शैव मत

वेदांच्या रचनाकारांचीही नावं माहीत नाहीत

वेदातील प्रत्येक सुक्ताच्या सुरुवातीला त्या सुक्ताची देवता आणि ते रचणारा ऋषी यांचे नाव असते... असंख्य ऋषींनी शेकडो वर्षे मिळून रचत आणि वाढवत गेलेला डेटाबेस म्हणजे वेद.. कुणी एक व्यक्ती नाही..

जामोप्या - पूजा करणे, हळद कुंकु वाहणे, उदबत्ती, आरती ओवाळणे या सगळ्या प्रथा अनार्य अवैदिकांच्याच आहेत. वैदिक देवताना मूर्त्याच नव्हत्या तर हळद कुंकू घालणार कोठे? आणि ओवाळणार कुणाला ?तीर्थक्षेत्रे हीही अवैदिक परंपरा... बहुतांश तीर्थक्षेत्रे शंकराचीच आहेत. इंद्राचे तीर्थक्षेत्र, वरुणाचे तीर्थक्षेत्र अशा वैदिक देवांचे तीर्थक्षेत्र कुणी पाहिले आहे काय? . मूर्तीच नाही तर तीर्थक्षेत्र कुठल्रे असणार?

जामोप्या,

योग्य कथन.. मूळ वैदिक पद्धतीत या प्रथा नाहीत..

पण यास योग्य शब्द आर्य-अनार्य नसून "श्रौत आणि स्मार्त" हा आहे..

श्रौत लोक (फार कमी राहिले आहेत, केरळ आणि यूपीच्या काही लहान निवडक जातीच आता श्रौत राहिले आहेत) हे अजूनही यज्ञयाग करतात. त्या जाती अजूनही मूर्तीपूजा वगैरे करत नाही. माझ्या माहिती प्रमाणे केरळ च्या नंबुद्रीपाद ब्राह्मणांची काही कुळे फक्त श्रौत राहिली आहेत. उर्वरित स्मार्त झालीत. हे लोक शंकराची उपासना करायची झाल्यास रुद्रास अग्निहोत्रात आवाहन करतात आणि त्याची पूजा तशी करतात. कुठल्याही देवाची अगर देवीची उपासना करायची असल्यास पद्धत तीच.

पण हे फार कमी राहिले आहेत आणि हळूहळू नामशेष होत आहेत. त्यातले बरेचसे स्मार्त पंथात मतांतरित झाले. या ज्या सगळ्या पद्धती आहेत त्या स्मार्त आणि श्रौतेतर संप्रदायांच्या परंपरा आहेत. आर्य-अनार्य हा भेद नाही..

शब्दच्छल नाही हा. पण योग्य गोष्टीला योग्य नावाने हाक मारणे आवश्यक असते. आजच्या शिवात रुद्राचे काहीच गुण नाहीत काय? आणि रुद्राच्या वर्णनात आजच्या शंकराचे वर्णन नाही काय?

काश्मिरी कापालिक लोकांचा शंकर आणि खंडोबा यात काय साम्य आहे? पशुपती आणि नटराज यात काय साम्य आहे? अर्धनारीश्वर आणि शैवसिद्धांतामधला शिव आणि यजुर्वेदातला शिव हे तीन एक का? मदनाला मारणारा आणि पार्वतीशी रतीक्रीडेत मग्न होणारा एकच मानवा क? दक्षिणामूर्ती आणि काळभैरव यात काय साम्य आहे?

कि एकच देवतेची विविध रूपे. यांचे आचार्य हि विविधांगी होते. उदाहरण द्यायचे झाले तर काश्मिरी कापालिक अघोरी शैवमताचे आचार्य (हा पूर्णपणे अपौराणिक संप्रदाय बरे का. हे लोक त्यांच्या अगमांना सर्व पुराणाहून वर लेखित आणि आगम वाक्य याला वेदवाक्य सारखे महत्व देत) अभिनवगुप्त हे नाट्यशास्त्र याचे देखील खूप प्रसिद्ध आचार्य आहे. शिवाचे नटराज स्वरूप कदाचित इथूनच आले असेल, कुणी सांगावे. आता वेदांत आणि पुराणात शंकरास नटराज सर्वत्र म्हंटलेले नाही. पण शिव नटराज आहेच ना.

