फँड्री नावाचा स्क्रू...

फँड्री ... बघितल्यावर.. ४ दिवस विचार करुन सोडुन देण्यापेक्षा..
दुसरा फँड्री आपल्या हातातुन या वर्तनातुन घडणार नाही ..... या कडे अधिक लक्ष द्यावे ...

आजवर वाचलेल्या सर्वोत्कृष्ट लेखांपैकी एक.. हा लेखही एक 'स्क्रू'च आहे. डोक्यात, हृदयात शिरलाय, शिरतोय... घुसलाय, घुसतोय.. अंतर्मुख होऊन लिहिल्याचं जाणवत आहे. आपल्याला जाणवत असलेल्या आर्ततेपर्यंत किंवा त्याहीपुढे वाचकाला जेव्हा लेखक घेऊन जातो, तिथे त्याचा विजय असतो. इथे तुम्ही जिंकलात. मी अजून हा चित्रपट पाहिला नाही. कुणास ठाऊक कधी पाहीन.. पण चित्रपट पाहिला तरीही हा लेख विसरणार नाही.

अप्रतिम !

__/\__

सई च परीक्षण वाचल आणि फेड्रीला बघितलाच पाहिजे च्या यादीत टाकल. नक्की बघायचाच अस ठरलं आणि आज ताबडतोब बघितलाही पण जब्याने मारलेला दगड अजिबातच सणकन न लागता निसटता स्पर्श करून गेला आणि काय अपेक्षा ठेऊन गेलो आणि काय बघायला मिळाल याचा ताळमेळ लावतच घरी परतले.
एक तर झी ट्योकीज चा सिनेमा असल्याने जाहिरात भरपूर चालली होतीच आणि त्यात सई च परीक्षण . काहीतरी उच्च पाहायला मिळेल अशा अपेक्षेनी मात्र दणकन खाली आदळल .
सई तुझ्या परीक्षणाला मात्र १०० पैकी २०० मार्कस

मध्यानतरा पर्यंत काही म्हणजे काहीच घडल नाही.
कुठल्याही सिनेमाला कथा लागते अशी माझी आपली समजूत . कथानक चिमुटभर आणि भावभावनांच अविष्कार जास्त अशा चित्रपटच काय होत ?. कथा हा कुठल्याही चित्रपटाचा आत्मा असतो/ असावा. मग त्यात भावभावना आणि इतर अंगाचा योग्य वापर ( संवाद/क्यामेरा/दिग्दर्शन/अभिनय ) केल्यानंतर खरी कसदार कलाकृती तयार होते.

पण या चित्रपटाच्या बाबतीत मात्र मला अस वाटल कि कथानकच फारस काही नसल्याने इतर अंगाचा कितीही चांगला वापर झाला असला तरी चित्रपट मनाचा कुठेच ठाव घेत नाही. हे माझ वैयक्तीक मत.

त्या बाबतीत तीन- चार वर्षापूर्वी पाहिलेल्या टिंग्याला मी १०० पैकी १०० मार्क देईन.
तो पण असा गावाकडच्या दिग्दर्शकाचाच पटकथा/संवाद आणि दिग्दर्शन असलेला खणखणीत सिनेमा होता
सई पण तुझ्या परीक्षणाला मात्र दाद द्यावी तितकी कमीच

मित्रांनो धन्यवाद सर्वांचे

सुजा …. फँड्री हि कथा नाही वर सांगितल्याप्रमाणे ते जगणं आहे. कुठेतरी कुणाचंतरी, वास्तवातलं.
पण ते जेव्हा एका किशोरवयीन मुलाच्या नजरेतून आपण पाहतो तर कुठेतरी आपणच स्वतःला अंशतः का होईना गुन्ह्याच्या पिंजर्यात पाहतो कळत नकळत. गुन्हा केलाय म्हणून नव्हे,
तर ते जगू पाहणारे अस्पृश्य समजले जाणारे गरीब आपण नाही म्हणून
किंवा आपण त्यांच्या बाहेरच्या कॅटेगरीत्ले म्हणजे जगू न देणाऱ्यांच्या कॅटेगरीत्ले आपण प्रत्यक्ष तसं वागत नाहीयोत
तरी आपली जागा बाहेरची त्यांच्या चौकटीत आपण जाणार नाही मग त्याचं जगणं कधी कळणारच नाही म्हणून आपण खुश राहिलो असतो ….
पण इथेच नेमकं मंजुळे दादांनी नेम धरला त्यांच जीन दाखवून दिलं आतून बाहेरून हेलावून खड्कन जाग केलं
एवढ्यावर ते गप्प कुठे झालेत ?
शेवटी आत्ता आपण त्यांच्यावर चिखलफेक काय करणार त्या आधीच त्यांनी आपल्यावर समोरून नेम धरला.
हा नेम संवेदनशील मनाला लागला नाही तरच नवल …

