतेक जागी लग्नादी समारंभात अक्षता म्हणजे तांदूळ. क्वचित कुठे ज्वारीचे दाणे बघितले आहेत.

पण मग सर्रास “अक्षदा” लिहिलेले दिसते त्याचे काय?

Submitted by अनिंद्य on 21 January, 2024 - 08:15

शंतनु, माहिती आवडली.

बऱ्याच आमंत्रणांमधे 'कुर्यात बटोर्मंगलम्' व 'आशीर्वाद' हा शब्द सर्रास चुकीचा लिहिलेला असतो. बर्टोमंगलम्, आशिर्वाद आणि खाली उलटं स्वस्तिक (चक्क नाझ्झींचं) बघायची इतकी सवय झाली आहे की कुणी शुद्ध - सरळ काढलं तर डोळ्यांत पाणी येतं.

अनिंद्य, अक्षता आणि अक्षदा दोन्ही बरोबर असावे. ताकत आणि ताकद सारखं.

Submitted by अस्मिता. on 21 January, 2024 - 08:23

स्त्री स्वतःच्या मनाप्रमाणे वागू लागली की तिला शिव्यांची लाखोली मिळते हा अर्थ लागला.

मला इतर दोन शब्दकोशांत हा शब्द मिळाला नाही. बृहद्कोशात दाते कोशाचा संदर्भ दिला आहे. त्यातही दिसत नाही.
https://dsal.uchicago.edu/cgi-bin/app/date_query.py?page=195

Submitted by भरत. on 21 January, 2024 - 09:55

हिंदीत अक्षदाचा अर्थ "देवताओंके आशीर्वाद" असा दिला आहे.
वरच्या वाक्यात तसा अर्थ असेल असे वाटत नाही.

Submitted by मानव पृथ्वीकर on 21 January, 2024 - 09:56

बळवटी म्हणजे धष्टपुष्ट म्हटलंय. अक्षदा नाहीच समजत तरीही.
मात्र शुभकार्यात वापरतात त्या अक्षताच, अक्षदा नव्हे.

Submitted by स्वाती_आंबोळे on 21 January, 2024 - 09:58

हिंदीत अक्षदाचा अर्थ "देवताओंके आशीर्वाद" असा दिला आहे. >>>
+१
भरत यांच्या लिंकवरून 'अव्याहत' असाच लागतोय.

Submitted by अस्मिता. on 21 January, 2024 - 10:40

अच्छा ! समजले.
अर्थपूर्ण चर्चेबद्दल सर्वांना धन्यवाद !

Submitted by कुमार१ on 21 January, 2024 - 23:31

इंग्रजीत ज्याला "to eat your own dog food" असे म्हणतात तो प्रकार म्हणजे आपण बनविलेले सॉफ्टवेअर इतर कुणी नाही तर निदान आपण स्वतः वापरावे! मराठी स्पेल चेक या अ‍ॅपनुसार अक्षदा चुकीचे असून ते अक्षता असे पाहिजे.

वर देणारी वरदा, शुभ देणारी शुभदा. अक्ष असा काही शब्द नाही म्हणून, नाहीतर अक्षदा हा शब्द देखील चालून गेला असता.

>> अक्षता आणि अक्षदा दोन्ही बरोबर असावे. ताकत आणि ताकद सारखं.

ताकत आणि अक्षदा हे दोन्ही शब्द या अ‍ॅपमध्ये चुकीचे म्हणून दाखविले जात आहेत. हे सॉफ्टवेअर म्हणजे १००% प्रमाण नव्हे. कोणी त्यातील काही चुका दाखवून दिल्या तर पुढच्या अपडेटमध्ये सुधारता येतील.

Submitted by shantanuo on 27 January, 2024 - 00:09

अक्षदा शब्दाचा अर्थ काढायचाच असेल तर नेत्रदान करणारी असा काढता येईल.

मी मागे या ऍप मध्ये चाचणी म्हणुन दोन उतारे तपासून पाहिले होते. त्यात बहुतेक योग्य सूचना तर काही खटकणाऱ्याही आल्या.

परत वापरून फीडबॅक (याला मराठी शब्द पटकन आठवेना) देईन.

Submitted by मानव पृथ्वीकर on 27 January, 2024 - 00:50

इंग्लिश उपशीर्षकांमध्ये एक ‘ध चा ‘मा’ असा प्रकार झाल्याने शब्दाचा अर्थ पार बदलून गेला !
viper.jpg

वरील रहस्यपटात कारच्या अपघाताची चौकशी चालू आहे.
त्यात w(ipers) ऐवजी v(ipers) असे झाल्याने वायपर्सचे साप होऊन बसले.

( हा मराठी रहस्यपट खूप चांगला आहे : https://www.youtube.com/watch?v=c0j3QoyUrCQ)

Submitted by कुमार१ on 27 January, 2024 - 05:43

आजच्या लोकसत्ता मुंबई पुरवणीतील एका बातमीत 'शारिरीक' असा शब्द दिसला. उपशीर्षकात 'हयतीत' असा शब्द आहे.

Submitted by भरत. on 31 January, 2024 - 07:23

Pages