निसर्गाच्या गप्पा (भाग ३३)

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 17 July, 2018 - 03:13
landscape

अथ श्री आषाढ़ मासारम्भ ..

आषाढ़ महीना सुरु झाला की आपण आता पावसाळा खऱ्या अर्थाने लागला असं म्हणतो. वर्षातील सगळ्यात जास्त वाट बघितला गेलेला हा ऋतु. संपूर्ण निसर्गच जणू वर्षाऋतूच्या आगमनाची तयारी करत असतो, वरुणराजा येणार आणि सगळ्यांना तृप्त करणार या जाणिवेने पुलकित झालेला असतो. धरणी आपल्या कुशीतील अत्तराच्या कुप्या परत एकदा काठोकाठ भरून ठेवते. कोकिळ महाशय आपली उन्हाळी मैफिल आवरून चातकराजासाठी आसन मोकळे करून देतात. आमराया आपली उरलीसुरली फळे सोसाट्याच्या वाऱ्याला दान देऊन टाकतात. मयूर आपला पिसारा पुन्हा पुन्हा झंकारून पाहतो. तर मुंग्याची आपल्या अंड्यांना ऊन दाखवण्याची लगबग सुरु असते. मानवाच्या आनंदाला तर पारावर राहात नाही. आणि अशातच एक दिवस पश्चिम क्षितिजावर काळोख दाटून येतो. विजांचे भालदार- चोपदार वर्दी देतात आणि जणू ढोल ताशांच्या कडकडाटात, वाऱ्यावर स्वार होऊन तो येतो.. हो.. तोच तो.. मान्सून.

त्याच्या आगमनाने साऱ्या सृष्टीवर नवसंजीवनी पसरते. हिरवेगार गालिचे अंथरल्या जातात .

हा ऋतू नवनिर्मितीचा, ऋतू हिरवाईचा, ऋतू पाचूचा, ऋतू तृप्तीचा. आपण हा निर्मितीचा सोहळा दरवर्षी साजरा करतोच करतो. पिढ्यानुपिढ्या लेखकांनी, गायकांनी, कवींनी, चित्रकारांनी एकंदरीतच कलाकारांनी आपापल्या परीने पावसाला व्यक्त केलेच आहे. कधी आपल्या कुंचल्यातून तर कधी शब्दांमधून. एक राजस्थानी लोकगीत आहे. त्यात या 'पावस'काळाचं किती सुंदर वर्णन केला आहे बघा.

सुरंगी रुत आई म्हारे देस, भलेरी रुत आई म्हारे देस
मोटी-मोटी छांटयां ओसरयां ए बदली, तो छांट घड़े के मान, मेवा मिसरी
सुरंगी रुत आई म्हारे देस।
राजस्थान म्हणजे मरूभूमी. तिथल्या रहिवाश्यांसाठी तर पाऊस म्हणजे जणू अमृत वर्षा, प्रत्यक्ष देवाचा आशीर्वाद. ते म्हणतात..
"माझ्या देशात हा 'सुरंगी' ऋतु आला आहे. माझ्या देशात हा भला ऋतु आला आहे.
अरे ढगांनों तुमच्यातला एक एक थेंब आम्हाला घडाभर दिसतोय.
अरे बघा बघा, माझ्या देशात 'मेवा- मिसरी' (प्रमाणे प्रिय असा) हा 'सुरंगी' ऋतु आला आहे.

पाऊस प्रत्येकासाठी वेगवेगळा ठेवा घेऊन येतो. छोट्यांसाठी आता वाहत्या पाण्यात कागदाच्या होड्या सोडण्याची मौज असते आणि भोलानाथाला "शाळेभोवती तळे साचून सुट्टी मिळेल काय?“ असा निरागस प्रश्नपण विचारला जातो. तरुणाईला गडकिल्ले साद घालतात. शेतकरी नव्या आशेनी पेरणी सुरु करतो. "यंदा पीकपाणी भरपूर होऊ दे" असं साकडं वर्षाराणीकडे घातलं जातं. शहरी नोकरदाराला आपल्याला वेळेत ऑफिस गाठता येईल ना” ही काळजी सतावत असते. प्रेमिकांसाठी "सावन बरसें तरसें दिल" होऊन जातं. तर कोणाला आता धुतलेले कपडे कुठे वाळवू अशी चिंता भेडसावते. जितक्या वृत्ती तितक्याच प्रवृत्ती हेच खरे.

खरंतर आपल्याकडच्या शहरी भागात पाऊस म्हटला कि 'हाल-बेहाल'. गल्लीबोळात चिखल-राडा तर मुख्य रस्ते स्वतःच नाल्यांचे रूप घेतात. पण गुलजार साहेबांची नजर मात्र वेगळेच काही बघते. त्यांची लाडकी 'बारिश' येते तेव्हा काय होते...

