भाज्यांचे आणि फळांचे देठ, साली, बिया, उरलेले, नासलेले अन्न, अंड्यांची टरफले, मांसाहारी स्वैपाकातून उरणारे हाडांसारखे टाकाऊ पदार्थ ही नावे उच्चारली तर प्रथम काय डोळ्यासमोर येतं ? भरून वाहणारी कचराकुंडी आणि दुर्गंध, हो ना? पण या सगळ्या घटकांमध्ये फक्त अजून २ घटक मिसळा- जीवाणू आणि थोडीशी इच्छाशक्ती- मग पहा काय तयार होतं ? झाडांसाठी अत्यंत पोषक असं कंपोस्ट!
मार्च महिन्यात मला कंपोस्टिंग सुरू करून एक वर्ष पूर्ण झालं. या एका वर्षात मी माझ्या घरात तयार होणार्या ओल्या कचर्यापासून जवळजवळ पन्नासएक किलो कंपोस्ट खत तयार केलं. मी कुंडीत लावलेल्या झाडांसाठी तर ते खत वापरलंच, पण शिवाय सोसायटीतल्या अनेकांनी माझ्याकडून कंपोस्ट खरेदी केलं. शिवाय, माझं पाहून सोसायटीतल्या अजून दोघीजणी त्यांच्या घरी कंपोस्ट तयार करू लागल्या.
हे घरगुती कंपोस्ट वापरून आम्ही घरी कुंड्यांमध्ये टोमॅटो, अळू, पालक, गाजर, बीटरूट, कोथिंबीर, पुदिना अश्या भाज्या पिकवल्या.
हा आमच्या कुंडीतला पालक.
हे टोमॅटो!
मुळात कंपोस्ट म्हणजे काय?
कंपोस्ट म्हणजे ओल्या कचर्याचे विघटन होऊन तयार झालेले खत. कंपोस्टिंग ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे. ती सतत निसर्गात चालू असते. जंगलात झाडांची पाने जमिनीवर पडल्यावर हळूहळू त्यांचे विघटन होते. या विघटन होत असलेल्या पानांमधील पोषक द्रव्ये झाडाच्या मुळांकडून शोषली जातात. असं हे नैसर्गिक रिसायक्लिंग आहे.
आता घरात कंपोस्ट तयार करायचे असेल तर काय करायचं?
आपल्या घरात तयार होणार्या कचर्यापैकी सुमारे ७०% कचरा हा जैवविघटनशील असतो. भाज्यांचे देठ, साली, उरलेले अन्न, वापरलेले टिश्यू पेपर्स, सुकलेली फुले, चहा/ कॉफी पावडर/ टीबॅग्स, अंड्याची टरफले, मांसातील हाडे, नारळाच्या शेंड्या हा सगळा कचरा कंपोस्टमध्ये रूपांतरित करता येतो. हा सगळा कचरा एका वेगळ्या टोपलीत/ प्लॅस्टिकच्या डस्ट्बिनमध्ये ठेवायचा. बाकी प्लॅस्टिकचा, रबराचा वगैरे कचरा यात मिसळायचा नाही. दिवसातून एकदा हा ओला कचरा कंपोस्टिंग बिनमध्ये घालायचा. ही कंपोस्ट बिन विकत मिळते किंवा घरीही तयार करता येईल. ( घरी तयार करायची असेल तर एखादा झाकण असलेला प्लॅस्टिकचा उभट डबा/ झाकणवाली बादली घ्या आणि त्याला खालपासून वरपर्यंत ठराविक अंतरावर छोटी छोटी छिद्रं पाडा. आत हवा खेळती राहण्यासाठी ही छिद्रं आवश्यक आहेत). मग या कचर्याचं विघटन होण्यासाठी त्यात ' विरजण’ किंवा कल्चर घालायचं. हेही विकत मिळतं. कचर्याचं विघटन करून त्याचं कंपोस्ट्मध्ये रूपांतर करणारे हे जीवाणू असतात. कोकोपीट ( नारळाच्या शेंड्यांची पावडर) आणि हे जीवाणू एकत्र करून आपल्या ओल्या कचर्यात घालायचे. वर एक वर्तमानपत्राचा कागद घालायचा आणि झाकण लावून टाकायचं. बास, रोज २ ते ३ मिनिटं लागतात फक्त हे सगळं करायला! एकदा आपलं कंपोस्ट तयार झालं की हे कल्चर विकत आणण्याचीही जरूर नाही. आपलं कंपोस्टच नव्या ओल्या कचर्यात मिसळायचं की झालं!