लहान नद्या मिळत जातात, गंगा बनत जाते. गांगोत्रीची गंगा आणि ढाका येथील गंगा यात फरक आहे कि नाही. मग गंगोत्रीला ज्या तीन धारा आहेत (अलकनंदा-भागीरथी-जान्हवी) त्या तिघींना गंगा म्हणतात. त्यातली हीच खरी हे म्हणता येत नाही, कारण तिघी एकच आहेत. तेच शिवाचे आहे. वैदिक शिव हा कमअस्सल आणि फुले-कुंकू लावून घेणारा शिव खरा, हे म्हणणे मूर्खपणाचे. तितकेच जितके नटराज खोटा आणि भैरव खरा हे म्हणणे आहे.

उलट, स्वतःला वैदिक समजणार्‍या लोकानी इंद्र, वरुण, अग्नी यांचे यजन करावे, यज्ञ करावेत.. आणि मग आपला धर्म हा वैदिक परंपरेतला आहे, असेही म्हणावे असे आमचे म्हणण आहे.. अवैदिकांच्या परंपरा जपल्या गेल्या तशा वैदिकानीही जपाव्यात.. श्रद्धेने करावे, उगाच बाजाराच्या मागे पळू नये हीच अपेक्षा आहे. उगाच काहीतरी करायचं आणि हे वैदिकच आहे, असे म्हणायचे हे ढोंग नको.

जे श्रौत लोक आहेत ते हे सगळे करतात.. इतर सगळे स्मार्त आणि पौराणिक आहेत. ते वैदिक विधी इतक्या कसोशीने पाळत नाहीत. इथे बाजार काहीच नाही. महाराष्ट्रातल्या बहुतेक सगळ्या जाती (ब्राह्मण धरून) स्मार्त आहेत. वर म्हंटल्या प्रमाणे काशी, केरळ आणि इतर काही तुरळक ठिकाणी फक्त श्रौत लोक राहिले आहेत.

ज्या गोष्टीला जे नाव आहे ते वापरा ना.. चंद्रगुप्त आहत, तुम्हास समुद्रगुप्त म्हंटलेले कसे चालेल?

यज्ञयाग करणारे, इंद्रादी देवांना मानणारे, इतर देवांची पूजाही यज्ञरूपात करणारे, ह्याच लोकांबद्दल तुम्हाला म्हणायचे आहे न? या पंथाचे नाव "श्रौत" आहे.. कृपया ते वापरा.. आणि जी कुळे श्रौत आहेत ती अजून हि जुन्या पद्धतीने अर्चना करतात. ज्यांना मतांतरित व्हावेसे वाटते ते स्मार्त होतात. ज्यांना श्रौत व्हावेसे वाटते, ते श्रौत होऊ शकतात (पण हि संख्या फार कमी आहे).

श्रौत, स्मार्त, शैव, वैष्णव, सूर्य, देवी, गणपती, इतर दर्शने, वेदांती बौद्ध, जैन, चार्वाक हि सगळी धार्मिक संस्कृतीतली वेगवेगळी मोक्षमार्गे आहेत. एकमेकांनी प्रभावित झालेली, एकच भूमीत आणि संस्कृतीत उदय आणि प्रसारण पावलेल्या या वेली आहेत. यातील सर्व आस्तिक पंथ (वेदांना प्रमाण मानणारे, ज्यात शैव देखील आले) आपल्या परंपरेचा उगम वेदात आहेत असे मानतात. याचा अर्थ सगळे क्रेडीट वेदांना आहे असे नाही. इतरही शाखा आहेत. जे वेदवाक्यास ग्राह्य प्रमाण मानीत नाहीत ते नास्तिक. शैव आगमे वेद्वाक्यांना प्रमाण मानतात हि वस्तुस्थिती आहे, अघोरी आणि कापालिक लोक सुद्धा..

या धाग्यात आपण शैवमत या द्वैत वेदांती (द्वैत वेदांत म्हणजे जिथे ईश्वर आणि सृष्टी वेगवेगळ्या आहेत अशी व्यवस्था) मताविषयी आणि त्याच्या विविध शाखांविषयी बोलतो आहोत.

