टांझानिया डायरीज : सेरेंगीटीचे मसाई

Submitted by rar on 3 February, 2016 - 22:24

महिनाभरापूर्वी, म्हणजे डिसेंबर २०१५ च्या शेवटच्या आठवड्यात, आफ्रीका खंडातला सगळ्यात उंच डोंगर, जगातला सगळ्यात उंच 'फ्री स्टँडींग माऊंटन' म्हणजेच टांझानियातला माऊंट किलीमांजारो, यशस्वीरीत्या सर करण्याची मोहीम फत्ते करुन आलो.
गोठवणार्‍या थंडीवार्‍यात पहाटे सूर्योदयाच्या सुमारास जेव्हा १९, ३४१ फूट उंचीवरचं 'उहूरु शिखर' सर केलं, तेव्हा खरंच 'टॉप ऑफ द आफ्रिका' पोचल्याचं फीलींग आलं. हा ७ दिवसांचा हायकींग प्रवास, त्याची तयारी, समिट नाईट्चा अनुभव, आणि त्यानंतरचे आफटएफेक्टस हा एक स्वतंत्र लिखाणाचा विषय. आफ्रीकेच्या ह्या ट्रीप मधले ५-६ दिवस सेरेंगीटी, गोरोंगोरो, तरांगीरे ह्या टांझानियातल्या नॅशनल पार्क आणि रीझर्व्हवेशन भागात भटकण्यात घालवले. आफ्रीकन सफारी आणि प्राण्यांचं जग अनुभवलं.
ह्या भटकंती दरम्यान लाभलेला, आयुष्यात कधीही न विसरता येणारा एक अनुभव म्हणजे टांझानियातल्या 'मसाई' ह्या ट्रायबल लोकांना, आदिवासींना जवळून पहायला मिळालं. किलीमांजारोच्या लहानशा एअर्पोर्टवरून बाहेर पडून मोशी गावाकडे, किंवा आरुशा गावात, किंवा टांझानियातल्या नॅशनल पार्क्समधे फिरताना, किंवा गाडीतून हमरस्त्यावरून जाताना, कुठेही पटकन नजरेत भरतात ती भडक रंगाची, चौकटीचं डिझाईन असलेली लाल, निळी, हिरवी, काळी कापडं. अगदी ४-५ वर्षाच्या गुरं राखणार्या लहान पोरांपासून, जख्ख म्हातार्‍या माणासापर्यंत प्रत्येक माणूस लढवय्या वाटणारा. काटक शरीरयष्टी, अंगावर कणाभरही जास्तीचं मांस नाही. एकाच वयाची जवळपास सारखी दिसणारी लहान मुलं. कोळशासारखा काळा रंग, अंगावर भडक रंगाचं कापड , आणि हातात सिन्गेचर काठी किंवा भाला. ह्या भाल्यासारखीच टोकदार, तीक्ष्ण, पेनीट्रेटींग नजर. हे असे 'मसाई वॉरीयर्स'. पहाताक्षणी नजरेत भरणारे. उत्सुकता जागृत करणारे, त्यांच्या राहणीमानाबद्दल, दिसण्याबद्दल आणि वागण्याबद्दल. काळ्याकभिन्न शरीरावर काळे कपडे, रंगवलेले भेदक चेहरे असलेले 'वॉरीयर होण्याच्या मार्गावरचे मसाई तरूण' काही वेळा जंगलात दिसले. त्यांचे फोटो जरी काढता आले नाहीत, तरी त्यांची इंप्रेशन्स दृष्टीवर, मनावर कायमची कोरली गेली आहेत. योगायोगानं या भटकंतीमधे एका लहानशा मसाई गावाला भेट देण्याची संधी मिळाली. त्या लोकांचं खर्‍या अर्थानं मिनीमलीस्टीक, गरजेपुरतंच गोष्टी असणारं आयुष्य पाहिल्यावर 'भारंभार कार्बन फूटप्रींट वाढवणार्‍या' आपल्या आयुष्याबद्दल मनात प्रश्न उभे राहिले. त्यांची गाणी ऐकताना, ध्वनी ऐकताना, गातानाची जेश्चर्स पाहताना मनात दुर्गाबाईंच्या लिखाणातले आदिवासी तरळले. तिथल्या छोट्याश्या खोपटातल्या एकशिक्षकी शाळेत ' हिसाबु' (स्वाहीली मधे गणितासाठी असलेला शब्द) शिकणारी ७-८ वर्षाची मुलं पाहून मला महाराष्ट्रातल्या आदिवासींमधे केलेल्या माझ्या कामाची, अनुभवांची प्रकर्षानं आठवण झाली. मसाई लोकांमधे 'बहुपत्नी पद्धती ' (पॉलीगॅमी) आहे. शिवाय वयात आलेली मुलं 'वॉरीयर' म्हणून आणि मुली 'प्रजननासाठी योग्य' म्हणून कॉलीफाय होण्याआधी, त्यांचा स्वीकार होण्यासाठी 'सरकम्साईझ्ड' केले जातात. या सगळ्या व्यवहार पद्धतींबद्दल जाणून घेताना आपसूकच माझ्यातल्या मेडीकल सायंटीस्ट ह्या लोकांमधे असलेल्या जेनेटीक (अनुवांशिक) आजारांबाबत, किंवा सेक्शुअली ट्रान्स्मीटेड आजारांबाबत सतर्कपणे विचार करू लागला. अश्या विविध पातळीवर माझ्या विचारांना, उत्सुकतेला अक्षरशः ढवळून काढणार्‍या ह्या मसाई लोकांना आज टांझानियातून परत आल्यानंतर महिन्याभरानेसुद्धा मी कणभरही विसरू शकले नाहीये. माझ्या मनावर कायमस्वरूपी ठसा उमटवणार्या ह्या 'सेरेंगीटीच्या मसाई लढवय्यांची ' ही काही छायाचित्रे …