अशा दोन तरी बिन्स आपल्याकडे पाहिजेत. म्हणजे एक बिन भरली की दुसरीत कचरा टाकायला सुरुवात करता येते. साधारणपणे २ महिन्यांनी कंपोस्ट तयार होतं. मधून मधून ते ढवळावं, म्हणजे सगळीकडे हवा लागते आणि कंपोस्टिंग चांगलं होतं.
गेल्या वर्षी सोसायटीत कंपोस्ट्चा स्टॉल लावला होता. तेव्हाचा हा फोटो. या फोटोत डावीकडे प्लॅस्टिकचा स्टॅक टाईपचा कंपोस्टर आहे आणि त्याच्या बाजूला स्टँड अलोन कंपोस्टर ( जो माझ्याकडे आहे)
बंगळूरमध्ये रहायला आल्यापासून आपणही घरी कंपोस्टिंग करावं असा विचार डोक्यात मधूनमधून घोळत असे. बंगळूरमध्ये डेली डंप ही कंपनी या कंपोस्ट बिन्स बनवण्यात आघाडीवर आहे. सुरुवातीला ते फक्त टेराकोटाचे कंपोस्टर विकत असत. बंगळुरात अगदी मध्यमवर्गीयांमध्येही स्वत:चं स्वतंत्र घर असणं आणि घराभोवती जागा असणं हे आत्ताआत्तापर्यंत कॉमन होतं, त्यामुळे टेराकोटाचे भलेमोठे जड कंपोस्टरही विकत घेणारी बरीच मंडळी होती.
यात टेराकोटाचा स्टॅक टाईप कंपोस्टर दिसतोय.
आम्ही मात्र फ्लॅटमध्ये राहणारे. त्यामुळे ते शक्यच नव्हतं. शिवाय, त्या कचर्याचा वास तर घरभर पसरणार नाही ना, मुलंही लहान आहेत, ती त्या कचर्याजवळ जाऊन त्यांना काही इन्फेक्शन वगैरे तर होणार नाही ना, अशा शंकाही मनात येत होत्याच. शेवटी गेल्या वर्षी या सगळ्या शंका बाजूला सारून कंपोस्टिंग सुरू करायचं ठरवलं. तोवर डेली डंपने प्लॅस्टिकचे कंपोस्टरही विकायला सुरुवात केली होतीच. त्यांच्या २ बिन्स आणल्या. चुकत माकत सुरुवात झाली. कचरा आणि कोकोपीटचं मिश्रण खूप ओलसर झालं तर त्यात भरपूर अळ्या (maggots ) होतात, दुर्गंधही येतो. मिश्रण खूप कोरडं झालं तर कचर्याचं विघटन होत नाही. अशा दोन्ही प्रकारच्या चुका करून हळूहळू आम्ही शिकत गेलो. आता मात्र हे काम अगदी अंगवळणी पडलं आहे. रोज सकाळी किंवा रात्री दिवसभराचा ओला कचरा बिनमध्ये टाकायचा, साधारणपणे ३ आठवड्यांनी दोन्ही बिन्स भरल्या की आधीच्या बिनमधलं अर्धवट तयार झालेलं कंपोस्ट दुसर्या एका मोठ्या बादलीत काढायचं, पूर्णपणे तयार झालं की चाळून ठेवून द्यायचं. तोपर्यंत सोसायटीतल्या मैत्रिणींचे ’ कंपोस्ट तयार आहे का?’ असं विचारणारे फोन येऊन गेलेलेच असतात. खरंतर कंपोस्ट जितकं जुनं (मुरलेलं) तितकं जास्त चांगलं. पण बाल्कनीत जागा मर्यादित. त्यामुळे मी फार काळ ते ठेवून देत नाही.
हे चाळून तयार झालेलं फायनल प्रॉडक्ट
खरंतर अगदी साधी सोपी अशी ही पद्धत आहे. त्यात खूप वेळही जात नाही. आपण रोज जो ओला कचरा महानगरपालिकेच्या ताब्यात देतो, तो जर घरीच कंपोस्ट केला तर तब्बल ३०० किलो कचरा ( हा आकडा चौघांच्या कुटुंबासाठी आहे ) आपण लॅन्ड्फिलमध्ये जाण्यापासून वाचवतो. पण कंपोस्टिंगबद्दल लोकांच्या मनात अनेक शंका असतात, दुर्गंध येईल याची धास्ती असते, वेळखाऊ प्रकरण असेल असं वाटत असतं. त्यामुळे सहजासहजी कुणी कंपोस्टिंग करू धजत नाही. हे काम वाटतं तितकं कठीण आणि वेळखाऊ नाही हे सांगावं आणि कंपोस्टचं १ वर्ष पूर्ण झाल्याचं ’ सेलिब्रेट’ करावं असं वाटलं म्हणून हे लिहावंसं वाटलं!