योग्य ती संवेदना घेऊन सिनेमा पाहिला तर बरोब्बर कळतो. खरंतर चित्रपटात जितकं घडताना दाखवलंय त्यापेक्षा कित्तीतरी जास्त तो प्रेक्षकाच्या मनात घडवून खळबळ माजवतो. असो

पण प्रवाहापेक्षा वेगळं मत इथे मांडण्याचं धाडस दाखवल्याबद्दल सुजा तुमचं अभिनंदन.

मयी ते जगण आहे मान्य आहे पण ते जगणंच चांगल्या कथेत गुंफता येत. विषयाची हाताळणी जी आहे ती मनाला फारशी भिडत नाही कारण कथानकाचा अभाव . जितक त्यांच जगण बाह्य जातीला अस्वस्थ कराव अस दिग्दर्शकाला अपेक्षित आहे तितक त्याच सादरीकरण भेदक किव्वा टोकदार झालेलं नाही हे माझ मत .

सुजा खरंतर तीच खासियत आहे, प्रत्येक सिनेमात मजोरंजन मूल्य असतीलच असं नाही ना. कधी कधी कोड्यात पाडणारी आणि वास्तव दाखवणारी कलाकृतीही असू शकते.

सुजा निर्मात्यांनी कोणताही उद्देश ठेवून हा सिनेमा बनवलाय अस वाटतच नाही. त्यामुळे काहीतरी ठळकपणे, अंडरलाइन करून दाखवण्याचा प्रयत्न झालाच नाहीये कल्पनेचे घोडे म्हणूनच कुठे धावू दिले नाहीयेत… जे आहे ते हेच आहे आणि असच आहे अगदी रोज रोज असच … इतकंच स्पष्ट इतकच नैसर्गिक …एका समाजाचं रुप … हे जे त्यांच रोजचच आहे हे तरी आपल्याला माहिती होतं का ?? जे आपल्याला माहिती नाही ते आपल्यासाठी नवीनच… मग एका समाजाचं नैसर्गिक रूप दाखवायला त्याला एखाद्या कृत्रिम साच्यात बसवावं??…ते तसं नव्हतं करायचं म्हणून हा सिनेमा out of croud ठरला ना आणि म्हणूनच मंजुळे नुसतेच निर्माते नाही राहिले वास्तवदर्शी निर्माते ठरले…. कहाणी दाखवली असती तर ती या पद्धतीने भिडलीही नसती…गम्मत जम्मत पाहून येतो आणि विसरतो नेहेमी तसेच याचेही झाले असते.

त्याच सादरीकरण प्रभावी नाहीये हे मी परत एकदा माझ मत म्हणून सांगते . विषयाची हाताळणी मनाला कुठेच फारशी भिडत नाही.जे काही नाट्य आहे ते फक्त शेवटच्या अर्ध्या तासात. बाकी इतका वेळ काय चाललाय तेच समजत नाही.
पदार्थ बनवताना प्रत्येकाच्या हाताची चव जशी वेगवेगळी असते. पदार्थातले घटक एकच पण प्रत्येकांनी बनवलेल्या पदार्थाची चव मात्र वेगवेगळी असते. तसेच चित्रपटाचे आहे. एकाच विषयावर दोन वेगवेगळे दिग्दर्शक वेगवेगळ्या पद्धतीने हाताळतील . एखाद्याने बनवलेला आवडेल .एखाद्याचा नाही आवडणार. तद्वत या दिग्दर्शकाला त्याला जे काही सांगायचे आहे ते सांगणे- त्याचे सादरीकरण त्याला बरोबर जमले नाहीये असेच म्हणावे लागेल हे माझ वैयक्तिक मत.
विषय भेदक पणे पोचत नाही.
ही माझी शेवटची पोस्ट कारण प्रत्येकाचे मत वेगवेगळे असू शकते. प्रत्येकाची सिनेमाला जाताना ची मनस्थिती
वेगवेगळी असू शकते. त्यानुसार प्रत्येकाला तो आवडतो / पटतो किव्वा नाही आवडत / नाही पटत

