निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३४)

ऋतूराज हे सर्व दिसायला लागेल की मग इतर काही दिसत नाही. तुला हे सगळं दिसत नाहीए तेच बरं आहे. फार विचित्र छंद आहे हा. काही सुचू देत नाही माणसाला. तरीही आपण योग्य वेळी, योग्य ठिकाणी, योग्य त्या दिशेला पहात असलो की सर्व काही दिसते.

आजचा दिवस सुरु होताना... ...

ठिपकेदार मुनियाचे पिल्लू.

गप्पीदास (Asian Stonechat - Male)
हे साहेब सध्या प्रेमात पडलेले आहेत. हळूहळू याचे डोके अधीक काळे होईल व छाती चमकदार शेंदरी होईल.

Female Stonechat
आहे की नाही सुंदर?

ऋतूराज हे सर्व दिसायला लागेल की मग इतर काही दिसत नाही. तुला हे सगळं दिसत नाहीए तेच बरं आहे. फार विचित्र छंद आहे हा. >>> हि बाधा आधीच झाली आहे आता परतीचा मार्ग नाही....

आपण योग्य वेळी, योग्य ठिकाणी, योग्य त्या दिशेला पहात असलो की सर्व काही दिसते.>>>>>>>>>>>>> अगदी सहमत

मी येथे Long-tailed Shrike चे फोटो दिले होते. यात Wood Shrike, Brown Shrike, Black-headed Shrike, Isabelline Shrike असे बरेच Shrike आहेत. यातले बरेचसे महाराष्ट्रात आढळतात. आज दिवस संपता संपता मला Bay-backed Shrike दिसला. सकाळीही दिसला होता पण सगळे लक्ष मनोलीवर असल्याने मी याच्याकडे फारसे लक्ष दिले नव्हते. याला खाटीक का म्हणतात ते ऋतूराजने मागेच सांगीतले होते पण याचे नविन नाव मला फार आवडले. खाटीकला मराठीत अजुन एक नाव आहे 'गांधारी' आणि हे नाव देखील सार्थ आहे. याच्या डोळ्यावर काळी पट्टी असते. (कानूने के ऑंखोपर असते तशी ) या पट्टीमुळे याला गांधारी म्हणतात. काय काव्यमय नाव आहे. पण डोळ्यावर पट्टी असली तरी हा एका झडपेत किड्यांची शिकार करतो.

खालील फोटोत त्याची पाठ बऱ्यापैकी दिसते आहे. या पाठीमुळेच त्याला Bay-backed Shrike म्हणतात.

आणि माझ्या झोळीत भरपुर काही टाकून अजुन एक दिवस मावळला.

सुरेख फोटो शाली नेहमीप्रमाणे.

सुरेख फोटो शाली!

हा शिंजीरी सुंदर असला तरी अतिशय त्रासदायक पक्षी आहे. हा तुम्हाला फोटोही काढू देत नाही आणि "मरो तो शिंजीर" असं म्हणून नाद सोडून देवू देत नाही. तुमच्या आसपास इतक्या सुरेख पोझेस देत रहातो की सारखा सारखा कॅमेऱ्याकडे हात जातो. तरीही याचे माझ्याकडे बरेच फोटो आहेत. याच्या पंख साफ करत बसायच्या वेळा मला माहीत झाल्यात आता. तेंव्हा तो बराचसा शांत बसतो.

मराठी नाव: शिंजीर, सुर्यपक्षी
इंग्रजी नाव: Sunbird
शास्त्रीय नाव: Cinnyris asiaticus
आकार: ९ ते १२ सेंटीमिटर.

याच्या या पोझवरुन एक आठवले. पुर्वी पोपट पकडण्यासाठी पारधी एक युक्ती वापरत. झाडाच्या एखाद्या लहान फांदीमधे नळी घालून ठेवत. नळीचा व्यास फांदीपेक्षा मोठा असल्याने ती फांदीभोवती फिरू शकते. (पाईप आणि त्यात घातलेले हाताचे बोट असे चित्र डोळ्यासमोर आणा) पोपट या फांदीवर येवून बसला की त्याच्या वजनाने नळी स्वतःभोवती फिरते व पोपट वरील फोटोतील शिंजीरसारखा फांदीला उलटा लटकतो. तो काही केल्या ती नळी सोडत नाही कारण त्याला भिती वाटते की फांदी सोडली तर आपण खाली पडू. मग पारधी येऊन त्याला झाडावरचे फळ तोडावे इतके सजह पकडत असे. याचा उल्लेख ज्ञानेश्वरीत देखील आहे.

अजून एक आठवले. माकड फार चिकित्सक व लोभी असते. पारधी त्याच्या या स्वभावाचा वापर करुन त्याला पकडतो. झाडावर बसलेल्या माकडासमोर तो वारुळाला एक छिद्र पाडतो. त्याचा व्यास माकडाच्या मनगटाएवढा असतो. त्या छिद्रातुन तो काही खाद्यपदार्थ वारुळात टाकतो. माकड हे सर्व पहात असते. पारधी निघून गेला की माकड उत्सुकतेने वारुळाजवळ जाते व त्या छिद्रात हात घालून आत काय आहे ते पहाते. खाऊ आहे हे लक्षात आल्यावर तो मुठभरुन खाऊ उचलतो. पण आता त्याची मुठ भरलेली असल्याने त्या छिद्रातुन बाहेर येवू शकत नाही. कारण त्या बिळाचा व्यास फक्त त्याचे मनगट आत जाईल एवढाच असतो. माकड काही मुठीतला खाऊ टाकत नाही व त्याचा हात काही त्या छिद्रातून बाहेर येत नाही. पारधी जवळ येवून त्याला पकडतो तरी माकड मुठ मोकळी करत नाही.

