निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३४)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 3 August, 2019 - 06:51

" कोसळताना वर्षा अविरत
स्नानसमाधी मध्ये डुबावे
दवांत भिजल्या प्राजक्तापरि
ओल्या शरदामधी निथळावे |
हेमंताचा ओढुन शेला
हळूच ओले अंग टिपावे
वसंतातले फुलाफुलांचे
छापिल उंची पातळ ल्यावे |
ग्रीष्माची नाजूक टोपली
उदवावा कचभार तिच्यावर
गर्द वीजेचा मत्त केवडा
तिरकस माळावा वेणीवर |"

कवयित्री इंदिरा संत यांनी 'सरकते ऋतु आणि त्या सोबत बहरणारा निसर्ग' अचुक पणे दर्शवणारे सुंदर वर्णन केल आहे. आपल्याला देखील काहीस असच वाटत असत ना ? " कोसळणार्या पावसामध्ये तल्लीन होउन चिंब भीजत रहाव, अगदी समाधी घेतल्यावर जी एकाग्रता असते त्या एकाग्रतेने स्नान करावे. मग निथळण्यासाठी सोनेरी शरदाच्या उन्हात उभे रहावे. जणू दवांत भीजलेला प्राजक्त निथळण्यासाठी शरदाचे कोवळी ऊन झेलत आहे. हेमंताचा रेशमी-उबदार शेला अंगावर ओढावा पण वस्त्र मात्र वसंतात बहरणार्या रंगी बिरंगी, सुवासिक फुला-पानांनी गुंफलेले असावे. सोबत ग्रिष्माच्या चकाकी सारखी रंगीत चोळी घालावी. आता या बरोबरच साज म्हणून गर्द विजेची माळ अगदी केवड्या प्रमाने सहज वेणीवर माळुन ऋतु सोहळ्यासाठी सज्ज असावे."
किती सुंदर भाव | अगदी तरल.

"नितळ निळाई आकाशाची अन क्षितिजाची लाली,
दवात भिजल्या वाटेवरती किरणांची रांगोळी.
पानांमाधली सळसळ हिरवी अन किलबिल पक्षांची,
झुळझुळ पाणी वेळूमधुनी उडे शिळ वाऱ्याची.
कोठेही जा अवती भवती निसर्ग एकच आहे.
हे जीवन सुंदर आहे."
विधात्याने आपल्याला दिलेली अमुल्य देणगी म्हणजे निसर्ग. याने आपले जीवन अधिक सुंदर झाले आहे.काळ, वेळ, ठिकाण,देश,हवामान यानुसार बदलतात ती निसर्गाची रुप. पण खरच जगाच्या पाठीवर कोठेही गेल तरीही निसर्ग एकच आहे. याला ठरावीक सिमारेषा नाही. देश नाही. धर्म, प्रांत, जात-पात काही लागू पडत नाही.
" गोठ्यातील गाई पासुन ते डबक्यातील बेडका पर्यंत, आणि गर्वाने पिसारा फुलवुन नृत्य करणार्या मयुरा पासुन ते भिरभीर करत कुंपण काठीवरती बसणार्या चतूरा पर्यंत, सगळीकडे त्याची किमया आहे. निळसर पांढ-या निसुर्डी पासून ते गोलाकार, जाळीदार थेंबांनी भरुन फुलणार्या दवबिंदू पर्यंत सगळीकडे तोची किमयागार."

पहाटेच्या वाऱ्याकडुन
थोडीशी चंचलता घ्यावी,
कोवळ्या त्या किरणांकडुन
थोडीशी कोमलता घ्यावी,
उमलत्या फुलाकडुन
नाजुकशी सुंदरता घ्यावी
थंड मंद हवेला कसं
नाजुक स्पर्शाने जाणावे.
निर्मात्याच्या अविष्काराने
धुंद होउन जावे.

निसर्गा कडून काय काय घ्यायचे याच कवी ईथे सुंदर वर्णन करतात. चंचलता, कोमलता आणि सुंदरता घेऊन धुंद होऊ पाहताना निसर्ग प्रेमींनी ही गोष्ट देखील लक्षात ठेवली पाहिजे की निसर्गातील प्रत्येक गोष्टीचा आनंद आपण घेतला पाहिजेच, पण त्या बरोबरच पुढील पिढी साठी हा नैसर्गिक ठेवा जतन, संवर्धन आणि संरक्षण करणे हि काळाची गरज आहे तसेच आपली नैतिक जबाबदारी देखील आहे.