ते डबे आणून त्यात कचरा जमा
ते डबे आणून त्यात कचरा जमा करणे वगैरे नको असेल तर ट्रेन्च कंपोस्टिंग चांगला पर्याय आहे. मी गेल्या वर्षी काही कुंड्यांमध्ये अर्धी कुंडी (किंवा थोडी कमी) भरून माती, त्यावर एक किचन स्क्रेपचा एक २ इन्च थर आणि वर पुन्हा माती असं करून अॅनुअल झाडं लावली होती. आता वसंता आल्यावर दोन्ही झाडं एकदम जोमानं वाढली आहेत. स्लो न्युट्रिशन मिळतं झाडांना.
ते डबे आणून त्यात कचरा जमा
ते डबे आणून त्यात कचरा जमा करणे वगैरे नको असेल तर ट्रेन्च कंपोस्टिंग चांगला पर्याय आहे. >> सिडरेला , अळ्या , मुन्ग्या वगैरे नाही का होत ?
उगचच झाडं खाउन टाकतील म्हणून हा प्रकार केला नाही . सध्या ईतका कचरा जमा झालाय की ५-६ कुन्ड्या भरतील , पण कंपोस्ट बनायच नाव नाही . निदान असं तरी वापरता येईल मग.
डेली डंप वरून डबे मागवायचे होते पण नवरा म्हणाला रंगाचा ५ लि आणून देतो ओळखीच्या दूकानातून .
आता लॉकडाउनमुळे दूकान पण बंद आणि अमेझॉन पण .
आमचे उगाओ चे पार्सल आज आले.
आमचे उगाओ चे पार्सल आज आले.
थोड्या बिया आणि ५ किलो व्हर्मी कंपोस्ट.
उगाओ च्या बिया महाग वाटतात. पण रुजताना दिसत आहेत खात्रीशीर.
मुंग्या अजून तरी झालेल्या
मुंग्या अजून तरी झालेल्या नाहीत. अंड्यांची, शेंगांची टरफलं, फळांच्या साली, भाज्यांची देठं आणि रिन्स करून घेतलेला चहा/कॉफीचा गाळ हे सगळं मिक्स करून टाकलं होतं.
<>आमचे उगाओ चे पार्सल आज आले.
<>आमचे उगाओ चे पार्सल आज आले.
थोड्या बिया आणि ५ किलो व्हर्मी कंपोस्ट.
उगाओ च्या बिया महाग वाटतात. पण रुजताना दिसत आहेत खात्रीशीर.>>
कोणी snapdeal च्या साईटवर दिसणार्या बिया घेतल्या आहेत का? तिथे अ आणि अ फोटो आहेत - 4 फूट उंच पपईच्या झाडावर 12_15 पपया लागल्यात असे.. खात्री वाटत नाही पण tempting वाटते. .
त्या चित्राखाली कधीकधी
त्या चित्राखाली कधीकधी रिप्रेझेंटेशनल पिक्चर लिहीलेले असते.
अमेझॉन वरच्या बिया जुन्या असतात कधीकधी.
उगाओ किण्वा नर्सरी लाईव्ह वरुन घेतल्या तर त्यातल्या त्यात ताज्या मिळण्याची शक्यता.
घरातली एक कुंडी वर काठाशी
घरातली एक कुंडी वर काठाशी तुटत चालली होती. तिची एम-सीलने डागडुजी केली, कुंडीच्या कडेने आणि तळाशी काही लहान भोकं पाडली. त्यात कंपोस्ट करायला सुरुवात केली. उत्तम खत तयार होतं.
असाच एक जुना रंगाचा प्लॅस्टिकचा डबा (उंची साधारण सव्वा ते दीड फूट असेल) आतून स्वच्छ करून, भोकं पाडून घेतला. दुसर्या बाल्कनीत तो ठेवलाय. आळीपाळीने दोन्ही खत तयार होतं आता.
दोन्हींतल्या कशालाही घाण वास येत नाही. अळ्या होतात, पण काही दिवसांत नाहीशा होतात.
