निळू दामल्यांना दिसलेलं लवासा

अल्पना एकदम छान पोस्ट. मीपण छत्तीसगढ मध्ये मायनींगच्या संदर्भात अभ्यास केला होता. तू कुठल्या गावाबद्दल उल्लेख केला आहेस?

छत्तिसगढ मधली गावं कोरबा जिल्ह्यातली होती. मी तिथेही फिल्डवर गेले नव्हते (बाकी टीम मात्र होती फिल्डवर), फक्त सर्वेक्षणाचा डेटा अन सेकंडरी डेटा अभ्यासला होता. आमच्या टीमने तिथे PRA technique वापरून participatory social impact assesment केलं होतं, त्याचा अभ्यास केला होता. पण वाचलेल्या रिपोर्ट, केसस्टडी अन सर्व्हेच्या डेटावरूनही तिथली भयाण गरिबी दिसत होती.

अच्छा! ते एक वेगळंच प्रकरण आहे.

बाळु जोशी ठिकच आहे. ह्या निमित्ताने माझ्या अनेक MSW,environment sceinceचा अभ्यास केलेल्या अनेक मित्र मैत्रिणीम्ची (पुण्यातले ,विदर्भातले,मराठवाड्यातले) पोट्यापाण्याची सोय झालेली आहे.त्यातले बरेच जण अधुन मधुन CCD मधे मला भेटत असतात, चांगले आहेत सगळे. काहे जण लग्न करुन पुण्यात सेटलही झाले आहेत,फक्त पुण्यात जाग महाग आहेत एव्हदीच त्याम्ची तक्रार त्यामुळे सिंहगड रोडच्या पुढे काही शेतजमिनीम्च्या पट्ट्यात जे housing project सुरु होणार आहेत तिथे घरे घेत आहे.त्यातले काही स्वतःची NGO सुरु करनार आहेत,foreign sponsership मिळतेय त्यांना.काही १०% मधुन मिळवायच्या प्रयत्नात आहेत.एकजण तर मधे कुठे तरी ती प्रसिध्द conference झाली त्याला industry sponsership वर जाउन आला.
जे पुण्यातले आहेत त्यांची कोथरुड मधे वैगरे मधे घरे आहेत्.प्रभात रोडला मात्र कुनीच राहत नाही.
माझा वेळ त्याम्च्यामुळे आनंदात जातो.त्यामुले मी त्याम्च्या विरोधात एक शब्द बोलणार नाही.
@शैलजा
तुमचा असा गैरसमज झाला असेल की माझा चर्चेला विरोध आहे तर माफ करा,मुळीच विरोध नाही.बाकी सामजिक बाम्धिलकीच्या जाणिवेतुन काही पर्यावरणविषयक चर्चा झाली आणि त्यातुन काही win-win solution निघाले तर स्वागतच आहे. सामन्य माणसाकडुन आणि सरकाकडुन.

आत्ताच मायबोली दिवाळी अंकातली श्रावण मोडकांची कथा वाचली. ह्याच प्रकल्पाबद्दल वाचतेय असं वाटलं.

पुस्तकात एके ठिकाणी दामले लवासाची उभारणी आणि आजच्या नोकरशाही आणि राजकीय पक्षांबद्दल भाष्य करताना म्हणतात की, "आगरकर किंवा टिळक आजच्या जमान्यात असते तर त्यांना मुंबई - दिल्ली इथले पुढारी आणि नोकरशहा यांना लाच दिल्याशिवाय शाळा काढता, चालवता आली नसती. हे वास्तव आहे."

एका पत्रकाराने लवासाची आणि अनुषंगाने घडलेल्या व्यवहारांची भलावण करण्यापायी असे उद्गार काढावेत, ह्यापेक्षा पत्रकारितेची अधिक शोकांतिका ती काय असेल?>>>
आगरकर आणि टिळक यांच्या सन्दर्भात हे काढलेले उद्गार हे सद्यस्थितीची भलामण करण्यासाठी काढलेले आहेत असे वाटत नाही. ते उपहासाने अथवा असहाय्यपणे , उद्वेगाने काढलेले आहेत.