मध्य महाराष्ट्र, विदर्भ, मराठवाडा, खानदेश तसेच कोकण या प्रत्येक विभागाने आपल्याला भरभरून नैसर्गिक विविधता बहाल केली आहे. कास पठारावर असणारे विविध प्रकारचे पक्षी व प्राणी, कामशेत, माळशेज सारखे वैविध्यतेने नटलेले घाट, अलिबाग, दापोली, मुरुड पासून रत्नागिरी पर्यंत पसरलेले समुद्र किनारे आणि त्या लगत असणारे जलदुर्ग, महाबळेश्वर, पाचगणी सारखी थंड हवेची ठिकाणे, बुलढाण्यातील खार्या पाण्याचे लोणार सरोवर, निघोज चे रांजणखळगे, महाराजांच्या काळातील अनेक गड, किल्ले असा भरभरून मिळणारा निसर्ग कोणाला पहायला आवडणार नाही! गर्द झाडी आणि उंचसखल डोंगराळ भाग, हिरवी गार शेत, अवखळ वाहणारी नदी, खळाळून हसणारे झरे, मोजेत वेळू मधून शीळ घालणारा वारा, किलबिलाट करणारे विहंग आणि पाण्यावरील जलतरंग कोणाला पहायला आवडणार नाही! पण आजच्या काळात वेळे अभावी म्हणा किंवा शहरीकरणाचा वाढता वेग म्हणा, अशा काही कारणांमुळे आपल्याला या सुंदर निसर्गाच्या सान्निध्यात राहण्यासाठी जास्त वेळ मिळत नाही. काहीजण फक्त बागेत जाऊन ते सुख अनुभवत असतात तर काहींच्या नशिबी ते ही नाही. अशाच निसर्गप्रेमी मंडळींना जुन्या-नवीन नैसर्गिक सौंदर्याची ओळख आणि देवाणघेवाण पुढे कायम ठेवण्यासाठी हा प्रेमळ धागा चालू आहे.

(वरील मनोगत नि.ग. प्रेमी सिद्धी या मायबोली आयडीने दिले आहे.)

(फोटो मायबोली आयडी शाली यांच्याकडून साभार)

आला आषाढ-श्रावण

आल्या पावसाच्या सरी

किती चातकचोचीने

प्यावा वर्षा‌ऋतू तरी!

पावसाळ्यात बा सी मर्ढेकरांच्या ह्या ओळींचे स्मरण होत नसेल असा मनुष्य विरळाच. वर्षाऋतूत तृप्त न्हाऊन निघालेल्या धरणीने आता हिरवाकंच शालू नेसला आहे. सगळीकडे दिसणाऱ्या हिरव्या रंगाच्या नाना छटा आता नेत्रसुखद गारवा देतायेत. आषाढात गर्जत पडणाऱ्या पावसाने सगळीकडे वातावरण कुंद करून सोडले आहे. बळीराजा सुखावला आहे. आता श्रावणाचे दमदार आगमन ... पंचमीपासून सणासुदींना सुरुवात. मनुष्य हा मूळचा निसर्ग पूजक त्यात आपण भारतीयांनी आपल्या सर्व सणसभारंभात निसर्गातील प्रत्येक घटकाला यथोचित सामावून घेतलंय. आपल्या हिंदूसंस्कृतीत निरनिराळ्या पूजा आणि पूजेत वापरल्या जाणा-या पानाफुलांना विशेष महत्व आहे. श्रावणातली सगळी व्रतवैकल्य निसर्गाच्या समीप घेऊन जाणारी, निसर्ग अनुभवायला,जपायला शिकवणारी. या निसर्गाच्या गप्पांच्या ३४ व्या धाग्यावर सर्व नि ग करांचे मनपूर्वक स्वागत. हा निसर्गाच्या गप्पांचा धागा सर्वांसाठी निखळ आनंदी, ताण दूर करणारा, नवनवीन माहिती आणि अनुभवाची देवाणघेवाण करणारा आणि सर्वांगाने बहरणारा ठरो असे निसर्गदेवतेला आवाहन.