तरी कुंडीपेक्षा रंगाच्या डब्यातलं खत जास्त चांगलं होतं असं मला वाटतं. तिथे अळ्याही कमी होतात. त्याचं कारण कळलेलं नाही.
गेलं वर्षभर आता हे सुरू आहे. त्याआधी ८-१० महिने अनेक प्रयोग, बर्याच चुका करत करत शेवटी जमायला लागलं.
वावेनं लिहिलंय अगदी तसंच करते. बाकी काहीही करत नाही.
भाजलेल्या वांग्याची सालं, लाल माठाची देठं, सीताफळाची सालं, शेवग्याच्या शेंगांचा चोथा - या गोष्टी लवकर कुजत नाहीत. हे आपलं एक निरिक्षण म्हणून लिहिलं.
हो.
हो.
मी भाजलेल्या वांग्याचा देठ ३ मिमी चे काप करुन टाकते.(घाईत प्रचंड वैताग येतो, पण जरा लवकर प्रोसेस होतो.)
पालेभाज्या देठ कात्रीने १ इंच करुन कापते(हे नाही केलं तर कंपोस्ट ढवळताना ते दोरे मधल्या शाफ्ट ला गुंतून बसतात. वॉशिंग मशिन मध्ये फक्त १० ब्लाऊज धुतल्या प्रमाणे.)
सर्वात कंटाळा कलिंगड सालीचे तुकडे करायला येतो. मग नुसत्या साली असतील तर चार तुकडे करुन एका जुन्या मिक्सर ला टाकते.
एक फेज अशी येते की या सगळ्याचा कंटाळा येत्न जे आहे ते तसंच्या तसं मोठं कंपोस्ट मध्ये भिरकावलं जातं.
कागदं काही कारणाने जाळल्यास त्याची राख, डासांसाठी धूर केल्यास ती राख वगैरे पण टाकते.
भुईमूग साले, शेवगा शेंगांचा चोथा या वस्तू जवळ जवळ अमर असल्या सारख्या टिकतात.
सर्व चर्चा वाचून कंपोस्ट सुरू
सर्व चर्चा वाचून कंपोस्ट सुरू करायचा मोह होतोय . कंपोस्ट साठी कल्चर मिळते ते कुठे मिळेल ? online मागवायचे असेल तर काय नावाने शोधू ? अजून एक , गॅलरीतल्या 2/3 कुंड्यांमध्ये छोटी छोटी गांडूळे दिसत आहेत . त्या कुंड्यात खत घातले तर चालेल का ?
पुण्यात कोणी तयार कंपोस्ट
पुण्यात कोणी तयार कंपोस्ट देणारे माहीत आहे का ? सहकारनगर / बिबवेवाडी भागात ?
मी केवळ कलिंगडाच्या सालींनी
मी केवळ कलिंगडाच्या सालींनी बिन लवकर भरते आणि सध्या कंटाळा आलाय कंपोस्टचं काही काम करण्याचा म्हणून यावर्षी कलिंगडाच्या सालींच्या दोनतीन पाककृती केल्या
भुईमुगाची सालं भरपूर वेळ घेतात.
@अश्विनी११, कंपोस्ट कल्चर किंवा मायक्रोब्स अशा नावाने ऑनलाइन शोधून सापडलं पाहिजे.
धन्यवाद वावे , बघते
धन्यवाद वावे , बघते
अश्विनी११, तुम्हाला
अश्विनी११, तुम्हाला संपर्कातून मेल केली आहे कंपोस्ट संदर्भात.
सरळ मिक्सीत फिरवून घेते मी
सरळ मिक्सीत फिरवून घेते मी कलींगडाची , संत्र्याची सालं
मी गांडूळ खत वापरलं कल्चर
मी गांडूळ खत वापरलं कल्चर म्हणून. आणि एकदा बाल्कनीत पाहुणं आलेलं गांडूळ उचलून त्यात सोडलं होतं.
online मागवायचे असेल तर काय
online मागवायचे असेल तर काय नावाने शोधू ?
Waste decomposer ऑनलाइन वर मिळते. भारत सरकार कृषी आणि शेतकरी कल्याण योजने अंतर्गत वितरित केले जाते. अंदाजे २०० रुपयात ४-५ बाटल्या मिळतात. घरगुती वापरासाठी १ बाटली खूप होते. आयुष्यभर पुन्हा खरेदी करावी लागत नाही. आम्ही शेतात खड्डे करून वापरतो. १००% खात्रीशीर आहे .
शेंगांची टरफले जाळून त्यांची राख खतात टाका, टरफले लवकर कुजत नाहीत.