बारिश आती है तो मेरे शहर को कुछ हो जाता है..
टिनकि छत, तर्पाल का छज्जा, पीपल, पत्ते, पर्नाला सब बजने लगते है।
तंग गली में जाते जाते,
मेरी साइकल का पहिया पानी की कुल्लियाँ करता है।
बारिशमे कुछ लम्बे हो जाते है कद भी लोगोंके
जितने ऊपर है, उतने ही पैरो के नीचे पानी में
ऊपरवाला तैरता है तो नीचेवाला डूब के चलता है.
खुश्क था तो रस्ते में टिक टिक छतरी टेंक के चलते थे
बारिशमें आकाश पे छतरी तक के टप टप चलते है..

सगळ्यां निसर्ग प्रेमींना नविन भागाच्या खुप खुप शुभेच्छा

वरील मनोगत निसर्गप्रेमी मनिम्याऊ (मृण्मयी) ने लिहिले आहे.

निसर्गाच्या गप्पा या धाग्याची सुरुवात ५ डिसेंबर २०१० पासून झाली.
मागील धागे.
(भाग १) http://www.maayboli.com/node/21676 (भाग २) http://www.maayboli.com/node/24242
(भाग ३) http://www.maayboli.com/node/27162 (भाग ४) http://www.maayboli.com/node/29995
(भाग ५) http://www.maayboli.com/node/30981 (भाग ६) http://www.maayboli.com/node/32748
(भाग ७) http://www.maayboli.com/node/34014 (भाग ८) http://www.maayboli.com/node/34852
(भाग९) http://www.maayboli.com/node/35557 (भाग१०) http://www.maayboli.com/node/36675
(भाग ११) http://www.maayboli.com/node/38565 (भाग १२) http://www.maayboli.com/node/40660
(भाग १३) http://www.maayboli.com/node/41996 (भाग १४) http://www.maayboli.com/node/43114
(भाग १५) http://www.maayboli.com/node/43773 (भाग १६) http://www.maayboli.com/node/45755
(भाग १७) http://www.maayboli.com/node/47785 (भाग १८) http://www.maayboli.com/node/48236
(भाग १९) http://www.maayboli.com/node/48774 (भाग २०) http://www.maayboli.com/node/49280
(भाग २१) http://www.maayboli.com/node/49967 (भाग २२) http://www.maayboli.com/node/50615
(भाग २३) http://www.maayboli.com/node/51518 (भाग २४) http://www.maayboli.com/node/52059
(भाग २५) http://www.maayboli.com/node/53187 (भाग २६) http://www.maayboli.com/node/54423
(भाग २७) http://www.maayboli.com/node/55016 (भाग २८) http://www.maayboli.com/node/55962
(भाग २९) http://www.maayboli.com/node/57203 (भाग ३०) http://www.maayboli.com/node/58808
(भाग ३१) http://www.maayboli.com/node/60825 (भाग ३२) https://www.maayboli.com/node/63032

विषय: 
निसर्ग
Groups audience: 
पर्यावरण
Group content visibility: 
Public - accessible to all site users
शेअर करा

<<मनिम्याऊ म्हणजे काय? खाण्याचा झुणका म्हणताय का? आम्ही गुलमोहराची भाजी करतो पण हे नविनच ऐकलं.
Submitted by शाली on 16 May, 2019 - 01:45>>

हो शालीदा, खाण्याचा झुणकाच. माझी आजी करायची तसाच मी करते. खरतर आजीचे खाण्याचे नियम फार काटेकोर होते आणि त्यांची नियोजन आणि अंमलबजावणी सुद्धा. तिच्या मते ज्या ऋतूत देव जे देतो ते किमान एकदा तरी खाल्ले पाहिजे. निसर्गाची vaccinations म्हणायची ती. त्यामुळे आम्हाला बरेच out of the track पदार्थ खायला मिळाले. बहाव्याचा झुणका हा त्यातलाच एक.
आजीची 12 महिन्यांची एक must eat list होती. 'चैती कैरी, बहावा वैशाखी. ... .. श्रावणात काटोळे ... केना भादवी... असे काहीतरी बडबडगीत होते. (पूर्ण आठवत नाही आता Sad मोठ्या मावशीला विचारायला हवं )

<<आम्ही गुलमोहराची भाजी करतो >> येउद्या रेसिपी Happy

Submitted by मनिम्याऊ on 16 May, 2019 - 03:16

कसले सुंदर फोटोस सगळे
इथे पण हळूहळू उन्हाळा येतोय .. वेका तुमच्या फोटोतली पुष्कळ झाडं आहेत इथे ..
बगळा भारीच ऐटदार एकदम !!
बहावा तर मस्तच !