संवेदनशील मन हे प्रत्येकाकडेच असत. संवेदना हेच जिवंत माणसाच लक्षण समजल जात. फक्त त्याची पातळी प्रत्येक व्यक्तिगणिक वेगवेगळी असते. कोणी १० टक्के असतील तर कोणी ५० टक्के तर कोणी ८० टक्के बर हि संवेदनशीलता हि वयानुसार/ परिस्थितीनुसार बदलत जाते -बोथट होत जाते . त्या मुळेच कुठल्याही कलाकृतीचा प्रभाव हा प्रत्येक व्यक्तीवर वेगवेगळा पडू शकतो :).

रमेश देव यांनी या चित्रपटावर टीका केली आहे. याने चुकीचा संदेश जातो आहे असे त्यांचे म्हणणे आहे ::अओ:

परिक्षण खूप छान लिहिले आहेस सई. खूपच छान. परफेक्ट.
चित्रपट पहायला हवा आता.

सई....

मूळ लेखाला सुसंगत असा तुझा वरील खुलासा फार आवडला. "चित्रपट आवडणे" म्हणजे नेमकी त्याची व्याख्या पूर्णत्वाने कधीच करता येणार नाही. ती एक प्रकारची अनुभूती असते आणि ज्याने त्याने स्वतःच्या मगदुरीवर जोखावी असेच गणित असते. "शोले" सारखा चित्रपट काढण्यासाठी कोट्यावधी रुपये खर्च होतात आणि तो तितका धंदाही करतो; पण त्याचवेळी दुसरीकडे अवघ्या काही लाखात काढलेला "जय संतोषि माता" शोले इतकाच बिझिनेस कसा करू शकतो ? याला उत्तर नसते. आवडनिवडीपेक्षाही आणखीन् काही या क्षेत्रात आहे असे वाटणारे प्रेक्षकही मोठ्या संख्येत आहेत हेच खरे. संतोषी मातेच्या दर्शनासाठी म्हणून थिएटरमध्ये गेलेला भक्तप्रेक्षक एरव्ही अन्य चित्रपटांच्या दारातही जात नसेल. यावरून सर्वच चित्रपटांच्या यशापयाशाची गणिते त्या त्या परिस्थितीनुसार बदलत असतात.

फॅन्ड्री बॉक्स ऑफिसवर यश मिळवू शकला {आणि तो मिळवित आहे असे चित्र आहेच} तर चित्रपटनिर्मितीसाठी मुंजळे आणि त्यांच्याच विचारसरणीच्या युवा कलाकार तंत्रज्ञांना हुरुप येईल....ही एक चांगली घटना यातून पुढे येईल.

थोडक्यात सुजा यांच्या प्रतिसादाबद्दल असेही मत मांडता येईल की त्यानी चित्रपट पाहूनच त्याविरूद्ध आपले मत प्रकट केले आहे. ही एक चांगली बाब. असेही लोक आहेत आपल्या समाजात की एखादी कलाकृती न पाहताही अमुक एक तसे म्हणतोय म्हणून आपलेही मत तसेच बनवून रिकामे व्हायचे.....असे होऊ नये, इतकेच.

बघणार्‍याला भिंती पलिकडचं ही दिसतं. बघायच नाही ठरवलं की काचेपलिकडचंही दिसत नाही. असो...

अगदी बरोबर जे पोहोचवायचं आहे त्याच्यावरच लक्ष केंद्रित केल्यानं काही टक्के (सवंगपणाची अपेक्षा करणार्‍या) प्रेक्षकांची निराशाच केली आहे त्यांनी. पण पोपटाच्या डोळ्याला भेदण्यासाठी अर्जुनच हवा.. नाहीतर बाण उगिचच इकडं तिकडं लागला असता.