जीवामृत स्वस्त मिळत असेल तर
जीवामृत स्वस्त मिळत असेल तर जीवामृत कंपोस्ट कल्चर म्हणून वापरले तरी चालते.
हल्ली जीवामृत पण महाग मिळायला लागले आहे
घरीच थोडा त्रास घेऊन केळामृत किंवा कांदामृत बनवा.
वावे च्या या धाग्याच्या
वावे च्या या धाग्याच्या प्रेरणेने कंपोस्टिंग सुरू आहे. जेव्हा घरच्या झाडांचा खाऊ पुरेसा होऊन शिवाय सोसायटी च्या एखाद्या झाडालाही खत घालता आलं तेव्हा जास्त बरं वाटलं. स्वार्थ आणि परमार्थ. वावे चे याकरिता पुन्हा एकदा आभार.
अवांतर - नुकतेच माझे वडील आमच्या कडे आले होते तेव्हा त्यांच्या नजरेत हे कंपोस्टिंग बघून कौतुकाची छटा दिसली. ते बघून भारी वाटलंच. :स्मित :
कंपोस्ट खत तयार झाले की
कंपोस्ट खत तयार झाले की त्याला खुप दुर्गंधी येते का? आमचे शेजारी एका निळ्या मोठ्या प्लास्टिक च्या डब्यात खत तयार करतात. इतर वेळी ही त्या डब्यातून दुर्गंधी येत असते. पण शेवटी जेंव्हा खत तयार होते. तेंव्हा ते उन्हात वाळत घालतात पसरवून तेंव्हा तर इतका बेकार वास येतो की बाहेर जाववत नाही. आम्हाला दरवाजे खिडक्या बंद कराव्या लागतात. असे कशा मुळे होत असावे. त्यांचे काही चुकत आहे का करायला ? का असा वास येतोच.
इथे बर्याच जणानी बेकार वास येत नाही असे लिहले आहे.
सडण्याची क्रिया नीट झाली तर
सडण्याची क्रिया नीट झाली तर वास येत नाही, येऊ नये
खालील गोष्टी पाळाव्या
1. कंपोस्ट मधल्या पाण्याचा खालच्या छिद्रातून निचरा होत राहिला पाहिजे.
2. कंपोस्ट स्पीड अप करायला एखादे चांगले कल्चर वापरावे
3. सुरुवातीला दूध/पनीर वाली प्रॉडक्ट टाळावी
4. कंपोस्ट मध्ये साले टाकताना 1 इंच तुकडे करून टाकल्यास लवकर होते.
5. मधून मधून एका खुरपे किंवा त्रिशूळ लूकअलाईक गार्डन टूल ने खालपर्यंत ढवळावे.
जितक्या लवकर डिहायड्रेट होईल तितक्या लवकर वास येण्याची प्रक्रिया थांबेल.
हे न केल्यास आपण ट्राफिक मध्ये कचरा गाडी च्या मागे असल्यावर येतो तसा वास येईल.
एका चांगल्या कंपोस्ट ला फक्त पावसातली वाळकी पाने किंवा माती सारखा वास आणि रंग असावा.
आमच्या कडे सध्या 50 किलो चे 2 डबे आहेत, आणि वास येत नाही.ढवळणे पण वेळेअभावी होत नाही.पण कंपोस्ट चे पाणी रेग्युलर काढले जाते आणि कल्चर दर 4 दिवसांनी शिंपडते.100% ओला कचरा घरीच कंपोस्ट करून(यात उरलेले अन्नटिश्यू, कागद पण आले) बाहेर कचऱ्यात फक्त प्लास्टिक पिशव्याच जातात.
या मी वापरत असलेल्या कल्चर च्या लिंक
https://www.amazon.in/gp/aw/d/B08F3GD1GG?psc=1&ref=ppx_pop_mob_b_asin_title
https://www.amazon.in/Trust-Basket-Bokashi-Compost-Powder/dp/B01N5FL94O/...
घरी पण बनवता येते पण कधी प्रयत्न केला नाहीये
शेजाऱ्यांचा निळा प्लास्टिक डबा तिवईवर ठेवून त्याखाली पाणी जमा करायला काही ठेवता येईल
आणि डब्याला खाली 1-2 छिद्रे(तापलेल्या स्क्रू ड्रायव्हर ने) पाडता येतील.
आमच्या कडे सध्या 50 किलो चे 2
आमच्या कडे सध्या 50 किलो चे 2 डबे आहेत, आणि वास येत नाही.