Submitted by anjali_kool on 16 May, 2019 - 05:52

सुरेख प्रचि शालीदा. खाली तुमचंच नाव असणार हे प्रचि बघताक्षणी कळलेलं.
बहाव्याची भाजी अन् झुणका :-o ऐकावे ते नवलच

Submitted by किट्टु२१ on 16 May, 2019 - 07:03

अंजली, किट्टु खुप धन्यवाद! बगळ्याचा फोटो मी वॉलपेपर म्हणून लावला आहे. मस्तच आलाय तो फोटो. वॉलपेपर बदलावा वाटला की हा धागा चाळायचा. Happy

@मनिम्याऊ, देवकी,
आमच्या शेतात ठाकर समाजातील लोक कामाला येतात. ते भाकरीत बांधून आणतात गुलमोहराच्या फुलांची भाजी. मी एकदा खाल्ली आणि मला ती आवडली खुप.
तेलावर हिंग जिऱ्याची फोडणी करायची. ठेचलेलं आलं लसुन घालायचे. (आले ही माझी ॲडीशन) मग उभा कापलेला भरपुर कांदा चांगला परतुन घ्यायचा. मिठ हळद टाकुन झाकण ठेवायचे. कांदा शिजला की पाण्यात बुडऊन ठेवलेल्या गुलमाहराच्या फुलांच्या पाकळ्या टाकायच्या. (या थोड्या हाताने तोडलेल्या असाव्यात) मग झाकण ठेऊन, पाणी न घालता शिजवाव्यात. ही भाजी भाकरीबरोबर टेस्टी लागते. पहिल्यांदा खाताना मला उगाच वाटले होते की गोडसर लागेल पण जरा तुरट लागते. मी त्यात सोडेही घालतो बरेचदा. घरी केली गुलभाजी की फोटो टाकेन येथे.

पावसाळ्यात गावी गेलो की दुपारचे जेवण मी नेहमी ठाकर लोकांबरोबरच करतो. त्यांच्याकडे फार वेगवेगळ्या रानभाज्या असतात. विचारले तर ते नावे सांगतात पण मला ती समजत नाही कधीच. गाईंना खाण्यासाठी प्रत्येकाच्या शेतात ‘घास’ लावलेला असतो. त्याची भाजीही ते उत्तम करतात. मेथीची भाजी फिकी पडते त्यासमोर. पिकलेल्या केळांच्या सालीची भाजी, वाटाण्यांच्या शेंगांच्या टरफलाची भाजी, केळीच्या झाडाच्या अगदी आतील भागाची भाजी अशा वेगवेळ्या भाज्या असतात त्यांच्या. छानही लागतात. शिकारीला बंदी असली तरी त्यांच्याकडे घोरपड हमखास खायला मिळते.

Submitted by हरिहर. on 16 May, 2019 - 08:49

पिकलेल्या केळांच्या सालीची भाजी, वाटाण्यांच्या शेंगांच्या टरफलाची भाजी, केळीच्या झाडाच्या अगदी आतील भागाची भाजी अशा वेगवेळ्या भाज्या असतात त्यांच्या. छानही लागतात. शिकारीला बंदी असली तरी त्यांच्याकडे घोरपड हमखास खायला मिळते.>> हो आमच्या इथले काही कातकरी लोक खास उंदीर पकडायला बोलावले जायचे .. ते घरी घेऊन जायचे खायला .. तित्तर होले हे पक्षी पण खायचे ते
पिकलेल्या केळांच्या सालीची भाजी>> मला एकदा एका मैत्रिणीने दिली होती . चांगली लागते .. चटणी पण करतात ते लोक(आसाम चे लोकं ) बहुतेक
केळीच्या झाडाच्या अगदी आतील भागाची भाजी >> याची भाजी साऊथ ला खूप करतात केळी चं झाड सोलत गेलं कि आत मऊ मऊ ट्यूबलाईट सारखा दिसणारा भाग असतो त्याची करतात .. त्याचा राब लागतो पण बहुतेक हाताला.. चिरताना

Submitted by anjali_kool on 16 May, 2019 - 10:14

जबरदस्त फोटो एकेक.

कच्च्या केळ्यांची सालासकट उपासाची भाजी माहितेय, छान लागते. आई करायची पण पिकलेल्या नाही माहिती. मटार सालांची म्हणजेच टरफलांची भाजी पण ऐकली आहे पण बाकी नवीन सर्व.