एआरसी, माझ्या पुण्यातल्या घरात पाणी यावे म्हणुन ४ धरणे बांधली,काही गावे पाण्याखाली गेली, >>पुण्यातल्या माझ्याघराला पाणी येत असताना अजुन काहि लाख लोकांना पाणी मिळालेले असते. मान्य आहे की त्यासाठी काही हजार विस्थापित झाले असतीलही. पण तो सरकारी प्रोजेक्ट असतो आणि त्यात विस्थापतांचे पुनर्वसन होण्याचे चान्सेस जास्त आहेत यापेक्षा, अगदी घोटाळे वगैरे सगळे गृहित धरुन. तसेच ती बाकी लाख लोकांची ती गरज आहे आणि त्यात प्रभात रोड ते दांडेकर पूल सगळेच असतात. लवासा ही गरज असती , विकेंद्रीकरण असते अथवा एखाद्या शहराची नैसर्गिक वाढ असती तर हा मुद्दा २०-८० च्या ऐवजी ८०-२० असा चर्चिला गेला असता.
इतरांसाठी धरणे बाम्धायची वेळ आली की आठवला सारासारा विचार.>> माझ्यामते तरी लवासा कोणाची मुलभुत गरज भागवण्यासाठी नाही उभारत आहेत.

आस माझ्या सगळ्या पोष्ट वाचा. तुम्ही सुध्दा इतराम्सारखा परस्पर गैरसमज करुन घेतलाय मी लवासाचे भलामण करतीये.
लवासाच्या लेखानिमित्ताने समाजवाद,पर्यावरनवादातल्या मला दिसलेल्या दाम्भिकपणावर टीका केली आहे मी. सगले वाचायचे नाही आणि उगीचच लिहित सुटायचे.

लवासाच्या लेखानिमित्ताने समाजवाद,पर्यावरनवादातल्या मला दिसलेल्या दाम्भिकपणावर टीका केली आहे मी. >> ईथे ज्यांनी लवासाच्या विरुद्ध लिहिलेय त्यात मला तरी कुठे दाम्भिकपणा दिसला नाही. प्रत्येकाला सगळ्याच क्षेत्रात काही काम करायला जमेल असे नाही पण म्हणुन त्यांनी आपले मत नोंदवायचेच नाही का?
बाकीचे समाजवादी, पर्यावरणवादी, मानवतावादी असतीलही दांभिक पण म्हणुन ईथे जे लिहित आहेत त्या सगळ्यांमधे फरक आहेच ना. एखाद्या प्रकल्पाविरोधात बोलुन तुमच्या NGOs सारखा त्यांचा काहिच वैयक्तिक फायदा होणार नाही आहे ना. पर्यावरणाबद्दल कळ्कळ वाटतीय म्हणुनच ईथे प्रत्येकजण बोलतोय. भलेही मला पर्यावरणासंदर्भात फार काही मोठे योगदान नाही देता येणार पण पाण्याचा जास्त अपव्यय न करणे, विजेची बचत, कचरा व्यवस्थापन वगैरे ज्या गोष्टी मला जमतात तेवढ्याच मी करते. पण म्हणुन मग मी लवासाविरोधात काही बोलायचेच नाही का?
आपण निवडणुकीत त्यातल्या त्यात बर्‍या उमेदवाराला मत देऊन आपले कर्तव्य केले पण निवडुन गुंड उमेदवार आला तरी कोण काय करु शकतो? जास्तीत जास्त आपण काय करणार मित्रांमधे बोलणार . तसेच हे आहे. प्रकल्प तर होणारच आहे. आता आपण फक्त त्यामुळे काय नुकसान होउ शकते आणि ते नुकसान कमी करायचे असेल तर काय करता येईल हेच बघु शकतो. आणि यासाठी समाजवादी किंवा पर्यावरणवादी बनण्याची गरज नाहिये ना. फक्त एक संवेदनशील नागरिक असणे पुरेसे नाही का?