प्रचि १
मसाईंच्या 'मा' ह्या भाषेमधे 'सेरेंगीट' ह्या शब्दाचा अर्थ आहे विस्तीर्ण लांबच लांब पठार (endless plains). सेरेंगीटी नॅशनल पार्कमधे हिंडताना हे नाव किती सार्थ आहे याचा सतत प्रत्यय येत राहतो.

प्रचि २

प्रचि ३

प्रचि ४

प्रचि ५

प्रचि ६

प्रचि ७

प्रचि ८

प्रचि ९

प्रचि १०

प्रचि ११

प्रचि १२

प्रचि १३

प्रचि १४

प्रचि १५

प्रचि १६

प्रचि १७

प्रचि १८

प्रचि १९

प्रचि २०

प्रचि २१

प्रचि २२

प्रचि २३

प्रचि २४

प्रचि २५

प्रचि २६

प्रचि २७

प्रचि २८

प्रचि २९

प्रचि ३०

Group content visibility: 
Public - accessible to all site users

आरती, मस्त प्रचि. हे डायरीतील एक पान, अजून बरीच पानं येणार आहेत ना? किलीमांजारो expedition बद्दल वाचायला आवडेल, प्रचिंसकट.

किलीमांजारो सर केल्याबद्दल तुम्हा दोघांचे अभिनंदन.

ओ एम जी.. इन कॅपिटल लेटर्स.. Happy
ये मेरा ड्रीम है.. किती सुंदर, किती अनोखं विश्व आहे हे..
अजून विस्तार मधे माहिती वाचायला आवडेल!! Happy

मस्तच..
भुगोलाच पुस्तक आठवल Happy
एकसे बढकर एक आहेत प्रचि.. खुप आवडले..
१८व्या प्रचि मधे तिच्या कानाची पाळी बघुन काटा आला..
त्यांचे दागदागिने मात्र ऑस्सम आहेत..याम्च्यामधे देवाणघेवाण करताना चलन म्हणून काय वापरतात बरे ?
दुकान दिसल म्हणून डोक्यात विचार चमकला.. आणि वाटल कि चप्पल म्हणून जर प्राण्यांची कातडी वापरत असेल तर छोट्या मुलाच्या पायातली चप्पल आधुनिकता सांगते..असे कसे..
खुप खुप प्रश्न आलेयत डोक्यात.. विकीभाऊ ला भेट द्यावी लागेलसं वाटतय Happy
पुन्हा एकदा कौतुक शिखर सर केल्याच.. संपूर्ण वृत्तांत वाचायला आवडेल Happy

अफलातून फोटो.

किलीमांजारोबद्दल मलाही सविस्तर वाचायला आवडेल.

सुरेख फोटो. नुसते बघत रहावेत असे. मध्यंतरी कुठले कुठले मसाई फोटो आणि चित्रं बघून मी पण बरेच स्केचेस आणि छोटी छोटी चित्र केली होती. बहूतेक दोनेक वर्ष सगळीकडे अफ्रिकन ट्रायबल्स आणि त्यातही स्पेशली मसाई रंगवत होते मी. एक छोटसं एनॅमल पेंटींग पण केलं होतं मसाई फिगर वापरून.

अजून वाचायला आवडलं असतं. या डायरीजचा पुढचा भाग लिहिताना थोडं जास्त लिहा प्लिज.

endless plains... too good. खरंच डोळ्यात मावत नाही.
रंगीबेरंगी मसाई लोक पण मस्तच !

सही जबरी मस्तच
पहिल्या दोन फोटों मधे टिपलेला 'अफाट विस्तार' अशक्य भारी आहे
पुढचेही फोट सुंदरच !
पण लिखाण असं प्रकाशचित्रणात गुंडाळू नकोस
वेगळे सविस्तर लिही !

अर्थात फोटोही टाकच Happy

जबरदस्त!!! अक्षरशः सार्थक झालं आज मायबोलीवर आल्याचं. अजून लिही.

किलिमांजारो सर केलंस त्या expedition बद्द्ल वेगळा भाग येवू दे. अफ्रिकेतले रिझर्व्ज्स म्हटल्यावर प्राणी पक्षी अपरिहार्य असतात. पण तू हे वेगळंच फोटो फीचर करुन मेजवानी दिलीस.