>> किती मस्त mi_anu.
हे न केल्यास आपण ट्राफिक मध्ये कचरा गाडी च्या मागे असल्यावर येतो तसा वास येईल.>> exactly असाच वास येतो त्यानी खत पसरल्यावर.
असेच systematic खत आमचे शेजारी करत असते तर किती बरे झाले असते. ते बहुतेक पाण्याचा निचरा नाही करत खतातील.
आमचेही बॅड डेज बरेच येतात
आमचेही बॅड डेज बरेच येतात.दुर्लक्ष होते.कधी कलिंगड खरबूज सालं बारीक कापण्याचा कंटाळा केला जातो.
पावसाळ्यात पाणी काढलेच नाही.कंपोस्ट मध्ये भरपूर सोल्जर फ्लाय अळ्या झाल्या होत्या.त्यातल्या काही कंपोस्ट टी काढायच्या नळातून बाहेर यायच्या.पण सुदैवाने पाऊस कमी झाल्यावर उष्णता वाढून या अळ्या मेल्या आणि ही फेज आली नाही.
मला असे वाटायचे की कंपोस्ट
मला असे वाटायचे की कंपोस्ट खताला असाच बेकार वास येतो. त्यामूळे मी कधी विचार केला नाही हे खत तयार करण्याचा. पण या धाग्या वरिल प्रतिसाद आणी mi_anu यांची पोस्ट वाचुन कळले की योग्य पद्धतीने केले की नाही येत वास. मी ही छोट्या प्रमाणात करुन बघेन.
धन्यवाद mi_anu.
खाली गळणाऱ्या पाण्याचे काय
खाली गळणाऱ्या पाण्याचे काय करायचे? तेही खत म्हणून वापरता येते का? त्याला वास असतो का?
ते पाणी लिक्विड खत म्हणून
ते पाणी लिक्विड खत म्हणून वापरायचे. भरपूर पौष्टिक असते. रेडिमेड कम्पोस्ट बिन्सना खालच्या बाजूस हे पाणी जमा होण्यासाठी चेम्बर आणि ते पाणी काढण्यासाठी तोटी असते. एकास वीस प्रमाण वापरून डायल्युट केलेले पाणी उत्तम खत होते. थोडा वास असतो पण अगदीच असह्य वगैरे नाही.
वास जनरली नसतो.
वास जनरली नसतो.
पावसाळ्यात नळाच्या येणाऱ्या गढूळ पाण्यासारखे दिसते.
त्यात 10(20 पण चालेल, झाडे करपणार नाहीत या बेताने विरळ करायचे) भाग पाणी घालून सर्व्ह झाडांना न्यूट्रिशन म्हणून घालायचे.
माझ्याकडच्या कंपोस्टिंग बिनला
माझ्याकडच्या कंपोस्टिंग बिनला खाली एक नळ आहे ते पाणी बाहेर काढायला (लीचेट म्हणतात त्या पाण्याला बहुतेक) पण मी कधी ते पाणी बाहेर नाही काढलं. म्हणजे एवढं पाणी साचलंच नाही फारसं कधी. फक्त एकदा जोरात पावसाची झड आल्यामुळे आत पाणी गेलं आणि मग भरपूर वास येत राहिला आणि नळातून पाणी ठिबकत राहिलं होतं माझ्या लक्षात आल्यावर नळ नीट उघडून पाणी बाहेर काढलं होतं.
मी हल्ली लाकडाचा भुसा वापरते ओल्या कचऱ्यावर घालायला. कल्चर असं काही नाही वापरत.
छान
छान
अळ्या झाल्या असतील तर काय
अळ्या झाल्या असतील तर काय करावं? माझ्या बिन मध्ये दिसत आहेत तळाशी. आणि मुंग्या तर भरपूर लागल्या आहेत. पूर्ण उघडायची हिम्मत नाही केली.. माहीत नाही काय काय बाहेर येईल
अळ्या म्हणजे soldier fly
अळ्या म्हणजे soldier fly maggots असतील तर फार काळजी करण्याची गरज नाही. खूपच जास्त झाले असतील, बाहेर येऊन घरात वगैरे फिरत असतील तर कंपोस्ट वर-खाली मिक्स करत रहा. अति ओलसर असेल तर maggots जास्त होतात. तसं असल्यास सॉ डस्ट किंवा कोकोपीट थोडं थोडं घालून मिसळत रहा.
मुंग्यांसाठी नेमकं काय करता येईल ते मला माहिती नाही. थोडी हळद पसरून बघा.
Pages