वैदिक लोकांना श्रौत म्हणणे या साठी योग्य कारण वैदिक हा काही वंश नाही राहिला, कि जात नाही. वास्तविक वैदिक लोक हे एका वेगळ्या वंशाचे होते, हेच मुळात खोटे आहे. श्रौतमत एक उपासना पद्धती आहे. ती एक मतप्रणाली आहे. आणि लोक मतांतर करीत असतात. कित्येक श्रौत लोक बौद्ध झाले आणि कित्येक बौद्ध लोक नंतर परत श्रौत अथवा स्मार्त झाले कि अजून काही झाले.

रक्त आणि वंश एकच... फक्त उपासना पद्धती वेगवेगळ्या काळात वेगवेगळ्या. आपल्या सर्वांचे पूर्वज वैदिक, श्रौत, स्मार्त, बौद्ध, जैन, चार्वाक असतील. म्हणजे त्यांनी वेगवेगळ्या कालखंडात आणि आयुष्याच्या टप्प्यात वेगवेगळे अध्यात्मिक मत स्वीकारले असेल. त्यामुळे अमुक व्यक्ती वैदिक (श्रौत) आणि अमुक व्यक्ती शैव हे उचित ठरते.

अध्यात्मिक मार्ग रेशियल नव्हते. अध्यात्मिक मतभेद वांशिक विद्वेषात रुपांतरीत होता काम नये..

किरणजी आणि अशोक जी,

माझ्या लिखाणाबद्दल critique दिल्या बद्दल धन्यवाद. मी तुमच्या अभिप्रायावर जरूर विचारपूर्वक अंमल करेन.

कुठल्याही एका विचारधारेचा प्रभाव आहे असे विचार केल्यावर वाटत नाही. पण काही आपल्या बेसिक कन्सेप्ट आहेत त्यावर मत ठाम होते आहे.

http://4.bp.blogspot.com/-BRUVsdRIonQ/Tk9J9Yd6hcI/AAAAAAAAB24/kSdRlpI2Dg...

४ पुरुषार्थ वेगळे आहेत, ४ आश्रम वेगळे आहेत आणि ४ वर्ण वेगळे आहेत.

उदाहरणार्थ, बौद्धमत फक्त मोक्ष (किंवा निर्वाण) या पुरुषार्थाविषयी बोलते. संन्यास या आश्रमाविषयी बोलते. आणि संन्यास आश्रम स्वीकारल्यावर मोक्ष पुरुषार्थ मिळवायचा अधिकार चारही वर्णांना समान आहे, असे म्हणते. बौद्धमत हे जरी त्याकाळात क्रांतिकारक मत असले तरी हे फक्त एका पुरुषार्था आणि एका आश्रामापुर्ते मर्यादित आहे हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे. मोक्षाव्यतिरिक्त आणि संन्यासाव्यतिरिक्त प्रत्येकी ३ आश्रमे आणि पुरुषार्थ आहेत, चारही वर्णातील गृहस्थांसाठी. (वर्ण फक्त गृहस्थाला असतो, ब्रह्मचारी, वानप्रस्थी आणि संन्याशाला नाही).

या तीन चतुःसुत्रींना आपण "धर्म" म्हणतो. यास धार्मिक अथवा भारतीय अथवा आधुनिक काळात हिंदू सभ्यता म्हणतो. तीन चतुःसूत्र म्हणजे ४ वर्ण-४ आश्रम- ४ पुरुषार्थ.

जी व्यवस्था या तिघींना एकत्र संबोधित करते त्या व्यवस्थेला "धर्म" म्हणतात. मीमांसा, सांख्य, बौद्ध, जैन, शैव वगैरे मोक्षमार्ग आहेत. मते आहेत. चाणक्य अर्थशास्त्र, विदुराचे अर्थशास्त्र, वाशिष्ठाचे अर्थशास्त्र, नारदाचे अर्थशास्त्र, भीष्माचे अर्थशास्त्र हे सगळे वेगवेगळे "अर्थमार्ग" आहेत... जयादेवाचे कामशास्त्र, वात्सायनाचे कामसुत्र, आणि इतर हे वेगवेगळे "काममार्ग" आहेत.. आणि मनु चे धर्मशास्त्र, याज्ञवल्क्याचे धर्मशास्त्र, आपस्तंभ, जैमिनी, आधुनिक घटना आणि इतर बरेच हे सगळे "धर्म किंवा दंड-मार्ग" आहेत.