मला गंमत वाटते ती socalled मध्यम वर्गाची . स्वतः शहरात राहुन , चारचाकीमधे हिंडुन ,परदेशी प्रवास करुन ,मॉलमधे जाउन हे लोक स्वतःचा carbonfootprint भरपुर वाढवत असतात, पण दुसरीकडे
नागरीकरण होउ नये ही मात्र ह्याम्ची इच्छा असते.
अरे तुम्हाला एव्हदा कळवळा असेल तर जाउन दाखवा एखाद्या खेड्यात जिथे तुमच्या सारख्या intellectual नेतृत्वाची गरज आहे.तुम्ही तिथे जाउन सर्व समावेशक,पर्यावरणपुरक विकास करुन दाखवला तर कुणाची बिशाद आही जमिनी बळकाव्ण्याची? >>
लवासाच्या लेखानिमित्ताने समाजवाद,पर्यावरनवादातल्या मला दिसलेल्या दाम्भिकपणावर टीका केली आहे मी. सगले वाचायचे नाही आणि उगीचच लिहित सुटायचे. >>
मी हे सर्व लिहीण्याचे कारण हे आहे.

आस, लक्ष देण्याची लायकी नसलेल्या पोस्टींकडे दुर्लक्ष करा ही विनंती.

पण म्हणुन मग मी लवासाविरोधात काही बोलायचेच नाही का?
>. अहो बोला की. माझे रम्गीबेरेम्गी पान नाहिये हे. पण मी पण मल दिसलेले सत्य मांदायचेच नाही का? की त्यला परस्पर लवासा समर्थन म्हणुन तुम्ही declare की ते गप्प बसुन ऐकुन द्यायचे.
बाकी लायकी वैगरे का काधली जातीये मला कलत नाहिये?

तसे असेल तर निळू दामल्यानीही का लिहू नये (माझा त्याना पाठिम्बा नाही आहे . गै स नसावा :)). असेल त्यांचे म्हणणे चूक मणून ते विकले गेले आहेत , त्यांच्याकडून लिहवून घेतले आहे त्यानी लेखणी गहाण ठेवली आहे असे म्हणण्याचेही कारण नाही.यात कसली आलीय पत्रकारितेची शोकांन्तिका. ? त्याना जर त्यांच्या दृष्टीने प्रकल्पाची यथार्थता पटली असेल तर त्यांचे तांत्रिक मुद्दे खोडा की (काही सभ्य लेखकानी ते खोडलेही आहेत.) पण ते प्रचारीच लेखन आहे हे कशावरून? तुम्हाला वाटते म्हणून? पर्यावरणवाद्यांच्या भूमिकाही जागा ,हितसंबंध पाहून बदलतात . इतरत्र मेधा पाटकरांच्या बरोबर काम करणार्‍या गुजरातमधल्या एन जी ओ सरदार सरोवर चा विषय निघाला की त्यान्च्या तोन्डाला कुलूप बसते. म्हणजे मग त्या प्रकल्पाचे समर्थन कसे होते? गुजरात सरकारने तर या एन जी ओ नाच सरदार सरोवराच्या प्रचाराला गुजरातचा विकास या मुद्द्याखाली कामाला लावले आहे. कोणाची ओळख असेल तर कुसुम कर्णिकाना विचारा !

दासवेत उभं राहिलेल्या लवासाची अप्रत्य्क्षरीत्या भलावण करताना हा पत्रकार सांगतो की,

हे वाक्य पूर्वग्रहदूषित म्हणावे की अनुदार?