(वरील मनोगत नि.ग. प्रेमी ऋतूराज या मायबोली आयडी यांचे आहे)

विषय:

निसर्ग

शब्दखुणा:

निसर्ग

Groups audience:

पर्यावरण

Group content visibility:

Public - accessible to all site users

शेअर करा

सुरेख!

Submitted by वर्षा on 11 November, 2019 - 13:59

आज सकाळी हा एक नाकतोड्यासारखा

आज सकाळी हा एक नाकतोड्यासारखा प्राणी घराच्या बाहेर एका रोपाच्या स्टेमवर दिसला. रोपाला पाणी घालतान पण अजिबात उडाला नाही. हा केटीडिड आहे का बाय एनि चान्स? पण याला अँटिना दिसत नाहियेत. कुणाला काही कल्पना?

Submitted by शंतनू on 12 November, 2019 - 01:45

पांढरा धोबी (White Wagtails)

Submitted by हरिहर. on 13 November, 2019 - 20:17

शंतनू हा ग्रिन ग्रोसर असावा.

शंतनू हा ग्रिन ग्रोसर असावा. याचे कवच झाडावर लटकलेले दिसतात अनेकदा. विकीची लिंक देतो आहे.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Cyclochila_australasiae

फोटो नेटवरुन.

Submitted by हरिहर. on 13 November, 2019 - 20:28

पांढरा धोबी भारीच...

Submitted by ऋतुराज. on 13 November, 2019 - 22:50

याचे नाव सांगाल का कुणी प्लिज

याचे नाव सांगाल का कुणी प्लिज.

.

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 03:25

(No subject)

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 07:28

मधमाशांचे पोळे

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 07:30

शालीदा मला ती ब्लू मॉर्निंग

शालीदा मला ती ब्लू मॉर्निंग ग्लोरी वाटतेय

Submitted by ऋतुराज. on 14 November, 2019 - 07:40

ऋतुराज, याचे शास्त्रीय नाव

ऋतुराज, याचे शास्त्रीय नाव Ipomoea purpurea आहे व कॉमन नाव purple morning glory आहे अशी माहिती फेबूवरील मैत्रीणीने पुरवली आहे. अर्थात शास्त्रीय नावांचे आणि माझे किती सख्य आहे ते तुला माहीतच आहे.

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 08:13

(No subject)

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 08:52

Leonotis nepetifolia दीपमाळ

Leonotis nepetifolia

दीपमाळ

Submitted by ऋतुराज. on 14 November, 2019 - 08:56

वाह! सुरेख नाव आहे दीपमाळ.

वाह! सुरेख नाव आहे दीपमाळ. असेच दिसते हे झुडूप. एकावर एक गोल असतात फुललेले. मला हे नाव माहित नव्हते.

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 09:15

Leonotis sp...mint family..

Leonotis sp...mint family.. मध्ये येते... मराठीत दीपमाला... इंग्लिश मध्ये wild dagga... klip dagga ..Lion's tail.. lions ear.. staircase... Christmas candle stick... अशा नावांनी ओळखले जाते... माझ्या माहितीप्रमाणे...
(फेबूवरचा प्रतिसाद कॉपी पेस्ट केलाय येथे)

Submitted by हरिहर. on 14 November, 2019 - 09:34

एकसे एक फोटो आहेत इथे. आज

एकसे एक फोटो आहेत इथे. आज पहिल्यांदाच आले या धाग्यावर. हरिहर, तुमचे फोटो खूपच सुंदर आहेत. तुम्ही इतक्या पक्ष्यांच्या सान्निध्यात रहात असाल तर तुम्ही प्रचंड लकी आहात! हे ऑल्मोस्ट सगळे पक्षी ९० चं दशक संपेपर्यंत भर कर्वेनगरात पण दिसायचे. पण आता बिल्डींग्जशिवाय काहीच दिसत नाही आमच्या बागेत येणारे हक्काचे वटवट्या, शिंजीर, सनबर्ड, मुनिया, वेडे राघू, दयाळ, शिंपी, खाटीक, चष्मेवाले, कोतवाल, सुभग, हळद्या, धोबी आणि बरीच इतर मंडळी आता गायब आहेत. आता फक्त कधीमधी बुलबुल येतात. कोकीळा येते. क्वचित एक खंड्या चक्कर टाकतो. पण तेवढंच.