आपल्या व्यवस्थेत हि कल्पना आहे कि या तीनही चौकड्या वेगळ्या राहिले पाहिजे. म्हणजे आतून जुळलेले तरी विकेंद्रित राहिले पाहिजे. मोगल-भारत, ब्रिटीश इंडिया, आधुनिक भारत, आणि ओवरऑल पश्चिमी सभ्यता सत्तेचे केंद्रीकरण यावर आधारित आहे (एक जन्म, एक देव, एक पुस्तक, एक चर्च, एक केंद्र सरकार जिच्याकडे असीमित सत्ता आणि सगळी शस्त्रे, हे सगळे सांभाळायला एक मोठी नोकरशाही व्यवस्था. थोडक्यात काय तर पश्चिमेत आयुष्याची "ल.सा.वि" म्हणजे "एक"). हि पद्धत वाईट आहे असे नाही पण याचे भारतात कितीसे महत्व आहे, यावर मुलभूत शंका आहे (भारतीय पद्धतीत काळ सायक्लिक आहे. लीनियर नाही. भारतीय व्यवस्थेची अथवा धार्मिक दृष्टीकोनाची "ल.सा.वि." इन्फिनिटी आहे). जेव्हा भारतीय मन हा दृष्टीकोन सोडून पाश्चात्य दृष्टीकोनात शिरायचा प्रयत्न करते तेव्हा प्रचंड गोंधळ उडतो.

आता आपल्याकडील रा.स्व.संघाचे उदाहरण घ्यायचे झाले तर ते जरी प्रखर राष्ट्रवादी असले तरी एकचालकानुवर्तीत्व या पद्धतीमुळे त्यांची पोहोच सीमित राहिली आहे. ज्या काळात संघ स्थापन झाला त्याकाळात कदाचित हि गरज असेल पण आता ते बदलायला हवे. कुठलीही भारतीय संस्था अथवा राज्यव्यवस्था अशी एकचालकानुवर्तीत नव्हती. गुप्त, पंजाबातील, नर्मदेच्या खोऱ्यातील आणि दक्षिणापथ येथील "गणराज्ये", गुप्त-मौर्य-मराठे हे सगळे "संघ-राज्ये" (फेडेरेशन) होते. आपले सगळे तत्वज्ञान, रामायण-महाभारातादी इतिहास, पुराणे व त्यातल्या गोष्टी, वेद आणि इतर श्रुती साहित्य, हे सगळे असेच काहीशी व्यवस्था सांगतात. आपल्या पौराणिक कथांमध्ये देवगण नेहमी "गण" असतात. असुर नेहमी सर्वशक्तिमान असा "एक" असतो. असीमित शक्तींचा स्वामी असतो. देवगण हे त्रिदेवांना अथवा देवीला उत्तरदायी असतात. आणि तीन देवही एकमेकांना सांभाळून विचार वगैरे करून (थोडक्यात अंडरस्तांडिंग ठेऊन) असतात. स्वातंत्र्योत्तर संघाच्या ढाच्यात हा संदेश दिसत नाही. म्हणून त्यांच्या बहुतेक संघटना उग्रविचारसरणीच्या आणि एक्स्ट्रीम मताच्या वाटतात. जो पर्यंत ते अजून जास्त विकेंद्रित होत नाहीत तो पर्यंत संघ देखील नेहरूवियन प्रणालीचा एक हिस्सा राहील. भाजपा तर दुसरे कॉंग्रेस आहेच.

या सगळ्याचा मूळ मुद्दा हा कि विकेंद्रित राहूनही एकत्र राहता येणे शक्य आहे, दंड, अर्थ, काम, मोक्ष यांचे अनेक मार्ग आहेत आणि त्या सर्वांचा काम एकच आहे, ते म्हणजे आत्मशांती. त्यामुळे आत्मशांती मिळवायचे, सुख मिळवायचे, पैसा आणि सत्ता मिळवायचे सर्व मार्ग श्रेयस्कर आहेत जो पर्यंत "धर्माचे" पालन होते . हा मुद्दा प्रत्येक गोष्टीत (पंचतंत्र, जातक कथा, हितोपदेश, आस्तिक/बौद्ध/जैन पुराणे सर्वत्र) ठसावला आहे. या सगळ्या गोष्टींचा मूळ मुद्दा हा आहे. इतिहासातील एका घटनेवर व तिच्या सत्यतेवर धर्म टिकलेला नाही. (जसे बायबल म्हणते कि ४००४ इसपू साली सृष्टीचे निर्माण झाले. म्हणून आधीच्या सर्व इतिहासकरांनी सर्व घटनांचे आणि ग्रंथांचे तारीख ४००० इसपू नंतर ठरवली, कारण बायबल अंतिम सत्य.) अर्थात हे आता खोडल्या गेले आहे. पण हे ठसलेले अनेक कारकुनी पिढ्या भारतात उत्पन्न झाल्या ज्यातले अनेक आय.सी.एस आणि नंतर आय.ए.एस बनले, इतर पदाधिकारी बनले जे इतिहासतज्ञ नव्हते पण ह्या साच्यातून आले होते.