अहो मी पण मगाशीच सांगितले की तुम्ही लवासाच्या विरोधात बोला किंवा बाजुने. मला काय फरक पडतो. पण शहरात राहण्यार्‍या आणि चारचाकितुन हिंडणार्‍या लोकांनी ईथे न बोलता एखाद्या खेड्यात जाउनच काहीतरी सर्व समावेशक,पर्यावरणपुरक विकास करुन दाखवावे त्याशिवाय बोलु नये, असे बोलताय तुम्ही. बाकी मला काहीच नाही बोलायचे पण शहरात राहतो, गाडी चालवुन carbonfootprint वाढवतो पण म्हणुन लवासाविरोधात काही बोलला तर लगेच दांभिक का? ज्याला जे जमेल ते तो करतो. जे लोक खेड्यात जाऊन काही करत नाहीत त्यांचा कळवळा खोटाच का? आणि मी पूर्वीच म्हटलय की, लवासा नागरीकरणाचा भाग असता तर तो तितकासा प्रश्न नसता निदान माझ्या द्रुष्टीने तरी. बाकी तुम्हाला दिसलेले सत्य मांडा ना तुम्हाला कोण विरोध करतंय. पण मग socalled मध्यम वर्गाची वगैरे जनरलायझ्ड विधाने करु नका ना.
बाकी कात्रजला अगदी घाटापर्यंत पोचलेली घरे, महाबळेश्वर- लोणावला यासारख्या ठिकाणी डोंगर खरवडुन बांधलेली घरे बघतीयच की मी. ते बघुनही कुठेतरी वाईट वाटतेच की पण त्याला माझ्याकडे काही उपाय नाही कारण पोटापाण्याच्या सोयीसाठी पुण्यात आलेल्याकडे याव्यतिरिक्त उपायही नाही. आणि रोजगारांचे विकेंद्रीकरण आपल्याला कधी जमले पण नाही आहे.

बाकी बर्‍याच ठिकाणी तुमच्या पोष्टी वाचल्या आहेत मी. तुमच्यासाऱख्या व्यक्तीकडुन ईतक्या जनरलायझ्ड विधानाची अपेक्षा नसल्याने मी ईथे लिहिले.
बाकी यासंदर्भात हेमाशेपो.

बाकी मला काहीच नाही बोलायचे पण शहरात राहतो, गाडी चालवुन carbonfootprint वाढवतो पण म्हणुन लवासाविरोधात काही बोलला तर लगेच दांभिक का? > पुन्हा एकदा, लवासविरोधात नक्की बोला. हरकत नाही.

एखाद्या खेड्यात जाउनच काहीतरी सर्व समावेशक,पर्यावरणपुरक विकास करुन दाखवावे त्याशिवाय बोलु नये, असे बोलताय तुम्ही.>.पण कुठल्याही प्रकल्पाला (धरण,उर्जा,खाण इत्यादी.) पर्यावरणासाठी /आदीवासींसाथी विरोध करताना ,जे लोक खेड्यापाड्यात /मागास भागात राहतात आणि आपल्याला सहज उप्ललब्ध असलेल्या सुविधा ज्या अशाच (धरण,उर्जा,खाण इत्यादी.)प्रकल्पांमुलळे मिळतात त्या enjoy करु शक्त नाहीत त्याम्च्यावर आपण अन्याय करतोय हे सोयीस्कर रीत्या विसरले जाते,तेव्हा तो विरोध माझ्या मते दांभिक आहे.आणि म्हणुनच मग तुम्ही जाउन दाखवा की खेड्यात असे tonting उद्गार निघणारच. हे आधीही स्पष्ट शब्दात सांगितले आहे, पण तरी पुन्हा एक्दा तुमच्यासाठी अधोरेखीत करते.

मी लवासा समर्थक नाही. पण GDP growth वाढवुन, हजारो लाखो नोकर्‍या निर्माण करणार्‍या पर्यावरण/आदीवासी विरोधी infrastructure projects ची मी समर्थक आहे.माझ्या पर्यावरण प्रेमासाठी माझ्या लातुर,नांदेड,अमरावतीच्या , नगरच्या लाखो बांधवांनी ,भारनियमन सहन करावे,नोकरीच्या शोधत पुणे MIDC मधे मनाविरुध्द यावे,सोलापुर MIDC बंद पडावी, हे मला मान्य नाही.

ओके. बाफचा विषय लवासा आहे म्हणुन मी फक्त आणि फक्त लवासासंदर्भात लिहित आहे.
बाकींबद्दल मला ईथे बोलायचे नाही आहे.