तिकडे पण मातीने लिंपलेली घरं बघून इथल्या आदिवासींसारखंच वाटलं. सगळे मसाई मण्यांनी मढले आहेत. मण्यांच्या दागिन्यांचा स्टॉलही लावलाय. सगळ्यांचीच डोकी भादरलेली असल्याने स्त्री पुरुष पटकन ओळखता येत नाहियेत. पण जास्त दागिनेवाल्या बायका असाव्यात आणि काहींची उभं राहण्याची स्टाईल थोडी बायकी वाटतेय.
एकजात सगळ्यांच्या पायात सँडल्स दिसतायत.

किलीमांजारो सर केल्याबद्दल अभिनंदन !!!
आणि धन्यवाद आम्हाला ह्याद्वारे सामील केल्याबद्दल !!
Please वेगळे सविस्तर लिही !
वाट बघतोय !!

जबरदस्त फोटोज ! छान लिहिलयस. डायरीच पहिलं पान आवडलं.
<<< त्या लोकांचं खर्‍या अर्थानं मिनीमलीस्टीक, गरजेपुरतंच गोष्टी असणारं आयुष्य पाहिल्यावर 'भारंभार कार्बन फूटप्रींट वाढवणार्‍या' आपल्या आयुष्याबद्दल मनात प्रश्न उभे राहिले. >>> मस्त , खरच आयुष्य जगण्यासाठी नक्की काय लागत ?

सुंदर फोटो.. किलिमांजारोच्या फोटोची वाट बघतोय.
हे मसाई लोक, ओळखीचे वाटताहेत अगदी.
काही मसाई लोक माझे सहकारीही होते. त्यांची ऊंची आणि नजर अगदी नजरेत भरण्यासारखी असते. त्यांची मानही जास्त लांब असते. जागच्या जागी उडी मारून स्वतःभोवती गिरक्या मारणे यात ते तरबेज असतात. तिथल्या गवताळ प्रदेशात या कौशल्याने त्यांना सभोवताली नजर ठेवता येते. कपड्याचे हे रंग, दुरूनही माणूस दिसावा म्हणून असतात. आणि त्यांची नजर फार तेज असते, अगदी दूरवरचे जनावरच नव्हे तर बारिकशी हालचालही त्यांना सहज दिसते.

गायी पाळणे हा त्यांचा व्यवसाय. गायींना ते संपत्ती मानतात. लग्नात मूलीच्या वडीलांना काही गायी मूलाकडून मिळतात. गायीसाठी ते सिंहांशी पंगा घ्यायलाही ते मागेपुढे बघत नाहीत. सिंहाच्या शिकारीतला वाटा पळवण्याइतके जिगरबाज असतात ते ( याचे चित्रण झालेले आहे. )

त्यांच्या कलाकृती म्हणजे शाली, मण्यांचे दागिने, सोपस्टोनमधल्या कलाकृती, लाकडी अवजारे आता शहरातही मिळतात.

' हिसाबु' म्हणजे हिशेबच की ..... Happy Wink

अतिशय सुरेख वर्णन व अप्रतिम फोटोज.... मसाईंबद्दल भरपूर लिहिणे ...... Happy

मी पहिल्यांदाच पाहत आहे हे.सगळेच फोटो जबरदस्त.. Happy अजुन वाचायला आनि प्रचि पाहाय्ला आवडेन.
कपड्यांची रंगसंगती ही छान.एकामागोमाग एक आले,तर फॅशन परेड च वाटेन.
प्रचि ४ मधे नक्की कुठल वाद्य आहे की कुठल्या प्राण्याच हाड ???
केस कोणीच वाढवत नाही वाटत.बरंय.समानता.

आफ्रिकन केसाबाबत थोडेसे....

त्यांचे केस स्पायरल वाढतात. ते वाढवले तर त्यात हिट ट्रॅप होते. म्हणून त्याच्या बारीक घट्ट वेण्या घालतात. असे केल्याने ते केस डोक्याबरोबर राहतात आणि डोक्याला हवा लागते. खुपदा त्यासाठी कृत्रिम केस वापरतात. भारतीय नट्यांच्या केशरचना बघून त्या मुलींना हेवा वाटतो. ते केस खरे आहेत, यावर त्यांचा विश्वास बसत नाही.

मसाई लोकातही खास प्रसंगी बायका केसांचे टोप वापरतात.

अनेक वर्षे तिथे भारतीय आणि युरोपियन रहात आले आहेत. त्यांच्यात मिश्र विवाहही होतात. अश्या जोड्यांच्या मुलांचे केस ( आणि रंगही ) वेगळेच राहतात.

केनयात शाळकरी मुलामुलींना डोक्यावर केस राखण्यास सहसा परवानगी नसते. त्यांचे केस कापण्यासाठी वस्तराच वापरावा लागतो आणि त्यानंतर आपला कपडे धुण्याचा जो ब्रश असतो, तश्या ब्रशने ते साफ करावे लागतात.

Pages