प्रॉब्लेम हा होतो कि भारतासारख्या वैविध्यपूर्ण देशास केंद्रसरकारला युरोपीय नेशन-स्टेट चे मॉडेल वापरून एक ठेवणे या साठी व्यवस्थेला साम-दान-दंड-भेद वापरून लोकांना शांत ठेवावे लागते. इंग्रजांनी हा प्रॉब्लेम coalition of minorities theory निर्माण करून सोडवला. नेहरूंनी आणि गांधी घराण्याने तो वारसा पुढे चालवला आणि त्याची परिणीती म्हणजे आजचा भारत. यात ऐतिहासिक रिसर्च देखील आला. या थियरी साठी वरील ऐतिहासिक इंजिनियरिंग आवश्यक आहे. म्हणजे भारत हा कधीच एक राष्ट्र नव्हता हे ठसवून सांगायचे आणि राष्ट्र याची व्याख्या "नेशन-स्टेट" वरून करायची. खरे आहे, भारत हे एक "नेशन-स्टेट" कधीच नव्हते. पण राष्ट्राच्या अस्तित्वाचे "नेशन-स्टेट" हे एकच मॉडेल नाही, हे शिकवल्या जात नाही. सांस्कृतिक एकता ही कल्पना देखील आह, आणि संस्कृती म्हणजे "कल्चर" नाही आणि "सिविलायझेशन" नाही हे देखील सांगत नाही.

बंगालची मंदिरे आणि आपल्याकडील हेमाडपंथी मंदिरे वेगळी असतात, घरे वेगळी असतात, पूजाविधी वेगळ्या असतात, भाषा वेगळ्या आहेतच, विधी वेगळे आहेतच, मग कल्चर देखील वेगळे. पण संस्कृती या शब्दात कल्चर आणि "सिविलायझेशन" (जो नागरी वसाहती आणि बांधकामे याचे वर्णन करणारा शब्द आहे) हा अर्थ घुसडला कि पूर्ण फ्रेम ऑफ रेफरन्स बदलते. कारण बंगाल आणि महाराष्ट्राची संस्कृती एक आहे. आतून जोडणारा एक धागा आहे. जो या फ्रेम मध्ये नाकारल्या जातो.

आता शैवमताचेच उदाहरण घ्या. १८४१ ते १९०४ या काळात तामिळी शैवमत हे "हिंदूइझम" पेक्षा कसे वेगळे आहे, ते सेंट.थोमास च्या आगमनानंतर कसे प्रचलित झाले (म्हणजे तामिळी लोकांचा शिव हा ख्रिस्ताकडून आला आहे असे भासवले आणि प्रचंड प्रमाणात ख्रिस्तपंथात लोकांनी मतांतर केले, तामिळनाडू मध्ये एक चक्कर मारली कि हे सहज दृष्टीस पडेल), सिंहिली भाषा हि आर्यभाषा, आणि तामिळीभाषा हि खरी भाषा, पण ती उत्तरभारतीय (म्हणजे सगळे तामिलेतर) आर्यांनी कशी संस्कुतप्रचुर केली यावर पूर्ण मायथोलॉजी रचली आहे. याचे दोन फायदे - समाज दुभंगला (१८५७ च्या आधी वेल्लोर येथे खूप मोठा उठाव तिथल्या लोकांनी इंग्रजांविरुद्ध केला होता, तो राग पूर्ण विभागला), दक्षिण जिंकणे आणि स्टेबल ठेवणे इंग्रजांना short term मध्ये सोपे झाले. या सर्वांची परिणीती एल.टी.टी.ई आणि इतर डोकेदुखीत झाली.

