निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३४)

अरे बापरे, मग आता नको नको रे पावसा असं झालं असेल. थांबुदे लवकर. घरातच रहा, लेकीला पण सांगा. सुरक्षितता तिथेच असेल.

हो ग साधना! ४ दिवस येणार्‍यांना कित्ती मज्जा वाटते.पण जे तिथे कायम रहातात्,त्यांना काय त्रास होत असेल? >>> अगदी अगदी. हे माझे मोठे दीर, शेजारच्या चुलत जाऊबाई नेहेमी सांगतात.

दुरून डोंगर साजरे..... तरी यंदा पाऊस कमी आहे. नाहीतर घरात धुक्याचे ढग घुसणे इथे नेहमीचेच आहे.

आणि राज्य विद्युत मंडळाचा कारभार खूप सुधारलाय. आधी कित्येक दिवस वीज गडपायची. यंदा सलग 3 दिबस नव्हती, तेवढाच त्रास झाला. बाकी दिवसभर जाऊन येऊन राहते पण तरी असते.

नमस्कार निगकर्स! मला रुई आणि मान्दार या दोहोतिल फरक सान्गा. हि दोन्ही कशी ओळखावी ते सांगा.
यापुर्वी या विषयावर चर्चा झाली असेल तर त्याची लिन्क द्या प्लिज! __/\__

साधना ताई वाडीत जाऊन आलीस तर मोती तळ्याचा एक फोटो काढून टाक ईथे. तितकंच डोळ्यांना सुख. आता कधी जायला मिळेल काय माहिती.

आर्या रुईची फुलं जांभळी असतात आणि मांदारची पांढरी. इथे रुई खूप बघायला मिळते, ना सो त प्रचंड होती. श्रीरामपुरला मांदार खूप बघायला मिळाला होता. जांभळी रुई मारुतीला वाहतात. मांदार गणपतीसाठी, मांदार मोठा झाला की त्यात गणपतीचा आकार पण दिसतो पायथ्याशी.

हो अन्जु! हे माहित आहे कि जाम्भळी फुले रुईची आणि पांढरी फुले मान्दारची .
मला झाडांच्या पानांवरुन कसे ओळखायचे ही माहिती हवी होती.
दोन तिन प्रकारच्या जाती दिसतात यात. गोल आणि लांबुळके पान, किंवा जाड आणि पातळ पाने असतात.

मी पहिल्यांदाच पानफुटीला फुले आलेली पहिली.

.

मस्तच आहेत पानफुटीची फुलं. पूर्वी होतं आमच्याकडे, पण फुलं नव्हती आली.

मंदार आणि रुई

बरेचदा मंदार आणि रुई ह्या दोन्ही वनस्पतीबाबत संभ्रम निर्माण होतो. काहींच्या मते, या दोन वेगळ्या वनस्पती नसून एकच आहेत, असेही मत दिसून येते. या दोन वनस्पतीबाबतचे फरक व काही लक्षणे नमूद करत आहे.
वनस्पतीशास्त्रीय वर्गीकरणानुसार Calotropis gigantea व Calotropis procera अश्या दोन भिन्न वनस्पती मंदार किंवा रुई म्हणून ओळखल्या जातात.
Calotropis ही समान प्रजाती (genus) असून त्यात gigantea (मंदार) व procera (रुई) अश्या दोन भिन्न जाती (species) आहेत.

Calotropis ह्या शब्दाचा अर्थ:
Kalos (Greek) म्हणजे सुंदर
Tropis (Greek) म्हणजे keel (पाकळीवरील बोटीसारखा भाग)
Gigantea म्हणजे giant, भव्य
Procera म्हणजे procerous (Latin) उंच

दोन्ही वानसाच्या जातीवाचक नावाच्या अर्थावरून भव्य, उंच असा अर्थ निघत असल्याने त्यावरून दोन्हीत फारसा फरक नसल्याचे जाणवते. मात्र, यांच्या फुलांत फरक असतो परंतु, तो फार सूक्ष्म असतो.

Calotropis gigantea (मंदार) याची फुले रुई पेक्षा थोडी मोठी असतात. यात निळसर व पांढरी अश्या दोन्ही रंगाची फुले असतात. या फुलाच्या पाकळ्या किंचित मोठ्या असतात. फुलाच्या केसराचे व किंजल्काचे मिळून एक अलंकारिक रचना तयार झालेली असते त्यास शास्त्रीय भाषेत Gynostegium असे म्हणतात.
मंदाराचा हा भाग किंचित उभट/उंच असतो. Gynostegium व पाकळ्यांना जोडून आणखी एक रचना यात दिसून येते त्यास शास्त्रीय भाषेत corona असे म्हणतात.