अगदी बरोबर जे पोहोचवायचं आहे त्याच्यावरच लक्ष केंद्रित केल्यानं काही टक्के (सवंगपणाची अपेक्षा करणार्‍या) प्रेक्षकांची निराशाच केली आहे त्यांनी. पण पोपटाच्या डोळ्याला भेदण्यासाठी अर्जुनच हवा.. नाहीतर बाण उगिचच इकडं तिकडं लागला असता.>>>> अगदी अगदी

"चित्रपट आवडणे" म्हणजे नेमकी त्याची व्याख्या पूर्णत्वाने कधीच करता येणार नाही. ती एक प्रकारची अनुभूती असते आणि ज्याने त्याने स्वतःच्या मगदुरीवर जोखावी असेच गणित असते.>>>>>>अनुभूती १००% मान्य .. मस्तच

सई मस्त लिहिलयस, सिनेमा बघायची उत्कंठता लावलीयेस हे वाचून.

सई तू २० फेबु. ११.२६च्या प्रतिसादात जे वर्णन केलं आहेसना अगदी सूर्यास्ताच्या ढगापासून ते झोपडीबाहेर दमूनभागून विसावलेलं कुटुंबपर्यंत, ते सर्व आत्ता मध्यरात्री मी वाचताना असं डोळ्यासमोरून एखादी चित्रमय कविता सरकत जावी, असे गेले, शब्दच नाहीत माझ्याकडे ते अनुभवतेय मी, कसली सही लिहितेस ग तू. माय god. Hats off.

सुजा तुला जे वाटले ते तूसुद्धा प्रामाणिकपणे लिहिलेस हे खूप चांगलं केलंस.

फँड्री, चांगली कलाकृती आहेच.. मात्र मला विशेष भावला नाही. आणि त्याचे कारण याच्या खूप आधी मी पाहिलेली ही शॉर्ट-फिल्म. ज्यांनी फँड्री पाहिलाय त्यांनी आवश्य पहा.

http://www.youtube.com/watch?v=Sjjuu-Mqd88

सुजा +१ , माझ्या शेजारील निम्म्या रांगा मध्यांतरानंतर रिकाम्या झाल्या होत्या.

शाम पाहिली शोर्ट फिल्म …. काय बोलावे.
कोण कुणाची कुठून कशी प्रेरणा घेत असावेत हा संशोधनाचा विषय झाला आता

'फॅण्ड्री' या चित्रपटाच्या निर्मितीची प्रक्रिया वर लिंक दिलेल्या 'पायताण' या लघुपटाच्या खूप आधी सुरू झाली होती. किंबहुना 'पायताण' यूट्यूबवर येण्याआधी 'फॅण्ड्री'चं चित्रीकरण संपलंही होतं. चित्रपट न आवडणं ही एक बाब, पण म्हणून 'फॅण्ड्री'च्या निर्मितीमागील प्रेरणांवर संशय नको. नागराज त्या वातावरणात वाढला आहे. नागराजचं, चित्रपटाशी संबंधित काही तंत्रज्ञांचं झपाटलेपण जवळून पाहिल्यामुळे 'फॅण्ड्री'च्या अस्सलतेविषयीची शंका अस्वस्थ करून गेली.

लेख सुंदर लिहलाय हे सांगायचे राहिलेच की, लेख आवडलाच.

>>चित्रपट न आवडणं ही एक बाब, पण म्हणून 'फॅण्ड्री'च्या निर्मितीमागील प्रेरणांवर संशय नको >>> मी कुठेही संशय व्यक्त केलेला नाही. फक्त "पायताण" आधी बघितला असल्याने दोन्हींची आपोआप तुलना होत राहिली. आणि जितक्या निखळपणे चित्रपटाला सामोरे जायला हवे ते मात्र झाले नाही..