गेल्या शतकात आणि या शतकाच्या बहुतांश भागात (आताही) शैवमताचा पद्धतशीर वापर भारतीय समाजात फुट पाडण्यासाठी झाला आहे. फुट पडण्याच्या या वृत्तीला उत्तर देणे आवश्यक आहे. आजकाल हे लोण महाराष्ट्रात देखील पसरत आहे. जर हे अनुत्तरीत राहिले तर एल.टी. टी.ई सारखे महाराष्ट्रातही सुरु होऊ शकते. तिथे तिरुवल्लुवर आणि थोमसोत्तर ख्रिस्ती शिव यांचा उपयोग झाला. इथे शिवाजी महाराज आणि मुलनिवासी शिव यांचा वापर होईल. राजपुतान्यात एकलिंगजी या शैवमताचा वापर होईल (म्हणजे होऊ शकतो).

शंकरात असे काय आहे जे "भारतीय" आणि "हिंदू" नाही? काहीच नाही. वेदांत असे काय आहे जे भारतीय आणि हिंदू नाही? काहीच नाही.. रुद्र आणि शंकर असा उगाच शब्दच्छल करून भ्रम पसरवायचा, हे सगळे अनुत्तरीत राहता काम नये.

वरदाजींकडून खूप शिकायला मिळाले आणि जर त्यांनी या धाग्यात (व अन्यत्र) प्रतिसाद दिला तर अजून खूप शिकायला मिळेल. मी त्यांची मते खोडून काढली नाहीत. फक्त एक वेगळा दृष्टीकोन देऊन बघितला. तो माझा स्वतंत्र दृष्टीकोन पूर्णत्वाने आहे असेही नाही. माणूस इतरत्र वाचूनच शिकत असतो व त्यात आपली भर घालत असतो. त्यामुळे माझ्या मते हा संवाद आहे. आणि तो वरदाजी आणि इतर अधिकारी मंडळी यांनी चालू ठेवावा.

संप्रदाय, मोक्षमार्ग, आध्यात्मिक मत आणि शास्त्राचा वापर जेव्हा राजसत्ता शस्त्रासारखा करते, तेव्हा सावध होणे आवश्यक आहे. भारतीय व्यवस्थेत, जिला आपण "धर्म" म्हणतो, अध्यात्म ही वैयक्तिक बाब आहे. ती पूर्णपणे वैयक्तिक राहावी. ती राहिली नाहीये. म्हणून प्रतिकार आवश्यक आहे.

ख्रिश्चनानी शिव हा ख्रिस्तापासुन आला, असे सांगितल्यावर ऐकायला लोक खुळे आहेत का?

हे झालंय.. जरा महाराष्ट्राबाहेर उघड्या डोळ्याने चक्कर मारून या.. १९व्या शतकात काय परिस्थिती होती, याची कल्पना करून बघा. द्रमुक वाल्या विचारसरणी च्या विद्वानांशी आणि सामान्य लोकांशी आणि एल.टी.टी.ई. च्या समर्थक लोकांशी जरा बोलून पहा. हे माझे प्रथमदर्शनी अनुभव आहेत, आणि वाचन देखील हेच सांगते. त्यामुळे आधी वाचा मग चावा.. दंतहीन आणि विषरहित सापाला कुणी विचारीत नाही.

आणि तुम्ही तरी काय दुसरं केलय? बुद्ध विष्णूपासुन आला, काबा म्हणजे शिव , ख्रिस्ताचे हिंदुत्व .. .. हे असले लिहून तुम्ही तरी काय वेगळं केलंत? तुम्ही एकेकाळी केलेलंच पाप तुमच्यावर उलटलं. आता कर्मविपाक असे समजून कर्मफल भोगत बसा.

मित्रा, मग स्वतः बुद्धानेही जातक कथांमध्ये दाशरथी श्रीरामाला बोधीसत्व म्हणून दाखवायचा प्रयत्न केलाय. जातक कथा क्रमांक ४६१ वाचून बघा. मूळ मुद्दा समजावून घ्या. उगाच बोटे दाखवून फिदीफिदी हसण्यात काहीही अर्थ नाही.

http://ia700506.us.archive.org/2/items/dasarathajatakab00fausuoft/dasara...