Calotropis procera (रुई) याची फुले मंदारापेक्षा जरा लहान असतात. रुईचे corona lobes हे gynostegium पेक्षा किंचित उंच असतात तसेच त्यांचा आकारही थोडा भिन्न असतो. तसेच रुईचे gynostegium किंचित बसके/ बुटके असते.

बारीक निरीक्षणावरून व gynostegium च्या रचनेवरून दोन वानसांमधे भेद ओळखता येतो

Identification Key:

Calotropis gigantea : Gynostegium उभट (मोदक)
Calotropis procera : Gynostegium बसके (पेढा)

पानफुटीची फुले सुंदर आहेत

मंदार आणि रुई>>

मंदारची फुले पांढरी असतात ना?

मंदारची फुले पांढरी असतात ना? >>> मीही पांढरीच बघितली आहे.

त्याला मंदार म्हणतात की मांदार कारण आम्ही मांदार म्हणतो. कोणी कोणी पांढरी रुई म्हणते.

ऋतुराज तुम्ही फार छान माहिती दिलीय. वरच्या रंगाचीही मांदारची फुलं असतात हे माहिती नव्हतं.

आपण बरेचदा पांढऱ्या फुलांचा तो मंदार असे म्हणतो,
मी चित्रकूटला मंदार चे वृक्ष पाहिले आहेत ते ही पांढऱ्या फुलाचेच
बरेचदा स्थानिक नावांमुळे संभ्रम निर्माण होतो

त्याला मंदार म्हणतात की मांदार कारण आम्ही मांदार म्हणतो. >>> हो मीही तसेच नाव ऐकलेय.बरं समुद्रमंथनातून मंदार वृक्ष बाहेर काढला त्याचा अर्थ पारिजातही वाचलाय.

समुद्रमंथनातून मंदार वृक्ष बाहेर काढला त्याचा अर्थ पारिजातही वाचलाय.>>>>>ही नवीनच माहिती, पारिजात माहीत होता

गोरखचिंचेला (Baobab) ला पारिजात नाव आहे हे माहीत आहे
ह्याच नामसाधर्म्यमुळे अयोध्येत आपल्या पारिजातकाऐवजी गोरखचिंचेच वृक्षारोपण झालं

सर्वांना गुढीपाडव्याच्या हार्दिक शुभेच्छा..

लक्ष्मी कौस्तुभ पारिजातक सुरा हा समुद्र मंथनातून निघालेल्या चौदा रत्नांची नावे असलेला श्लोक. ह्यात मंदार हे नाव नसून पारिजातक हे नाव आहे

देवांनी समुद्राचे मंथन करुन १४ रत्ने काढीली. - लक्ष्मी, कौस्तुभ,पारिजातक,सुरा,धन्वंतरी,चंद्रमा,कामधेनु,ऐरावत,अप्सरा,सप्तमुखी अश्व,विष,हरिधनु,शंख आणि अमृत

https://www.readwhere.com/read/m5/3055537#issue/26/1
निसर्गश्रीमंत एकांत.......

मंदार हे नाव नसून पारिजातक हे नाव आहे...... हो का?

माझीच चूक सुधारली गेली.मी इतके दिवस मंदारच समजत होते.
हीरा, धन्यवाद! पण मग मंदारचा अर्थ काय?

हळदीकुंकू

सुरेख फोटो.
माझ्या गुलाबाला आलेले गुलाब

वसंतोत्सव

खूप खूप छान आहेत गुलाब अस्मिता .. काश्मीरी गुलाब आहे ना हा ?

हा धागा वर बघून खूप छान वाटले

खात्री नाही गं, इथे याला नॉक आउट रोज(हायब्रिड) म्हणतात.

कोणाला या वेलीची ओळख आहे का?
5 पाकळ्यांची हिरव्या रंगाची झुबकेदार फुले असतात.

मी पुस्तका शोधले पण माहिती नाही मिळाली

वरचे गुलाब फार सुंदर आहेत.
मनिम्याऊ गूगल लेन्स केलं का
अशी माहिती मिळतेय.

Thanks Varnita. You are right. Got its name on another group as हरणदोडी or म्हातारीचा वेल

हरणदोडी Blue Tiger जातीच्या फुलपाखरांची खाद्य वनस्पती आहे

ओह. मग म्हातारीचा वेल या नावामागे काय अर्थ असेल?

याच्या बियांना पांढरे पिंगट रंगाचे केस असतात म्हातारी म्हणून म्हणत असावेत.