चित्रपट माझ्याच जिल्ह्यात बनलाय, यात माझ्या एका मित्राने छोटी भूमिकाही केलीये. त्यामुळे चित्रिकरणाचा काळ मला माहित आहे.( "पायताण" च्या निर्मितीकाळ आणि प्रेरणे बद्दल इथे लिहलेले आहे)

"पायताण" हाही अ‍ॅवॉर्ड विनिंग सिनेमा आहे. शिवाय नागराज मंजुळे हे, पायताणचे लेखक/दिग्दर्शक कौस्तुभ बंकापुरे यांच्या फेसबुक फ्रेंडलिस्ट मध्येही आहेत. "पायताण" चे एक फेसबुक पेजही आहे , जे सप्टेंबर २०११ चे आहे .. याच वर्षीच्या मे महिण्यात नाजराजच्या "पिस्तुल्या"ला "रजतकमळ" मिळाले होते आणि त्या बक्षीसाच्या रकमेत नागराज यांनी फँड्रीची निर्मिती केलीये.
शेवटी कोणी कोणाकडून काय घ्यावे हा ज्याचा त्याचा प्रश्न. पण दोन्हीही कलाकृती एकमेकांशी सहसंबंध सागतातच.. पटलं तर घ्या .. नायतर .... वढ पाचची

टाईमपास पाहिल्यानंतर मराठी सिनेमे थिएटर मध्ये जाऊन पैसे वाया घालवायचे नाहीत अस ठरवल्याने सध्या तरी हा Fandry पाहणार नाही.

पण लेख मात्र मनापासून लिहिला आहे तुम्ही, सई!
मार्केट मध्ये सीडी आल्यावर ती नक्की पाहीन. तेही फक्त हे परीक्षण आवडलं म्हणून.

सई.....फार सुरेख लिहिलं आहेस गं.... !!
आता जेव्हा हा सिनेमा बघेन तेव्हा पुन्हा एकदा तुझा हा लेख वाचेन
कधी बघायला मिळणार देवच जाणे !!

गेले कित्येक दिवस फॅण्ड्रीबद्दल वाचायला मिळतय ते सगळं वाचल. निगेटीव्ह, पॉझिटीव्ह दोन्ही. हे सगळं वाचल्यानंतर आधीच पाहून झालेला सिनेमा कळायला मदत झाली (कॅमेरा बिमेरा, एडीटिंग बिडीटिंग कळायला शिकूनच घ्यावं लागेल). पार्श्वसंगीत आता लक्षात नाही.

लोकांच्या प्रतिक्रिया वाचताना एक गोष्ट खटकली ती म्हणजे स्वतःला गुन्हेगार ठरवून निगेटीव्ह, पॉझिटीव्ह किंवा टोकाच्या प्रतिक्रिया देणारे लोक. अगदी एबीपी माझाचा अँकर पण अपवाद नाही. त्याच्या वॉलवर एका मुलीने काय छान प्रतिक्रिया दिलीय. जर तुम्ही व्यक्तिगत रित्या कुणावर अन्याय केला नाही तर कशाला अस्वस्थ व्हायचं ? हा वेडेपणा आहे. समाज काय करतो हे आपल्या हातात असतं का ? आपलं ऐकून समाज ठरवतो का कसं वागायचं ? जितकं होईल तितकं करत राहतोच प्रत्येकजण. मग या प्रतिक्रिया अशा का येतात ? एखाद्याचा अनुभव म्हणून बघा कि त्याच्याकडे. कि प्रत्येकवेळेला आपण काही करू शकत नाहि ही बोच बोलून दाखवायला पाहीजे ? मागे अण्णांच्या आंदोलनाच्यावेळी अशाच प्रतिक्रिया होत्या.

ज्या गोष्टी एकट्यादुकट्याच्या प्रयत्नातून होत नाहीत त्याबद्दल खंत बाळगण्यापेक्षा जमेल ते, जमेल तसं करत रहावं. अशा कलाकृतींचा आस्वादही घ्यावा आणि एखाद्याला वेळ, पैसा मनुष्यबळ हाताशी असेल आणि कल्पकता असेल तर काही करायला प्रेरणा मिळत असेल तर चांगलंच आहे.

दुस-या बाजूने या प्रतिक्रिया चुकीच्या आहेत असं पण नाही. कधीच असा विचार केला नसेल तर अशी प्रतिक्रिया द्याविशी वाटणे हे आपण संवेदनशील आहोत याचा पुरावा समजावा.

माणूस वजा संवेदनशीलता = जंगली जनावर (फॅण्ड्री).
ते आपण नाही आहोत हा दिलासा जेव्हढा मोठा आहे.