Submitted by अन्जू on 16 May, 2019 - 15:36

'चैती कैरी, बहावा वैशाखी. ... .. श्रावणात काटोळे ... केना भादवी... असे काहीतरी बडबडगीत होते. >>> अरे वा इंटरेस्टिंग आहे. नक्की मिळालं तर द्या इथे.

Submitted by अन्जू on 16 May, 2019 - 15:42

शाली खूपच सुंदर फोटो. बहाव्याचे फोटो बघताना लक्षात आले, हे नक्की अप्पाच असणार Happy Happy

गुलमोहराची भाजी मागे लॉस्ट रेसिपीज मध्येही पाहिल्याचे आठवते.

मनीम्याउ, गाणे आठवत असेल तर द्या इथे.

Submitted by साधना on 18 May, 2019 - 03:46

साधनाताई गुलमोहराची भाजी लॉस्ट रेसेपीज मधे नाही तर आदित्य बालच्या चखले इंडीयाच्या 'कच्चा रास्ता' मधे आली होती एकदा. तेथेही ती आदिवासी भागातील व्यक्तीनेच केली होती. करुन पहा तु एकदा. खुप छान लागते भाकरीबरोबर. मी ग्रुपवर रेसेपी टाकतो.

Submitted by हरिहर. on 18 May, 2019 - 03:52

सालाबाद प्रमाणे यावेळीही आमच्याकडे बुलबुल दंपतीने घरटे बनवले.
यावेळी नेहमीप्रमाणे झाडावर घरटे बनवायच्या ऐवजी पक्षांचा एक जुना गोल पिंजरा बाल्कनीत टांगला होता आणि त्याच्यावर रानजाईचा वेल चढवला होता, त्यावरच या जोडप्याने घरटे बनवले....
आपल्या पिल्लांसाठी "बाल-पालीचा" खाऊ घेऊन आलेला बुलबुल...

Submitted by अ'निरु'द्ध on 26 May, 2019 - 14:08

फोटो खुप सुन्दर
>>>आपल्या पिल्लांसाठी "बाल-पालीचा" खाऊ घेऊन आलेला बुलबुल...>> Proud
बाल पाल.... उगीचच इतिहासातले लाल बाल पाल आठवले (बाल पालीला आम्ही शिशु पाल म्हणतो Proud )

Submitted by मनिम्याऊ on 26 May, 2019 - 23:06

@ देवकी : धन्यवाद..
@ मनिम्याऊ : शिशुपाल Happy , हो. ऐकलेला..
@ माधव : छान सूचना Happy नक्की डकवतो

Submitted by अ'निरु'द्ध on 26 May, 2019 - 23:49

आणि एका वेळी एक आख्खि शिशुपाल खाणारे हे बुलबुलाचे पिल्लू..
तीन आचक्यात ह्या पठ्ठ्याने संपूर्ण शिशुपाल गिळंकृत केली..

Submitted by अ'निरु'द्ध on 27 May, 2019 - 01:17

वा काय मस्त गप्पा रंगल्या आहेत इथे.

बहाव्याच्या फुलांची भाजी मस्त. गुलमोहोरच्या फुलांची भाजी पहिल्यांदाच ऐकल. मस्त.
निरुदा काय सुंदर फोटो आलेत. मी गेले पंधरा वीस दिवस इथे नव्हते. आमच्या घरीही शिंजीरने पिले घातली. ती कधी भुर्र उडून गेली कळले सुद्ध नाही. नंतर टाकेनच फोटो.

Submitted by जागू-प्राजक्ता-... on 27 May, 2019 - 04:24

वाह निरूदा. सही आहेत फोटो. पाळलेत की काय बुलबुल, इतके मस्त फोटो काढू दिले तुम्हाला. नाहीतर आम्ही कॅमेरा शब्द उच्चारेपर्यंत पक्षी गुल झालेले असतात.

Submitted by किट्टु२१ on 27 May, 2019 - 08:16

नाही किट्टु२१...
पाळलेले नाहीयेत.. पण दर वर्षी एकदा किंवा दोनदा घरटी करतात.. अंडी घालतात, उबवतात, पिल्लांना भरवतात आणि पिल्लं मोठी झाली आणि उडून गेली की घरटं रिकामं..
मग फक्त आई, बाबा दुपारच्या डुलक्या काढायला आणि आंघोळीला दररोज येतात..

Submitted by अ'निरु'द्ध on 27 May, 2019 - 09:38

कबुतरं येउ नयेत पण छोटे पक्षी यावेत म्हणून बाल्कनीला थोडी मोठी जाळी लावलीय..
बुलबुल आई, बाबा यातून अल्लाद ये जा करतात..
पण पिल्लू मात्र एक दोनदा अडखळलेलं.. Happy

Submitted by अ'निरु'द्ध on 27 May, 2019 - 09:46

Pages