मग या पकडलेल्या माकडाला पारधी खुप खारट पदार्थ खायला देतो पण दिवसभर पाणी मात्र देत नाही. सकाळी या माकडाला सोडून दिले की तहानेणे व्याकूळ झालेले माकड सरळ पाणवठ्याकडे धाव घेते. त्याच्या पाठलागावर असलेल्या पारध्याला मग स्वच्छ पाण्याचा ठिकाण सापडते. हा प्रसंग Animals Are Beautiful People (१९७४) या डॉक्यूमेंट्रीत अगदी सविस्तर आहे. युट्यूबर आहे.

येथे ती माकडाची क्लिप पहाता येईल.

छान छान म्हणणार नाही असं ठरवले होते,पण शिंजीराची मनोवेधक पोझ टिपलिय की अतिशय छान म्ह्टल्याखेरीज गत्यंतर नाही.

त्याच्या पाठलागावर असलेल्या पारध्याला मग स्वच्छ पाण्याचा ठिकाण सापडते>>>>> माणूस नावाचा वाईट्ट प्राणी!

छान छान म्हणणार नाही असं ठरवले होते.......का हो असे काहीही ठरवता?

म्हणजे काय?नेहमीच तुम्ही काढलेले फोटो छानच असतात. असं असताना अजून काय छान छान म्हणणार!

Are pan धागा कर्ती कुठे आहे?

भावना पोहचल्या होत्या देवकीताई, जरा गंमत केली इतकेच.
जागूताई सध्या बिझी दिसतेय लेखन, फराळ वगैरेमधे.

मराठी नाव: दयाळ
इंग्रजी नाव: Oriental magpie-robin
शास्त्रीय नाव: Copsychus saularis
आकार: १७ ते २० सेंटीमिटर

इंडीयन रॉबिन, बुशचाट यांच्याच प्रजातीचा पक्षी आहे हा. यांचे वैशिष्ट म्हणजे शेपटी वर खाली नाचवत असतात सारखी. हा छान आवाजात शिळ घालतो. विणीच्या हंगामात याचा आवाज जास्त सुंदर होतो.

विणीच्या हंगामात याचा आवाज जास्त सुंदर होतो........आणि तुमचे फोटो जास्त सुंदर येतात
सगळे फोटो आणि माहिती मस्तच

राखी वटवट्या (Ashy Prinia)
याचे एक रहस्य अजुन तज्ञांनाही समजले नाही. हा उडताना फट फट फट असा तिव्र आवाज करत उडतो. हा आवाज तो नक्की कसा काढतो आणि का काढतो हे अजून गुढ आहे. मी खुप एकाग्रतेने अनेकदा तो आवाज ऐकला आहे. मला वाटते उडताना तो पंखांची टोके शेपटीवर आपटत असावा. हा आवाज तो का काढतो ते मात्र खुप विचार करुनही माझ्या लक्षात आले नाहीए. वर्षानुवर्ष न उमगलेली गोष्ट क्षणात समजावी तसे हे गुढ मला कदाचित समजेलही.

वटवट्यांमधे वटवट्या (Plain Prinia ), तांबड्या कपाळाचा वटवट्या (Rufos-fronted Prinia), रानवटवट्या (Jungle Prinia), राखी छातीचा वटवट्या (Grey-breasted Prinia), राखी वटवट्या (Ashy Prinia) या उपजाती आढळतात. वर Ashy चा फोटो दिला आहे. हा Plain Prinia आहे.

साधा वटवट्या
Plain Prinia with kill.

मराठी नाव: ब्राम्हणी मैना, भांगपाडी मैना
इंग्रजी नाव: Brahminy Starling
शास्त्रीय नाव: Sturnia pagodarum
आकार: २० सेंटीमिटर.

गप्पीदास
Pied Bushchat (Female)
1

2

पाऊस सुरु व्हायच्या अगोदर हा दिसायला पाहिजे होता, पण पाऊस जाताना पाावशा दिसला. दिवस बदलले हेच खरय. पुर्वी पावशा पाऊस घेवून यायचा आता तो पाऊस घेऊन जाताना दिसतोय.

पावशा, कारुण्य कोकीळा (Grey-billed Cuckoo)

.

वेडा राघू (Green Bee Eater)
याची काही माहिती द्यायची आवश्यकता नाही. हा हवेतल्या हवेत किडे, मधमाशा, फुलपाखरे, चतुर वगैरे पकडतो.
अ)

ब)

क)

.

कांचन फुलायला सुरवात झालीय. हे पहिलेच फुल आहे.

सगळे फोटो आणि चर्चा मस्तच चाललीय.

काय सुरेख फोटो व माहीती!! धन्स शाली.

माळ भिंगरी
Red-rumped Swallow

मार्टीनची पिल्ले आता मोठी झालीत पण अजून फार भित्री आहेत. लवकरच घरट्याबाहेर येतील. फारच लाजायला लागली तर मी शिडी लावून त्यांचा फोटो काढणार आहे. जरा वेळ घाबरतील एवढच.