अधिक, "तुम्ही" म्हणजे कोण? परत जातीवाचक होणार का? म्हणजे मुद्दे संपले कि आडनाव बघून जात काढायची का? ख्रिस्ताचे भारतीयत्व काश्मीर आणि इतर काही ठिकाणचे लोक मानतात.

http://www.cultureunplugged.com/documentary/watch-online/play/8764/Rozab...

हि एक डॉक्युमेंटरी बनवल्या गेली आहे या विषयावर. हे खरे कि खोटे यात ही इतिहासकरात वाद आहे. निघेल काही समाधान. जर काही लोकांचे असे मत आणि श्रद्धा असेल आणि त्यास पुष्टी देणारे तर्क आणि पुरावे ते देत असतील तर त्यास तुमची हरकत काय?

हो ना.. मग आता तोच न्याय बुद्धाला विष्णूचा नववा अवतार काही लोक म्हणतात, त्यास लावा.. म्हणजे गैरसमज होणार नाहीत. बुद्ध विष्णूचा नववा अवतार हेच लॉजिक वापरून झाला.. याला "पाप" तुम्हीच म्हणाले काही पोस्टा पूर्वी, म्हणून ही प्रतिक्रिया होती.. मुद्दा सिद्ध केल्या बद्दल धन्यवाद..

अलबत स्वातंत्र्य आहे.. आणि अलबत फोटो लावणारच.. फक्त विष्णूने बुद्धाला hijack केले, रुद्राने शंकराला hijack केले, असला कांगावा करू नका.. कारण हे उलटे ही सत्य आहे.. कारण त्या तत्त्वज्ञांच्या डोक्यात hijack करण्याचा क्षुद्र विचार नव्हता, त्याचे तत्वज्ञान लोकांना सांगून त्यांना शिक्षित करण्याचा आणि आपले मत प्रसारित करण्याचा विचार होता.

तो क्षुद्र विचार आजकालचे काही <एडीट> लोक करतात आणि त्या मोठ्या लोकांना डांबर फासतात.

हे स्वातंत्र्य मान्यच असेल तर शिव म्हणजे ख्रिस्तच असे म्हणणार्‍या लोकांचंही स्वातंत्र्य तुम्ही मान्य करा. कशाला त्याना शिव्या घालत बसलाय?

हे देखील योग्य आहे, जो पर्यंत हे मत अध्यात्मापुरते मर्यादित आहे तो पर्यंत. जेव्हा या मतामुळे आर्थिक आणि सामरिक प्रश्न उत्पन्न होतात, तेव्हा संदर्भ बदलतात. बुद्धास विष्णू म्हंटल्यामुळे भारतात सामरिक प्रॉब्लेम निर्माण झाले नाहीत. शंकरास ख्रिस्त म्हंटल्यामुळे लिट्टे ची समस्या उत्पन्न होण्यास आणि पसरण्यास हातभार लागला. इतरही अनेक प्रॉब्लेम आहेत (उदाहरणार्थ रशियन अणुप्रकल्पाला अमेरिकी मिशनरी एन.जी.ओ चा विरोध आणि त्यांनी पसरवलेला असंतोष). अध्यात्मापुरते सीमित राहणार असेल तर ख्रीस्तास विष्णूचा दहावा अवतार म्हणायची देखील तयारी आहे.

"आपले" म्हणजे काय ते डिफाईन करावे लागते. आणि त्याचे रक्षण करावे लागते. त्याला पाप-पुण्याचा प्रश्न तुम्ही बनवला. मी त्यांना हे करण्याबद्दल शिव्या घातल्या नाहीत. त्यांनी त्यांचे धर्मपालन केले. "आपण" "आपले" धर्मपालन केले पाहिजे. हे देखील विषयांतर होते आहे, म्हणून मी हे इथे थांबवतो.. तीन ग्लोबल फोर्सेस वाला माझा चालू-घडामोडी येथील धाग्यात मी यावर सविस्तर लिहिले आहे.

ता.क. दक्षिणेत बुद्धाला नववा अवतार मानीत नाहीत. तिथल्या मंदिरात हयग्रीव याला नववा अवतार म्हणून दाखवतात.

काही मेकॉलेपुत्र.

असो हे विषयांतर होत आहे.. यावर माझी ही शेवटची प्रतिक्रिया..